İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
bir işə yaramayan bir top kimi haldan düşmüşəm, mənə yalnız bir az tütün və “Konstitusionel” 1 lazımdır. Qrafinya ağlamağa başladı. Onunla polkovnik Şaber arasında alicənablıq yarışı başlamış, bu yarışda polkovnik qalib çıxmışdı. Axşamüstü, burada, təbiət qoynunda, sükut içində qrafinyanı uşaqları ilə gördükdə, o, bu ailə səadətinin gözəlliyinə məftun olaraq mütəəssir olmuşdu. O, yenə əvvəlki kimi ölü qalmağa qərar vermiş və qanuni rəsmiyyətdən artıq qorxmayaraq, bu ailənin səadətini həmişəlik təmin etmək üçün nə etmək lazım gəldiyini soruşmuşdu. -
Nə edirsiniz ediniz, - deyə qrafinya cavab verdi, - mən artıq bu işə qarışmayacağımı bildirirəm. Mənim haqqım yoxdur. Delbek bir neçə gündən sonra gəlmişdi. Qrafinyadan tapşırıq alaraq, qoca əsgərlə görüşmüş və onun etimadını qazana bilmişdi. O biri gün səhər tezdən polkovnik Şaber qoca vəkillə birlikdə Sen- Le- Taverniyə getdi. Delbek orada notariusun idarəsində akt hazırlamışdı. Lakin akt o qədər rəzil sözlərlə yazılmışdı ki, polkovnik onun məzmunu ilə tanış olduqdan sonra idarədən çıxdı. -
dan sonra məni sənəd saxtakarı saya bilərlər! - deyə bağırdı. Delbek ona dedi ki: -
sizin yerinizə olsaydım, heç olmasa, bu prosesdən otuz min livr renta qazanardım, - xanım, hər halda, razı olar. Polkovnik hiddətlənmiş namuslu bir adam kimi alovlu bir nəzərlə bu qoca fırıldaqçıya nifrətlə baxdı, sonra bir-birinə zidd müxtəlif duyğular içində çırpınaraq tələsik onu tərk etdi. O artıq yenə heç kəsə inanmırdı; gah hiddətlənir, gah da sakit olurdu. Nəhayət, hasarın uçuq yerindən keçərək Qrosley parkına qayıtdı və sakit olmaq, hər bir şeyi ətraflı düşünmək məqsədilə yavaş-yavaş köşkdəki balaca otağa doğru getdi. Buradan Sen-Le yolu görünürdü. Xiyabana çaydaşı əvəzinə sarı qum tökülmüşdü. Bu qəribə evin kiçicik salonunda əyləşmiş qrafinyanın polkovnikdən xəbəri yox idi; işinin müvəffəqiyyət qazanması onu o qədər coşdurmuşdu ki, ərinin addımlarının xəfifcə səsinə belə əhəmiyyət vermədi. Qoca əsgərin də arvadının yuxarıda, köşkdə olduğundan xəbəri yox idi. 1 “ Konstitusionel ” - liberal-burjua qəzeti 642
downloaded from KitabYurdu.org Qrafinya alçaq hasarın üzərindən Delbeki tək görüb: -
Hə, necə oldu, Delbek, imzaladımı? - deyə soruşdu. -
Yox. Ona nə olduğunu mən heç başa düşmürəm. Qoca yabı dal ayağı üstə qalxdı. -
dədir. Polkovnik yenidən özündə gənclik qüvvəsini hiss edərək xəndəyi adladı və bir an içində Delbekin qarşısına çıxaraq ona iki şillə ilişdirdi. Heç bir vəkil fizionomiyası heç bir zaman bu qədər möhkəm şillə yeməmişdi. Şaber:
-
Bunu da əlavə et ki, qoca yabılar təpik də ata bilərlər! - deyə bağırdı. Polkovnik acığını çıxdıqdan sonra artıq qəti bir addım atmaq iqtidarında deyildi. Həqiqət, artıq bütün çılpaqlığı ilə onun gözü qarşısında idi. Qrafinyanın sözləri və Delbekin cavabı, onların qurduqları tələnin üstünü açmışdı. Bütün bu qayğılar, mehribanlıqlar yalnız onu tələyə salmaq üçün imiş. Bu sözlər ustalıqla hazırlanmış bir zəhər damcısı kimi bir şey idi. Qoca əsgərin bütün cismani və mənəvi əzabları yenidən başlamışdı. O, əldən düşmüş bir adam kimi ağır addımlarla parkın darvazasından keçdi və köşkə