İlham Mazanlı
Yüklə 3,34 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İlham A.Mazanlı_________________________________________________________
- KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi
İlham A.Mazanlı_________________________________________________________ 109
redemarkasiyası üzrə yekun sənədin imzalanmasından hamının böyük məmnunluq hissi keçirdiyini bildirir və sözünə davam edərək deyir ki, Sovet hökuməti SSRİ və İran arasında sərhəd məsələlərinin müvəffəqiyyətlə həll olunmasına böyük əhəmiyyət verir və hesab edir ki, bu məsələlərin tənzimlənməsi Sovet-İran münasibətlərinin mehriban qonşuluq ruhunda daha da möhkəmlənməsinə yardım edəcəkdir. ... İranla sərhəd məsələlərinin tənzimlənməsi, heç şübhəsiz ki, mühüm siyasi əhəmiyyətə də malikdir. Qonşu olan Sovet İttifaqı və İran bu məsələlərin tənzimlənməsi nümunəsi ilə qəti şəkildə sübut etdilər ki, tərəflər səmimi qarşılıqlı cəhdlər göstərdikləri zaman aralarında olan münasibətlərdə baş qaldıran məsələləri dostluq, hüquq bərabərliyi və hər iki tərəfin maraqları ruhunda həll etmək üçün yollar tapa bilirlər. V.V.Kuznetsov daha sonra deyir ki, Sovet İttifaqı özünün İranla münasibətlərində onun milli müstəqilliyinə, suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə və daxili işlərinə qarışmamaq prinsiplərini rəhbər tutur və ölkələrimiz arasında iqtisadi və mədəni əlaqələrin bərabərlik və qarşılıqlı maraq əsasında inkişafına tərəfdardır. O, dövlət sərhədinin demarkasiyası və redemarkasiyası üzrə işlərin uğurla başa çatması və yekun sənədlərin imzalanması münasibəti ilə əlaqədar olaraq müştərək sərhəd komissiyasına daxil olan iranlı nümayəndələri, KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi 110
ümumiyyətlə, bu işdə zəhməti olan hər bir kəsi ürəkdən təbrik edir. V.V.Kuznetsov çıxışının sonunda sərhəd məsələlərinin müvəffəqiyyətlə həllinin SSRİ ilə İran arasında dostluq və mehriban qonşuluq münasibətlərinin inkişafı və möhkəmlənməsi kimi xeyirxah bir işə xidmət edəcəyinə inandığını qeyd edir və göstərir ki, bu, bizim ölkələrimizin xalqlarının maraqlarına, Orta Şərqdə sülhün və təhlükəsizliyin möhkəmlənməsi maraqlarına uyğundur. 62
torpaqlarının iki işğalçı “dövlət arasında dostluq və mehriban qonşuluq münasibətlərinin inkişafı və möhkəmlənməsi” üçün tərəflərdən birinə hədiyyə edilməsi hansı xeyirxahlığa uyğundur? İnanırıq ki, bu problemin Azərbaycan tarixçiləri və hüquqçuları tərəfindən tədqiqi özünü çox gözlətməyəcəkdir. Tədqiqat işinin qarşısında qoyulan məqsədlərə nail olmaq üçün kütləvi informasiya vasitələrinin millətlərarası və dövlətlərarası münasibətləri işıqlandırarkən tez-tez
irqçilik və s. bu kimi terminlərin üzərində bir qədər ətraflı
62 Подписание итоговых документов демаркации и редемаркации государственной границы между СССР и Ираном. Газета “Правда”, 1957, 13 апреля. Газета “Правда”, 1957, 13 апреля.
İlham A.Mazanlı_________________________________________________________ 111
dayanmağı vacib sayırıq. 63 Əlbəttə, bu ifadələr metodoloji oriyentir dərəcəsinə tam qalxa bilməsələr də, millətlərarası və dövlətlərarası münsibətlər sistemində ayrı-ayrı dövlətlərin və xalqların yerinin və rolunun müəyyən edilməsində mühüm rol oynayır. Cəmiyyətdəki milli təzadları qabarıq şəkildə təsvir edərkən, adətən, beynəlmiləlçilik ifadəsinə zidd millətçilik ifadəsini işlədirlər. Bütün dünyada beynəlmiləlçilik ifadəsi eyni cür başa düşülsə də, millətçilik ifadəsi ətrafında müxtəlif mövqelərin toqquşduğunun şahidi oluruq. Hər hansı bir etnosun maraqlarının sıxışdırılmasına cavab olaraq milli ləyaqət hissinin kəskinləşməsi, azsaylı xalqların özlərini qoruyub saxlamaq cəhdləri və həyəcanları, böyük etnosların azsaylı xalqlara laqeyd münasibət göstərmələri, onların mədəniyyətlərinə və dillərinə təkəbbürlə baxmaları hələ şovinizmin tam cizgiləri deyil. Sovet dönəmində alimlər, partiya funksionerləri, eyni zamanda, kütləvi informasiya vasitələrinin əməkdaşları da belə hesab edirdilər ki, bizim ölkəmizdə “xalqlar dostluğu” möhkəm kök saldığından, burada şovinizmin,
63 Yuxarıda qeyd etdiyimiz və apardığımız tədqiqatla əlaqəli olan anlayış və terminlərin dolğun, ən əsası isə elmi izahı Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Fəlsəfə və Siyasi-Hüquqi Tədqiqatlar İnstitutu tərəfindən hazırlanmış və 2007-ci ildə “Elm” nəşriyyatında çap olunmuş “Politologiya. Ensiklopedik lüğət”də öz əksini tapır. KİV millətlərarası və dövlətlərarası münasibətlərin təkmilləşdirilməsi faktoru kimi 112
xüsusilə də onun kəskin formada baş verməsi ümumiyyətlə mümkün deyildir. Azərbaycan alimlərinin və siyasətçilərinin, o cümlədən kütləvi informasiya vasitələrinin anlamında şovinizmin cizgilərini aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: -
və şişirdilməsi, onların cəmiyyətin və hər bir fərdin xarakteristikasını müəyyən edən əsas cizgilər kimi təqdim edilməsi; -
hansısa etnosun cəmiyyətdə xüsusi vəziyyətə, öz xalqının müstəsna hüquqa malik olması barədə iddiaların və başqa xalqlara inamsızlığın irəli sürülməsi; -
ideologiyası ilə ziddiyyət təşkil etməsindən asılı olmayaraq, milli həmrəyliyə çağırışların edilməsi. Elmi ümumiləşdirmələrə görə, şovinizm (fransızca - chanvinisme) - hərbi gücə arxalanmaqla sərsəmlik həddinə çatan vətənpərvərlik, avtoritarizm əlamətləri ilə qidalanan ifrat millətçilikdir. Bu termin Napoleon Bonaparta fanatikcəsinə bağlılığı və pərəstişi ilə fərqlənən, Fransa Respublikasının I Ordusunda xidmət etmiş yarımifik fransız əsgəri Nikolya Şovenin (Nicolas Chauvin) adı ilə bağlıdır. O, öz çıxışlarında Fransaya və Napoleon Bonaparta olan hədsiz məhəbbətini pafosla və sadə xalq dilində ifadə edirdi. Yüklə 3,34 Mb. Dostları ilə paylaş:
|