Innovatsiyalar vazirligi toshkеnt axborot tеxnologiyalari univеrsitеti

Loyiha ishining maqsadi. 
Ushbu loyiha ishini tayyorlashda asosiy masala
kasalxona ma’lumotlar bazasini yaratish boʻlib xizmat qiladi. Ya’ni kasalxona
xodimlarining
ishini
yengillashtirish
va
ularning
tizimiga
kamchilik
yetkazmasdan elektron kasalxona axborot tizimi yaratishdir. Loyiha ishi davomida
ma’lumotlar bazasi sifatida MongoDB, hamda HTML, JavaScript, eJS, Node JS
dasturiy vositalaridan foydalanish koʻnikmalarini hosil qilish.

---

---

36
I BOB. KASALXONA MA’LUMOTLAR BAZASINI YARATISHNING 

PREDMET SOHASI TAHLILI
1.1. Kasalxona ma’lumotlar bazasi tahlili 
Ushbu loyiha ishini predmet sohasi sifatida kasalxona ma’lumotlar bazasi
tanlab olingan. Kasalxona ma’lumotlar bazasini ishlab chiqishda kasalxonada
yangi va tajribali mutaxassis shifokorlarni ishga olish, mavjudlarini ishdan
bo‘shatish, yangi bemorlarni qayd etish va davolanganlirini arxivda saqlash, ularga
biriktirilgan doktorlar, beriladigan dorilarni qayd etib borish, kasalxonaga olib
kelinayotgan dori-darmonlar hisob-kitobini yuritish tizimini uchun online
tizimlarning tartibi, uslubi, tuzilishi, ish faoliyatini o‘rganib chiqiladi. O‘rganib
chiqilgan ma’lumotlarga asosan ma’lumotlar bazasi loyihalashtiriladi. Loyiha ishi
predmet sohasining vazifasi kasalxona ma’lumotlar bazasini yuritish, ma’lumotlar
bazasini saqlab borish, joiz bo‘lsa ma’lumotlarni o‘zgartirish va o‘chirish uchun
ma’lumotlar bazasini shakllantirish va tizim ish faoliyatini avtomatlashtirish,
bemorlar talabini qisqa vaqtda amalga oshirish, xodimlar ishini osonlashtirish,
hisob-kitob jarayonlarini tezlashtirish va oshiqcha qog‘ozbozlikka barham berish
va boshqalardan iborat bo‘ladi.
1. Aniq malumotlarni hal qilishda inson real dunyoni u yoki bu sohasi bilan
cheklanadi. Bunday hollarda faqat bazibir obektlarni o‘rganishgina qiziqish
uyg‘otadi. Bunday obektlarni majmuasini predmet soxa deyiladi.
2. Hech bir inson inkor qilolmaydiki, hozirgi kunda axborot texnologiyalari
asrida yashayapmiz. Vaholanki, o‘zimizga tegishli yoki ish faoliyatimizga tegishli
ko‘pgina axborotlarni elektron tarzda olib yuramiz. Qolaversa, dunyo aholisining
kattagina qismi kundalik hayotda ulkan hajmdagi axborotlar majmui bo‘lgan
internet tarmogidan foydalanadi. Biz foydalanadigan axborot hajmi kattalashib
borgan sari uni boshqarish murakkablashib boraveradi. Savol kelib chiqishi
tabiiyki, qanday qilib internet tarmogidagi qidiruv saytlari biz qidirgan axborotni
sekundlar ichida minglab muqobillari bilan birga topib beradi? Qanday qilib
normativ-huquqiy hujjatlar to‘plamidan iborat elektron axborot tizimlari bizning

---

---

37
so‘rovga mos hujjatlarni bir lahzada topib beradi? Javob oddiy, bularning hammasi

berilganlar bazasini boshqarish tizimlari (keyingi o‘rinlarda BBBT) orqali amalga
oshiriladi. BBBT uchun ko‘p dasturiy taminotlar ishlab chiqilgan, misol uchun
relyatsion: SQL Server, Oracle, MySQL, MS Access va norelyatsion: MongoDB,
MariaDB va hokazolar.
Ma’lumotlar bazasini ishlab chiqishda 4 ta jadvaldan foydalanilgan:
− Hodimlar
− Bemorlar
− Dori-darmonlar
− Yetkazib beruvchilar
Ushbu jadvallar quyidagi jadvaldagi ko‘rinishdagi ustunlarga ega:
1.1

– jadval. Kasalxona ma’lumotlar bazasining predmet sohasi. 

Xodim
-
F.I.Sh
-
Telefoni
-
Lavozimi
-
Rasmi
-
Maoshi
-
Manzili
-
Bemorlari
-
Ish_vaqti
Bemor
-
F.I.Sh
-
Telefoni
-
Rasmi
-
Yoshi
-
Doktori

---

---

38
-

Dorilari
-
Manzili
-
Kelgan_vaqti
Dori-darmon
-
Nomi
-
Yetkazib_beruvchisi
-
Tarifi (turi)
-
Narxi
-
Miqdori
-
Rasmi
Yetkazib beruvchi
-
Nomi
-
Rasmi (logo)
-
Dori_turi
Kasalxona tizimlarini chuqur tahlil etish natijasida kasalxona ma’lumotlar
bazasining predmet sohasini yuqoridagicha shakllantirishga qaror qildim va
kasalxona uchun online tizim yaratish mobaynida ma’lumotlar bazasi dasturiy
ta’minoti sifatida zamonaviy norelyatsion ma’lumotlar bazalaridan biri bo‘lgan
MongoDB va dasturiy ta’minot sifatida HTML, ejs va JavaScriptlardan
foydalandim. Ma’lumotlar bazasi va dastur o‘rtasida bog‘lanish Node JS
yordamida amalga oshirilgan.