MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:147 K:248
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
46
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
Tablo 2. Zihin Haritalarında Tespit Edilen Mekânsal Ögeler
Yerleşim
Alanları
Köy Meydanı
Turizm Evi, Ev
Mezarlık
Tarım
Alanları
Bağ-bahçe, Tarlalar
Tarihi ve
Arkeolojik Ögeler
Camii - Çeşme
Yatır- Çeşme
Değirmen
Geleneksel Kültür
Ögeleri
Fırın
Samanlık - Ambar
Kültür Merkezi
Ulaşım
Yollar
Yollar
Yollar
MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:147 K:248
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
47
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
Buna göre, erkek katılımcıların evleri dışın-
daki mekânlarda daha fazla vakit geçirdik-
leri, dolayısıyla bu ögeleri çizimlerine dâhil
ettikleri söylenebilir.
“Tarım Alanları” başlığı altında değerlendiri-
len ögeler ise bağ-bahçe ve tarlalardır. Bağ-
bahçe çizimlerine yalnızca kadın katılımcılar
tarafından zihin haritalarında yer verildiği
saptanmıştır. Bu veriye göre kadınların bu
alanda çalışması nedeniyle farkındalıklarının
daha yüksek olduğu varsayılabilir.
“Tarihi ve Arkeolojik Ögeler” de kültürel
peyzaj bileşenlerine ait bir diğer başlıktır.
Kültürel peyzaj bileşenleri bu başlık altında
tarihi yapılar ve arkeolojik kalıntılar olarak
gruplanmıştır. Zihin haritalarında mahalle
(köy) sınırları içinde yer alan tarihi yapıla-
ra yer verildiği görülmüştür. Cami, çeşme,
okul, değirmen ve yatır bu çizimlere örnektir.
Çeşme ve cami mekânsal ögeleri zihin harita-
sı çizmesi istenen tüm katılımcılar tarafından
belirtilmiştir. Bu ögelerin kültürel peyzaj bi-
leşenleri olarak dikkat çekici özellikte olduğu
ve kırsal kimlik algısının oluşumunda etkili
olduğu görülmüştür. Bu gibi ögeler mekânsal
çalışmalar için nirengi noktası özelliği taşır.
“Geleneksel Kültür Ögeleri” ise kültürel pey-
zaj bileşenleri sınıflandırmasında el sanatları
atölyesi, fırınlar, çamaşırhaneler, samanlık-
ambar ve şenlik alanı olarak ayrılmıştır. Zihin
haritası değerlendirme formlarında fırın, sa-
manlık-ambar ve restorasyonu yapılmış eski
bir bina olan kültür merkezi çizimlerinin ya-
pıldığı görülmüştür.
Son olarak “Ulaşım” başlığı altında ana bağ-
lantı yolu ve köy içi bağlantı yolu şeklinde
gruplanmış olan yollar zihin haritası çizimle-
rinde yer verildiği görülen mekânsal ögeler-
dir. Erkek katılımcıların zihin haritalarında
kadın katılımcılara göre yollara daha fazla
yer verdikleri görülmektedir. Yollar da tarihi
ve arkeolojik ögeler başlığı altında değerlen-
dirilen mekânsal ögeler gibi nirengi noktası
olma özelliği taşır. Bunun yanı sıra haritalar-
daki yönlendirmeyi de belirler.
Lynch 1960 yılında üç önemli Amerikan ken-
ti olan Boston, Jersey City ve Los Angeles’ta
kentlerin görünümüne ilişkin bir çalışma
yürütmüştür. Yapmış olduğu çalışmada gö-
rüştüğü kişilerden kentlerin eskizlerinin çi-
zilmesini, “alanı hiç bilmeyen birine anlatır
gibi” birer harita oluşturmasını istemiştir.
Bu haritalamaların sonucunda kent imgesi-
nin içeriğini 5 temel başlık altında toplamış-
tır. Bunlar; yollar, sınırlar/kenarlar, bölgeler,
düğüm/odak noktaları ve işaret ögeleridir.
