İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Dervil çıxdı. Öz idarəsinə gəldikdən sonra ikinci katibi Qodeşalı qrafinya Ferronun yanına göndərdi. Qrafinya məktubu oxuduqdan sonra dərhal qraf Şaberin vəkilinə çatacaq olan pulları verib Qode- şalı yola saldı. 1840-cı ildə, iyun ayının sonlarında Qodeşal (o artıq vəkil olmuşdu) Dervil ilə birlikdə Riyə getmişdi. Böyük yoldan Bisetrə 1 qədər gedən şoseyə çatdıqda yol kənarındakı qarağacların altında, Salpetriyerdə 1 2
yaşayan yoxsul və düşkün qadınlar kimi, burada - Bisetrdə ömür sürən və yoxsulluğun marşallığına layiq olan ağsaçlı, arıq və qoca dilənçilərdən birini gördülər. Əlillər evində yaşayan iki min bədbəxtin biri olan bu adam, yolun kənarında oturmuşdu və bütün əlillərə tanış olan bir işlə məşğul idi: o, burunotudan bulaşmış yaylıqlarını günəşin qabağında qurudurdu: kim bilir, bəlkə də, bunu belə etməkdən məqsəd yaylığını yudurtmaq ehtiyacından xilas olmaq idi. Qocanın cazibəli üzü var idi. Əynində əlillər evindən verilmiş və dəhşətli bir livreyaya bənzəyən sarı mahud paltarı var idi. Qodeşal yoldaşına müraciət edərək: -
yadan göndərilən qrotesklərə bənzəmirmi? Həm də bu məxluq, bəlkə də, xoşbəxt bir ömür sürür. Dervil lornetini çıxarıb dilənçiyə baxdı və heyrət bildirən qeyri- ixtiyari bir hərəkət edərək: -
romantiklərin dediyi kimi, bir dramdır. Sən qrafinya Ferronu tanı- yırsanmı? -
Qodeşal cavab verdi, - yalnız həddindən artıq dindar görünür. -
Bax bu, Bisetr sakini qoca səfil - onun qanuni əri, sabiq polkovnik qraf Şaberdir. Ehtimal ki, onu qrafinya buraya yerləş- dirmişdir. Onun gözəl bir evdə deyil, əlillər evində yaşamasına yeganə bir səbəb varsa, o da bu qocanın gözəl qrafinyanı bir minik arabası kimi küçədən tutub özünə arvad etdiyini ona xatırlatmasıdır. Qoca bunu söylərkən qrafinyanın bir pələng kimi ona odlu bir nəzərlə baxması indiki kimi yadımdadır.
648
downloaded from KitabYurdu.org Bu müqəddimə Qodeşalda maraq oyatdı. Nəticədə Dervil bütün bu əhvalatı ona nağıl etdi. İki gün sonra, yəni bazar ertəsinin səhəri, iki dost Parisə qayıdarkən yenə Bisetrə doğru baxdılar. Dervil polkovnik Şaberlə görüşməyi təklif etdi. Yolu yenicə yarı eləmişdilər ki, kəsilmiş bir ağacın dirəyi üstündə oturan qocanı gördülər; o, əlindəki ağacla torpaq üzərində nə isə cızırdı. Diqqətlə ona baxdıqdan sonra qocanın əlillər evində deyil, başqa bir yerdə nahar etmiş olduğu anlaşılırdı. Qodeşal: -
Xoş gördük, polkovnik Şaber! - dedi. -
Şaber yoxdur! Şaber yoxdur! Mənim adım Giasintdir. Mən insan deyiləm, mən 164-cü nömrə, yeddinci mənziləm, - dedi və bir uşaq, yaxud qoca rahatsızlığı və qorxusu ilə Dervilə baxdı. Sonra bir az susub: - Siz ölümə məhkum edilmiş bir adama baxmaq istə- yirsiniz? - dedi. - O evlənməmişdir. O çox xoşbəxtdir. Qodeşal: -
Polkovnik Parisin küçə uşaqlarına məxsus bir sadəliklə əlini həriscəsinə hər iki yad adama doğru uzatdı. İyirmifranklıq bir pul aldıqdan sonra küt bir nəzərlə təşəkkür etdi və: -
