Iqtisodiyot va turizm

Tayanch iboralari:

Intellektual mulk, mulk huquqi, ixtirolar, foydali modellar, sanoat namunalari, seleksiya yutuqlari, oshkor etilmagan axborot, shu jumladan ishlab chiqarish sirlari (nou-xau)

Nazorat savollari:

1. Intellektual mulk deganda nima tushuniladi?

2. Intellektual mulk huquqi nima? Ularning xususiyatlarini sanab o‘ting.
3. Fuqarolik Kodeksi intellektual mulk huquqlarining qaysi ob’ektlari bilan ta’minlangan?
4. Intellektual faoliyatning biron bir natijasi uning yaratuvchisi uchun daromad keltirishi mumkinmi? 5. Innovatsion iqtisodiyotda intellektual mulkning o‘rni va ahamiyati qanday?
6. Intellektual mulk ob’ekti qiymatini hisoblashning qanday usullarini bilasiz?
7. Innovatsion kompaniyada intellektual mulkni boshqarish nimani anglatadi?

8-SEMINAR. Innovatsion iqtisodiyotdagi kadrlar salohiyati.

Kadrlar menejmentining zamonaviy nazariyasi va amaliyotida kadrlar motivatsiyasi mehnatga jalb qilish konsepsiyasida, ya’ni odamlarni to‘la fidoyilik bilan ishlashga undaydigan ruhiy holatida ifodalana boshladi. Shaxsning ishtiroki uch o‘lchov bilan o‘lchanishi mumkin: qoniqish, sadoqat va tashabbusni qo‘llab-quvvatlash.

Xodimlarni jalb qilish darajasiga mehnatga qo‘shgan hissasi, xodimning qadr-qimmatini, tashkiliy jarayonlarni va ish beruvchining obro‘sini ta’kidlash kabi omillar ta’sir ko‘rsatadi. Kadrlarni jalb qilish darajasi integratsiyalashgan baholash mehnat unumdorligining ko‘rsatkichidir. Yuqorida aytib o‘tilgan innovatsion yo‘naltirilgan xodimlarni rag‘batlantirish xususiyatlari kompaniya xodimlar uchun qiymat takliflarini ishlab chiqishda hisobga olinishi kerak.
Masalan, Google va yosh Enter kompaniyasi singari innovatsion kompaniyalar xodimlari uchun qanday qilib qiymat takliflari ishlab chiqilganligini ko‘rib chiqamiz. Google (IT - bu sanoat, 2012-yildagi daromadi 37,9 milliard dollarni tashkil etdi, BCG innovatsion kompaniyalarining TOP-50 reytingida - dunyoda ikkinchi, “eng yaxshi ish beruvchilari – 2012” reytingida birinchi o‘rin). Xodimlarning qiymatini taklif qilish parametrlari: - ish jadvalini mustaqil ravishda aniqlash qobiliyati (ko‘plab xodimlar uchun); - ofisning istalgan joyidan ishlash (ochiq joy); - xodim ish vaqtining 20 foizini alohida loyihalarda ishlashga sarflash huquqi; - kompaniyaning boshqa mamlakatlardagi ofislariga tashrif buyurish va mahalliy jamoalar ishida qatnashish imkoniyati; - bepul nonushta, tushlik va kechki ovqat; - o‘z vaqtida bajarilgan yuqori sifatli ishlarni rag‘batlantirish; - o‘z loyihalarida va ulardan tashqarida faol pozitsiyani egallash; - yechilishi kerak bo‘lgan vazifalar doirasini, ishlarni rejalashtirishni muhokama qilish uchun menejerlar bilan aloqani qo‘llab-quvvatlash; - ish kuni davomida jismoniy holatni saqlash qobiliyati (sport, massaj, yoga va boshqalar). Xulosa qilib shuni ta’kidlash mumkinki, innovatsion biznes eng qiyin, xavfli va aniqlanmagan biznes segmenti.
Jahon bankining “Biznes yuritish 2020” (Doing Business 2020) yillik reytingida O‘zbekiston 2019-yil yakunlari bo‘yicha 100 baldan 69,9 ball to‘plab, 190 mamlakat orasida 69-o‘rinni egalladi. O‘tgan yilgi reytingga nisbatan mamlakat 76-o‘rindan 7-o‘ringa ko‘tarildi. Shu sababli, innovatsion tadbirkorlikda ishlaydigan odamlar ijtimoiy rivojlanish uchun eng qimmatli manba bo‘lib, har 206 tomonlama qo‘llab-quvvatlashni, yetarli haq va hurmatni talab qiladi.