İlkel, Köleci ve Feodal Toplum
Yüklə 0,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
61 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum bütünüyle toplumun çýkarlarýndan deðil, egemen sýnýfýn çýkarlarýn- dan kaynaklanan mahkemelerin ortaya çýktýðý görülür. Din adamla- rý sýnýfý, bu dönemde, devletin ayrýlmaz bir parçasýdýr; bu sýnýfýn ileri gelenleri, yönetim aygýtýyla birlikte bir bütün oluþtururlar, ve gözcü- ler, koruyucular, yazýcýlar, denetçiler, eðitimciler, tahsildarlar ve öbür görevliler, ayný amaca hizmet ederler. Nüfusun akrabalýk ilkesine göre bölünmesinin yerini, toprak ilkesine ve yönetim ilkesine dayanan baþka bir bölünme alýr. Sýnýflar ve Devlet Toplum ilkin, kölelik düzeninde sýnýflara ayrýldý. Daha önce belirtildiði gibi, bu olayýn kökeninde ekonomik nedenler, yani üretim iliþkileri vardý. Toplumsal sýnýflarýn kesin ölçütünü oluþturan ve toplumsal çalýþmadaki yerlerini, gelirlerinin kaynaðýný, hacmini ve benzeri baþlýca çizgilerini belirleyen, onlarýn, üretim araçlarý karþýsýndaki du- rumlarýdýr. Demek ki, tarihsel bakýmdan [sayfa 68] belirli bir toplumsal üretim sisteminde tuttuklarý yere, (çoðu zaman yasalar tarafýndan saptanmýþ ve doðrulanmýþ) üretim araçlarý ile olan iliþkilerine ve emeðin toplumsal düzendeki rolleri ile, bu toplumsal zenginlikler- den edinilen payýn elde ediliþi biçimine ve önemine göre, birbirle- rinden ayrýlan büyük insan gruplarýna, sýnýf denir. Sýnýflar, ancak, artý-ürün ile, yani üretici güçlerin geliþmesi, insana, o andaki gereksinmelerini karþýlamak için gerekenden faz- lasýný üretmek olanaðýný verdiði zaman ortaya çýkar. Devlet, sömürüye dayanan toplumlarda egemen sýnýfýn aleti, sömürü ve baský aletidir. Sömürücü devletler, tarihsel bakýmdan çeþitli biçimler alabi- lir, ama onlarýn genel nitelikleri ayný kalýr: sömürücü azýnlýk, sömür- ülen çoðunluða hükmeder. Topluluklar ve Kabileler Birlikleri Kabile birlikleri, en eski ve en ilkel devlet biçimleri oldular. Köle imparatorluklarýnýn çoðunluðu, bu aþamadan geçmiþtir. En güçlü ve en kalabalýk kabile, federasyonun çekirdeðini oluþturuyordu. Kabile reisinin kendi klanýndan bir kral (çok kez 62 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum askerî þefin görevlerini de yüklenen kabile reisinin kendisi) seçili- yordu. Ýktidar, babadan oðula geçiyordu. Büyük tapýnaklarýn rahipleri, hükümdarýn klanýndan karþýlanýyordu. Kabileler federasyonu, ka- bilelerin kendi isteðiyle olduðu gibi, daha zayýf kabilelerin zorla birleþtirilmesi ile de oluþuyordu. Topraklarýn geniþletilmesi, fetihler- le gerçekleþtiriliyordu. Devlet biçimlenmeleri halinde biraraya toplanan kabileler de yanýnda, ayrý ayrý göçebe kabileler de varlýklarýný sürdürüyorlardý. [sayfa 69] Asya ve Afrikanýn Ýlk Köleci Devletleri Köleci devletlerin ortaya çýkýþý, köle el emeðinin sömürüsü- ne dayanan yeni üretim tarzýnýn zaferine tanýklýk ediyordu. Bu ilk köleci devletler, MÖ 4. ve 2. binyýllarýnda, Mezopotamyada (Sümer, Akad, Babil), Hindistanda ve Çinde kurulmuþtu. Asur Krallýðý, MÖ 2. binyýlýnýn ilk yarýsýnda kuruldu. Ayný çaðda, Küçük Asyanýn mer- kez yaylasýnda kudretli Hitit Ýmparatorluðunun kurulduðu görülür. MÖ 15. yüzyýlda, bugünkü Yemen topraklarý üzerinde eski Arap devleti Mina Krallýðý kuruluyor. MÖ 