Yaxşı oğlansınız! - dedi. Sonra əlindəki ağacı silah kimi çiyninə alıb durdu, endirdi və onları nişan alaraq gülə-gülə bağırdı: -
İki topdan atəş aç! Yaşasın Napoleon! - bu sözlərlə ağacla havada Napoleonun adının baş hərflərini cızdı. Dervil: -
Yaraları elədir ki, o, ağlını itirir, uşaq halına düşür! - dedi. Bisetrin köhnə sakinlərindən biri bunu eşidib: -
Günlər olur ki, ona yaxınlaşmaq belə mümkün olmur. Bu dalaşqan - filosof və xəyalpərəstdir. Lakin bu gün kefi kökdür. Min səkkiz yüz iyirminci ildə o artıq burada idi. O zaman bir Prussiya zabiti öz karetini Viljuner yoxuşunda buraxaraq buraya piyada gəlmişdi. Biz Giasintlə bərabər yolun kənarında oturmuşduq. Zabit yeriyə- yeriyə bir rusla, yaxud buna bənzər birisi ilə söhbət edirdi; prussiyalı qocanı görcək zarafatla: -
Qoca nişançı, - dedi, - yəqin, Rosbaxda vuruşmusan? 649
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
Qoca isə cavabında: -
Mən o zaman hələ çox cavan idim, - dedi, - lakin bununla belə, İenada vuruşmağa qüvvəm çatdı 1 . Prussiyalı bu cavabdan sonra daha sual vermədi, o saat oradan əkildi.
-
Nə qəribə tale! - Dervil səsləndi. - Atılmış yurdsuz uşaqlar evindən çıxdıqdan sonra o, ölmək üçün qoca əlillər evinə düşür, bu iki qütb arasındakı müddətdə isə Misiri və Avropanı fəth etmək üçün Napoleona yardım edir. Dervil bir az susandan sonra: -
mət bəsləyə bilməyən üç peşə var: əsgər, həkim və hüquqşünas. Bəlkə də, onların qara geyinməsinə səbəb bütün xeyir işlərə və xülyalara matəm tutmalarıdır. Bunların arasında ən bədbəxti - vəkildir. Bir adamın keşişi axtarmasına çox zaman peşmançılıq, vicdan əzabı və etiqad səbəb olur, bu isə onu daha cazibədar və daha ülvi edir; bu amil də, öz növbəsində, vasitəçinin ruhuna təsəlli verir: keşiş onu təmizə çıxarır, düzəldir, qəlbində dünyadan razılıq hissi oyadır. Lakin biz vəkillər eyni murdar hisslərin təkrar olunduğunu və heç bir şeyin onları düzəltmədiyini görürük; bizim idarələrimiz təmizlənməsi mümkün olmayan çirkab arxlarıdır. Mən öz peşəmlə məşğul olmağa başladıqda nələr görmədim! Mən, iki qızı tərəfindən tərk edilmiş olan atanın ac və susuz bir halda talvarda can verdiyini görmüşəm, halbuki bu ata öz qızlarına qırx minlik renta vermişdi. Mən vəsiyyətnamələrin necə yandırıldığını görmüşəm. Öz uşaqlarını qarət edən analar, öz arvadlarının şeylərini oğurlayan ərlər görmüşəm. Öz oynaşlarıyla rahatca yaşamaq üçün ərlərini dəli, gic halına salan və sevgidən istifadə edərək öz ərlərini öldürən qadınlar görmüşəm. Mən öz qanuni uşaqlarına, onları ölümə aparacaq meyillər aşılayan və bununla da öz oynaşından olan uşaqlarını varlandırmaq istəyən analar görmüşəm. Mən bütün gördüklərimi sizə söyləmək iqtidarında deyiləm. Çünki mənim gördüyüm cinayətlər qarşısında məhkəmə və ədalət acizdir.
650
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|