Iqtisodiyot va turizm

4. SEMINAR. Innovatsion rivojlanishning indikatorlari.

Hozirgi kunda biznes kompaniyaning innovatsion salohiyatining manbalari uning tashqarisida joylashgan yangi innovatsion bosqichga o‘tmoqda. Yopiq qoladigan sanoat tarmoqlari mavjud bo‘lsa (yadro, harbiy va boshqalar), ko‘plab sanoat tarmoqlari ochiq innovatsiyalarga o‘tish jarayoni bosqichida. Iqtisodiyotning ushbu tarmoqlarida innovatsiyalarni shakllantirish markazi markaziy ilmiy-tadqiqot laboratoriyalaridan tobora keng tarqalib borayotgan startap kompaniyalarga, innovatsiyalarning vositachisi bo‘lgan universitetlar va boshqa tashkilotlarga o‘tmoqda.

Shuningdek, kompaniya innovatsiyalarida hamkorlik va qo‘shma rivojlanish foydasiga o‘zgarish mavjud. Djoel Uest va Skott Gallager ochiq innovatsion tizimlarning uchta asosiy vazifasini belgilaydilar: motivatsiya, integratsiya, yangiliklardan samarali foydalanish. Mualliflar to‘rtta asosiy ochiq innovatsion strategiyani aniqladilar:
1. Umumiy fondga birlashtirib tadqiqot va ishlanmalar jarayonini tashkil etish.
2. Ayrim kompaniyalar tomonidan innovatsion mahsulotning individual komponentlarini ishlab chiqish.
3. Turli xil innovatsion mahsulotlarni yaratish uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan keng qo‘llanmalarning bepul savdosi.
4. Katta firmalarda innovatsiyalar sohasida qaror qabul qilishda byurokratiya darajasining sezilarli darajada pasayishi. Ochiq innovatsion kompaniyalarning asosiy xususiyatlari:
1) juda ko‘p tashqi g‘oyalar;
2) ishchilarning yuqori harakatchanligi;
3) venchur kapitalini faol jalb qilish;
4) ko‘plab yangi kelgan kompaniyalar;
5) universitetlar bilan faol hamkorlik.
Innovatsion jarayonni boshqarish modeli sifatida ochiq innovatsiyalar hozirgi kunda iqtisodiyotning ko‘plab sohalarida tobora ko‘proq qo‘llanilmoqda. Alohida tadqiqot laboratoriyalarini saqlashning yuqori xarajatlari tufayli kompaniyalar tobora ko‘proq qo‘shma ishlanmalarga va ochiq innovatsion markazlarni yaratishga e’tibor qaratmoqdalar. Ichki muhitni yopib qo‘yadigan tashkilotlar o‘zlarining resurslarini yangiliklarni takrorlash orqali sarflaydilar. Tadqiqot natijalarini yashirgan holda, tashkilotlar o‘z daromadlarining muhim qismini yo‘qotmoqdalar. Foydalanilmaydigan ishlanmalarni arxivga ko‘chirish tamoyili eskirgan bo‘lib, ishlab chiquvchilar, innovatsion g‘oyalar va istiqbolli texnologiyalarni yo‘qotish xavfi mavjud.
Kompaniyada mavjud bo‘lgan innovatsion jarayonning modeli ham unga mos keladigan biznes modelini qurishni nazarda tutadi. Ko‘rinib turibdiki, yangilikni tijoratlashtirish, uni innovatsiyaga aylantirish, avvalo, hayotiy biznesni qurishni nazarda tutadi. Garvard biznes maktabi professori Genri Chesbro bu borada haqli ravishda ta’kidlaydi: “Texnologiyaning o‘zida ichki qiymat yo‘q - uning qiymati ushbu texnologiya bozorga kiradigan biznes modeli bilan belgilanadi. Texnologik innovatsiyalarni tijoratlashtirish tashkiliy innovatsiyalarni rivojlantirishni talab qiladi. Bunday holatda, tashkiliy innovatsiyalar yetarlicha innovatsion biznes modelining asoslari sifatida tushuniladi. Boshqacha qilib aytganda, innovatsion biznes modeli - bu innovatsiyalarni ishlab chiqish va tijoratlashtirishda kompaniya imkoniyatlarini bozor imkoniyatlari bilan bog‘lash uchun tuzilgan mexanizm.