1. binyýllarýnda, Transkafkasyada Urartu Krallýðý ortaya çýkýyor. MÖ 7-6. yüzyýllarda, Orta Asyada, Har- zem Devleti, daha sonra da Kusanlar Krallýðý doðuyorlar. MÖ 8. yüzyýlda, sýra Ýranýn batý kesiminde Mediye geliyor ki, bunun da yerini, MÖ 6. yüzyýlda, Pers Ýmparatorluðu alýyor. Kölelik düzeni, MÖ 8-6. yüzyýllarda Yunanistanda, MÖ 6. yüzyýlda ise Romada görül- meye baþlýyor. Amerikada (Güney ve Orta Amerikada) köleci im- paratorluklar (çok daha önce olan Maya sitelerinin dýþýnda), Ýspanyol fatihlerinin geliþinden yaklaþýk olarak 150-200 yýl önce, ortaya çýkmýþlardýr. Köleci Despotizm Kabile federasyonlarý, devlet taslaðýndan baþka bir þey deðil- dir. Þefin güç ve yetkisinin giderek güçlenmesi, yönetim aygýtýnýn geniþlemesi ve saðlamlaþmasý, federasyonlarýn, Asya, Afrika ve Amerikanýn eski köleci devletlerinin en tipik biçimi olan köleci despotizmlere dönüþmesi sonucunu verdi. Bu devletler, coðrafî or- tamýn, tarihsel ve ekonomik koþullarýn deðiþikliklerine uygun ola- 63 Ýlkel, Köleci ve Feodal Toplum rak, birbirlerinden ayýrdediliyorlardý. Birçok belge (Mýsýr papirüsleri, elyazmalarý, yazýtlar, eski ya- zarlarýn tanýklýklarý, destanlar vb.) köleci despotizmin baþlýca özel- likleri hakkýnda bize bir fikir vermektedir. [sayfa 70] Babil Kralý Hammurabinin býraktýðý yasalar, köleci dünyanýn tümünün toplum yaþamý üzerinde bir fikir edinme olanaðý verir. Bu yasalar, MÖ 18. yüzyýlda, büyük bir bazalt taþý üzerine kazýlmýþtý. Bu, tanýdýðýmýz ilk yazýlý yasadýr; ve kölelik düzenine, özel mülkiyete ve insanýn insan tarafýndan sömürülmesine yer vermektedir. Hammurabinin Babili, despotizmin tipik bir düzeniydi, zorbalýk rejimiydi. Yüksek iktidar; yasama, yürütme, yargýlama ve dinsel yetki, kralýn elinde toplanmýþtý. Hüküm sürmekte olan ideolojinin en önemli yanlarýndan biri, kral- lýk iktidarýný ve onu elinde bulunduraný putlaþtýrma, ona tapýnma idi; kral, çok kez, tanrýlaþtýrýlýyordu. Kral, ülkeyi yönetmek için, karmaþýk bir bürokratik aygýttan yararlanýyordu. Özel görevliler, mer- kezi yönetimin çeþitli kollarýný yürütüyorlardý; ötekiler, çeþitli eyalet- lerde, genel yönetici olarak hüküm sürüyordu. 3. KÖLECÝ TOPLUMDA ÜRETÝM ÝLÝÞKÝLERÝ Üretim iliþkileri, üretim araçlarýnýn mülkiyet biçimleri, emeðin toplumsal örgütleniþinde sýnýflarýn görevleri ve ayný zamanda ürün- lerin üleþtirilmesi biçimleri gibi kavramlardan oluþur. Köleler ve Köle Sahipleri Hammurabi Yasalarý, yalnýz Mezopotamyada deðil, köleci dünyanýn tümünde üretim iliþkilerinin özelliklerine ýþýk tutar. Babilde, egemen güç, küçük ve orta köle sahiplerinden oluþuyordu. Hammurabi Yasalarý, her þeyden önce, onlarýn çýkarýný koruyordu. Yasa metninin birçok paragrafý, doðrudan doðruya ya da dolaylý olarak, köle sahiplerinin çýkarlarýný korumaya ayrýlmýþtý. Bu yasalara göre, baþkasýnýn kölesini yaralayan ya da hayvanýna zarar veren, sahibine ödenecek ufak bir para cezasý ile cezalandýrý- lýyordu. Bir baþkasýnýn kölesinin öldürülmesi halinde, suçlu, ölen kölenin [sayfa 71] sahibine bir köle veriyordu. Köleler, aile durumlarý hiç hesaba katýlmaksýzýn satýlýyor, hiçbir koþula baðlý olmaksýzýn armaðan ediliyor ya da herhangi bir þey karþýlýðý deðiþtiriliyor ya da Yüklə 0,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|