qayıtdı. Demək, onun üçün nə sakitlik, nə istirahət, heç bir şey yox idi. Artıq bu qadınla Dervilin bəhs etdiyi murdar bir müharibə başlamaq, məhkəmə prosesinə girişmək, hər gün bir kasa acı zəhər içmək lazım idi. Bundan başqa, dəhşətli bir fikir onu rahat buraxmırdı: ilk məhkəmələrdə lazım olan xərcləri ödəmək üçün haradan pul tapacaqdı? Cİrəyində həyata qarşı o qədər böyük bir nifrət doğmuşdu ki, qarşısında su olsaydı, özünü suya atardı; cibində tapançası olsaydı, başını partladardı. Onun fikirlərində tərəddüd, əmniyyətsizlik yaranmışdı. Bu tərəddüd südçünün evində Dervillə etdiyi söhbətdən sonra onun bütün mənəvi varlığını dəyişmişdi. Nəhayət, köşkə yaxınlaşaraq yuxarı otağa çıxdı. Bu otağın rəngli şüşələri arasından dərənin könlü məftun edən mənzərəsi görünürdü; arvadı orada stul üstündə oturmuşdu. Qrafinya qarşısındakı mənzərəyə baxırdı, üzündə hər bir şeyə hazır olan qadınların yarada bildiyi sakit və nüfuzedilməz bir ifadə var idi. O, bir az əvvəl ağlayırmış kimi gözlərini silir və pərişan 643
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
bir halda kəmərinin uzun qırmızı lentini əli ilə əzişdirirdi. Bununla belə, zahirən əmin görünməsinə baxmayaraq, ona yaxşılıq etmiş olan bu möhtərəm adamı qarşısında gördükdə diksindi və özünü itirdi. Qoca əsgər qollarını qoynunda çarpazlayaraq arvadının qarşısında dayanmışdı; onun rəngi qaçmış, üzü qəribə bir ifadə almışdı. Diqqətlə qrafinyanın üzünə baxaraq onu qızarmağa məcbur etdi və sonra sözə başladı: -
Mən, bizi bir-birimizdən ayıran təsadüfə şükür edirəm. Mən sizdən intiqam belə almaq istəmirəm, mən artıq sizi bir qətrə belə sevmirəm. Mən sizdən heç bir şey istəmirəm. Sakit yaşayınız! Bu barədə mənim sözümə inana bilərsiniz. Bu söz bütün Paris notariuslarının cızma- qaralarından qiymətlidir. Şan və şöhrət qazandırdığım bir adı, Şaber adını mən bir daha ehya etməyəcəyəm. Mən, günəşin altında yalnız bir parça yerə ehtiyacı olan sərsəri Giasintəm. Əlvida... Qrafinya polkovnikin ayaqlarına düşdü və onun əllərindən yapı- şaraq saxlamaq istədi, lakin qoca onu itələyərək, nifrətlə: -
Mənə toxunma! - dedi. Qrafinya ərinin getdiyini görüb təsvir edilə bilməyəcək bir şəkil- də hərəkət etdi. İfrat bir rəzilliyin və heyvani bir kübar eqoizminin doğurduğu dərin bir fəhm ilə, bu namuslu əsgərin vədinə və nifrətinə inanaraq sakit yaşaya biləcəyini qət etdi. Şaber, doğrudan da, yox oldu. Südçü iflas etmiş və arabaçılıq edirdi. Kim bilir, bəlkə, polkovnik də əvvəlcə buna bənzər bir işlə məşğul olmuşdu. Bəlkə də, uçuruma atılmış bir daş kimi getdikcə aşağılara yuvarlanaraq Paris küçələrində aşıb-daşan səfalət bataq- lığında qərq olmuşdu. Bu hadisədən yarım il sonra Dervil nə polkovnik Şaber, nə də qrafinya Ferro haqqında heç bir şey eşitmədiyi üçün bu qərara gəldi ki, yəqin, onlar barışmışlar və qrafinya ondan intiqam almaq məqsədilə saziş üçün başqa idarəyə müraciət etmişdir. Bir gün o, Şaberə vermiş olduğu pulları hesabladı, öz xərclərini də buna əlavə etdi və qrafinya Ferronun öz birinci ərinin harada olmasından xəbəri olduğunu zənn edərək, ona məktub yazdı və bu hesabın qraf Şaberə verilməsini xahiş etdi. 644 downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|