##num=4// level= 1// sumtest=36 // name= Nitq mədəniyyəti. Adi nitq və yüksək mədəni nitq.
Cəmiyyətdə nitq mədəniyyətinin yeri və rolu//
1. Şifahi nitqə aid xüsusiyyətlərdən biri yanlışdır.
A) şifahi nitq lakonikliyi sevir.
B) şifahi nitqdə elmi, texniki, siyasi və digər terminlər çox işlənir.
C) şifahi nitq tələffüz, vurğu, intonasiya, fasilə kimi vasitələrlə zəngin olur
D) şifahi nitqin normalarının yaranmasında ixtiyarilik başlıca amildir.
E) şifahi nitqdə yarımçıq cümlələrdən, qısa rublikalardan istifadə edilir.
2. Yüksək mədəni nitqə verilmiş cəhətlərdən biri yanlışdır.
A) Nitqin bu formasında cümlələr əsasən, qısa və quruluşca sadə və ya yarımçıq olur.
B) Nitq mədəniyyətinin bu formasına sahib olan şəxs ictimai həyatın hər sahəsində fəal iştirak
etməyə nail olur.
C) Nitqin bu formasında cümlələr, əsasən, uzun və quruluşca mürəkkəb olur.
D) Nitqin bu formasında ümumişlək sözlərdən, frazeoloji ifadələrdən, dialekt və şivələrdən istifadə
edilmir.
E) Nitqin bu formasında evfemizmlərdən daha çox istifadə olunur
3. Nitq mədəniyyətinə aid edilmiş cəhətlərdən biri yanlışdır.
A) Nitq mədəniyyəti tətbiqi dilçilik sahəsidir.
B) Nitq mədəniyyəti dedikdə ancaq dilin təsvir və ifadə vasitələrindən istifadə formaları başa
düşülür.
C) Nitq mədəniyyəti geniş mənada fikir, düşüncə mədəniyyətidir.
D) Nitq mədəniyyəti, hər şeydən əvvəl, dilin fəaliyyətdə olan normalarının və kateqoriyalarının
tələblərinə ciddi əməl edilməsidir.
E) Nitq mədəniyyəti şifahi və yazılı nitqin vəhdətindən ibarətdir.
4. “Sözü ən gözəl tərzdə söyləmək lazımdır ki, həm sözü anlayan olasan, həm də söz
anladasan”. Bu fikir hansı əsərdəndir?
A) “Qobusnamə”dən
B) “Kritika” məqaləsindən
C) “Tənqid-risaləsi” məqaləsindən
D) “Əxlaqi-Nasir” əsərindən
E) “Abad-ülmütəəllimin” əsərindən
5. Nitq fəaliyyəti dedikdə nə başa düşürsünüz?
A) nitqin ədəbi tələffüz baxımından dəqiqliyi
B) fikrin ifadəsi üçün bilavasitə tələb olunan dil vasitələrini tapmaq
C) nitqin təzahürü üçün lazım gələn ictimai, psixoloji və fizioloji aktların sistemi
D) obrazlılıq və məcazilikdən geniş istifadə edilməsi
E) terminlərdən istifadə etməklə elmiliyin gözlənilməsi
6. Dil sistemində norma anlayışına daxil deyil?
A) Norma milli dilin ayrı-ayrı nitq areallarında mövcud ola bilməz
B) Bu sistemdə həm tarixilik, həm də müasirlik var
C) Norma həm ümumi, həm də sosial xarakterlidir
D) Norma həm yazılı, həm də şifahi dildə vardır
E) Normada dilin milliliyi, özünəməxsusluğu təcəssüm olunur
7. Bu natiqə görə “insan öz-özü ilə də, Allahı ilə də, insanla da ünsiyyətdən çox
böyük fərəh duyur, çünki o, bütün bunları dərk etmiş, həqiqətə yaxınlaşmış, Allaha
qovuşmuş olur”. Bu fikir kimə məxsusdur ?
A) M. Füzuliyə
B) İ. Nəsimiyə
C) Ş. İ. Xətaiyə
D) N. Tusiyə
E) S. Şiraziyə
8. N. Gəncəvi hansı əsərində natiq obrazı yaratmışdır ?
A) “ İsgəndərnamə ”
B) “ Leyli və Məcnun ”
C) “ Xosrov və Şirin ”
D) “ Yeddi gözəl ”
E) “ Qocalıq ” qəsidəsi
9. XIX əsrin sonu, XX əsrin əvvəllərində fəaliyyət göstərən mütərəqqi zialılar içərisində
verilə bilməz.
20
A) F. Köçərli
B) N. Nərimanov
C) M. Mahmudbəyov
D) M. Ə. Sabir
E) M. F. Axundov
10. “Bizim yəqinimizdir ki, dili dolaşıq şəxsin fikri də dolaşıqdır. Doğru və salamat fikirli
adamların kəlamı həmişə aydın, açıq və düzgün olur” fikrinin müəllifi kimdir?
A) F.Köçərli
B) M.F.Axundov
C) N.Nərimanov
D) C.Məmmədquluzadə
E) M.Rəfili
11. XI əsrdə Bağdadda yaşamış məşhur azərbaycanlı natiq kimdir?
A) Ə.Təbrizi
B) X.Təbrizi
C) N.Gəncəvi
D) X.Şirvani
E) A.Ərdəbili
12. “Əsl sənətkarın, əsl şairin özü qocalsa da, sözü qocalmaz” aforizmi kimə məxsusdur?
A) B.Vahabzadə
B) N.Nərimanov
C) S.Vurğun
D) N.Gəncəvi
E) M.Ə.Sabir
13. “Hər bir insan öz dilinin altında gizlənmişdir” aforizmi kimə məxsusdur?
A) M.F.Axundova
B) S.Ə.Şirvaniyə
C) Həzrət Əliyə
D) İbn Sinaya
E) M.Ş.Vazehə
14. “Əvvəli deyilməmiş söz başı əzilmiş adam kimidir”. Bu kəlam kimə aiddir ?
A) S. Təbriziyə
B) S. M. Qənizadəyə
C) S. Şiraziyə
D) K. S. Stanislavskiyə
E) M. Füzuliyə
15. Bu alimə görə, natiq dinləyicinin hissiyyatına təsir etməlidir. Bunun üçün də o,
natiqliyin təsirgöstərmə vasitələrindən istifadə etməyi bacarmalıdır.
A) Aristotel
B) A. P. Çexov
C) Lomonosov
D) Əflatun
E) İbn Qabus
16. Rusiyada natiqlik sənətinin məşhur nümayəndələri kimlərdir?
A) Plevako, Koni
B) Vilhelm Volf, Sigizmund
C) Anakar. Aristotel
D) Demonj, Dupen
E) Sisi, Siseron
17. “ Gözəl danışığa etinasız yanaşan adamlar özlərini insana layiq ola biləcək ən ali, nəcib
bir zövqdən məhrum edirlər”. Bu kəlam kimə məxsusdur ?
A) Lisiyə
B) K.S.Stanislavskiyə
C) Siserona
D) A.P.Çexova
E) Aristotelə
18.Doğru fikirləri seçin.
1-Natiqlik sənətinin vətəni qədim Yunanıstan hesab olunur.
2- Diksiyanın aydınlığı və düzgünlüyü nitqdə rol oynamır.
21