(Lynch, 2011: 15-52). Beydili Mahallesi’nde
(köyü) yürütülen çalışmada oluşturulan zihin
haritalarında da bu 5 ögeyi destekler nitelikte
çizimler yapıldığı görülmüştür. Katılımcılar
zihinlerinde oluşturdukları mahalleyi (köyü)
çizime aktarırken odak noktalarından, yollar-
MTD
www.mtddergisi.com
ULUSLARARASI HAKEMLİ TASARIM VE MİMARLIK DERGİSİ
Ocak / Şubat / Mart / Nisan 2017 Sayı: 10 Kış - İlkbahar
INTERNATIONALREFEREEDJOURNAL OF DESIGNANDARCHITECTURE
January / February / March / April 2017 Issue: 10 Winter – Spring
ID:147 K:248
ISSN Print: 2148-8142 Online: 2148-4880
(ISO 18001-OH-0090-13001706 / ISO 14001-EM-0090-13001706 / ISO 9001-QM-0090-13001706 / ISO 10002-CM-0090-13001706)
(Marka Patent No / Trademark)
(2015/04018 – 2015/GE/17595)
48
ULUSLARARASI HAKEMLİ
TASARIM MİMARLIK DERGİSİ
INTERNATIONAL REFEREED
JOURNAL OF DESIGN AND ARCHITECTURE
PRINT ISSN: 2148-8142 - ONLINE ISSN: 2148-4880
dan, sınırlardan, bölgelerden ve işaret ögele-
rinden faydalanmıştır.
Beydili yerel halkı geleneksel kültürlerini
halen yaşatan, kırsal yaşam şeklini sürdü-
ren bir topluluktur. Her yılın Mayıs ayında
Hıdırellez şenlikleri yapılmakta, mahalleye
(köye) yerel turistler gelmektedir. Yerel halk
yerleşimlerinin sahip olduğu doğal ve kültü-
rel özelliklerle birlikte kültürel potansiyelini
ortaya koymaktadır. Dolayısıyla bu şenlikle-
rin yapıldığı alan onlar için önem teşkil etse
de katılımcıların çiziminde buna rastlanma-
maktadır. Katılımcıların kırsal kimlik algısı
değerlendirildiğinde kendilerine ait ve kendi-
lerini ait hissettikleri kişisel mekânlara daha
çok önem verdikleri görülmüştür. Özellikle
katılımcılardan zihin haritalarını çizerken
referans aldıkları başlangıç noktalarını be-
lirtmeleri istenmiştir. Kadın katılımcıların
yarısından fazlası yaşamakta oldukları ev-
lerinden çizime başlamış, erkek katılımcılar
ise Nallıhan İlçe merkezinden mahallelerine
gelirken izledikleri yolda mahalle (köy) giri-
şini başlangıç noktası olarak belirtmişlerdir.
Katılımcıların haritalarında yer verdiği bir
diğer mekân da mahalle (köy) meydanıdır.
Bu alan yerel halkın daha çok toplanma, mi-
safir karşılama, oturma-dinlenme yeri ola-
rak kullanılmakta aynı zamanda mahallenin
(köyün) girişinde yer alması nedeniyle de
odak noktası ve mahalle içi yollara dağılma
noktası olarak görülmektedir. Mahalle (köy)
muhtarlığının ve kahvehanenin de bu mey-
dan üzerinde yer alması, erkek katılımcıların
tümünün bu ögeleri çizimlerine dâhil etme-
lerini açıklar. Katılımcılar günlük hayatların-
da kullanmadıkları ve köy yerleşim sınırları
içinde olmayan mekânsal ögeleri çizimlerine
dâhil etmemişlerdir. Beydili Kayası’nı buna
örnek göstermek mümkündür. Beydili Kayası
mahallenin tanınırlığı ve turizm potansiyeli
nedeniyle önem taşımakta olmasına karşın
çizimlerde bu ögeye rastlanmamıştır.
Bunların yanı sıra, zihin haritası değerlen-
dirme formunda katılımcılara mahallelerini
(köylerini) en iyi tanımlayan kelimeler so-
rulmuş ve en fazla 5 adet kelime yazmaları
istenmiştir. Buna göre kadın katılımcıların
cevapları çeşitlilik göstermiştir. Dokumacılık
ve el sanatları en fazla yazılan kelime/tabir
olmuştur. Diğer kelimeler/tabirler “yemek-
ler”, “orta oyunları”, “tarihi Yılman çeş-
mesi”, “Eyrek çamı”, “fırın”, “düğünler”,
“şenlikler”, “turizm evleri” ve “köy hayatı”
olup tümü eşit olarak tercih edilmiştir. Erkek
katılımcıların yazdığı kelimeler değerlendi-
rildiğinde, tercih edilen kelimeler kadınların
yazdıklarına göre sınırlı ve az sayıda kalmış
ve kendi içlerinde ağırlıkları değişmiştir.
Erkek katılımcıların tümü “orta oyunları” ve
“ekmek” tabirlerini yazmıştır. Bunu “halk
oyunları” ve “turizm evleri” takip etmekte-
dir. Ayrıca “çörekler”, “türküler”, “Beydili
Kayası” ve “tarihi Yılman çeşmesi” kelime-
lerinin/tabirlerinin de yazıldığı görülmüştür.
Dostları ilə paylaş: |