International scientific conference of young researchers

II INTERNATIONAL SCIENTIFIC CONFERENCE OF YOUNG RESEARCHERS 

Baku Engineering University

  

32  

27-28 April 2018, Baku, Azerbaijan

 





























































1

0

1

1

0

1

0

0

0

,

0

0

,

0

0

,

0

0

d

d

D

C

C

C

b

b

B

a

a

A

. (5) 

Fərz olunur ki, 

2

,

1

,

,

,

,



i

d

c

b

a

i

i

i

i

 müsbət sabitlərdir, 

H

 vektor-funksiyası 

R

G



 oblastında 

Z

 və 

'

Z

 dəyişənlərinə görə kəsilməzdir və 

t

-yə görə ikinci tərtib törəmələri vardır və bu törəmələr 

həmin oblastda məhdud və kəsilməzdirlər. 

 

Məsələnin  həlli  üçün 

 

1

,

0

  intervalını 

1

...

0

2

1

0













n

t

t

t

t

  nöqtələri  ilə 

h

n

t

t

i

i









1

1

 

bərabər hissəyə bölək və 

 

















2

1

,

0

, h

t

z

z

i

i

 işarə edək. 

(3), (4) məsələsini uyğun fərqlər məsələsi ilə əvəz edək: 





1

,

1

,

2

,

,

2

1

1

2

1

1

































n

k

h

z

z

z

t

H

h

z

z

z

k

k

k

k

k

k

k

 (6) 





































2

2

1

2

1

0

1

0

0

2

4

3

4

3





h

Z

Z

Z

D

Z

Z

Z

B

CZ

Z

A

n

n

n

n

 

(7) 

(6),  (7) 





1



n

  sayda  axtarılan 

i

Z

  vektor  funksiyalarına  görə 





1



n

  sayda  qeyri-xətti  cəbri 

tənliklər sistemidir. Qeyd edək ki, (1), (2) məsələsini (6), (7) məsələsi ilə əvəz edərkən buraxılan xəta 

2

h

-nı aşmır. Alınmış tənliklər sistemi ardıcıl yaxınlaşma (iterasiya) üsulu ilə həll edilir. 

 

 

MƏKTƏBİN HƏNDƏSƏ KURSUNDA HƏNDƏSİ YER                                        

ANLAYIŞININ TARİXİNƏ DAİR 

 

Almara ABBASOVA 

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti 

[e-mail]  

AZƏRBAYCAN

 

Ülviyə BAYRAMLI 

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti

  

 

AZƏRBAYCAN

 

 

Аçar sözlər: riyaziyyat müəllimi, məsələ həlli, standart məsələ, məsələ həlli alqoritmi 

Ключевые слова: учитель математики, решение задачи, алгоритм решения,  

Key words: mathematics teacher, algorithm solutions mathematical and vocational training, solution of the problem 

РЕЗЮМЕ 

Тезис найти в следующих разделах: 

- Математические функции обучения, решение этой проблемы; 

- Методика преподавания математики преподавания fənnindən вопрос жизни и связанные с ними решения. 

SUMMARY 

In the thesis contains the following issues: 

- Math problem solving training functions; 

- Methods of teaching mathematics through problem solving exercise discipline coordination of life. 

 

  

Həndəsi  qurmalar  riyazi  təhsilin  mühüm  faktorlarından  biridir.  Məhz  həndəsi  qurmalar  həndəsi 

tədqiqatlarda  tətbiq  olunan  qüdrətli  vasitələrdir.  Həndəsi  fiqurların  qurulmasında  həndəsi  təkliflərin 

isbat edilməsində tətbiq olunan vasitələrin konkret bir qismi – fiqurların qurulmasında, ölçülməsində 

işlənilən xətkeş və pərgardır. Lakin bu əlatlərin tətbiqolunma sərhəddi dəqiq ayırd olunmamışdır. Hələ 

Evklid dövründə (b.e.ə. III əsrdə) həndəsi qurmalarda xətkeş və pərgar tətbiq olunmuşdur. Xətkeş və 

pərgar  həmişə  eyni  hüquqlu  alətlər  hesab  olunmuşdur.  Belə  ki,  eyni  bir  məsələnin  həm  xətkeşlə  və 

həm də pərgarlar həlli adi hal kimi qəbul olunmuşdur. Lakin həndəsənin bir elm kimi inkişafı təsdiq 

etdi ki, qurma məsələləri həllində pərgar bir  alət kimi daha dəqiq təklifdir. Çünki, bir sıra məsələləri 

xətkeş tətbiq etmədən pərgarla həll etmək olar. Məsələn, çevrənin 6 bərabər hissəyə bölünməsi, oxa 

nəzərən simmetrik nöqtələrin qurulması və s. bir sıra dəqiq cihazların hazırlanmasında da pərgardar 

istifadə olunduğundan, belə bir ideya ortaya çıxmışdır ki, həndəsi qurmalarda ancaq pərgardan istifadə 

etmək olar. 

---