Irsiyat, muhit, tarbiya

Jamiyatda ma'naviy muhit yaxshi, adolat ustuvor bo'lsa, inson faoliyatiga ijobiy ta'sir qilishi va aksincha bo'lsa, salbiy ta'sir ko'rsatadi.
Demak, insonning kamolotga yetishiga ta'lim-tarbiya, muhit va irsiyat muhim hisoblanadi. Nega bugungi kunda o'tmishda yashab o'tgan Imom Buxoriy, Forobiy, Beruniy va G'azzoliy kabi olimlarga o'xshagan insonlarni uchratmaymiz? Chunki ularning irsiyati toza, ota-onalari solih va soliha bo'lishgan, ular yashagan davrda ilm, ma'rifat va taraqqiyot o'zining cho'qqisiga chiqdi, ya'ni muhit yaxshi bo'lgan va eng asosiysi, ajdodlarimizning tarbiyasiga mas'ul bo'lgan ota-onalari va ustozlari o'z vazifalarini a'lo darajada bajarishgan, tarbiyalarida nuqson bo'lmagan. Agar farzandlarimizning rivojlanishiga ta'sir ko'rsatuvchi bu omillardagi nuqsonlarni bartaraf etsak, albatta kelajak avloddan Imom Buxoriy,
G'azzoliyga o'xshagan zabardast olimlar yetishib chiqadi
Farzandning aqliy rivojlanishida tarbiyaning o'rni qanday bo'lishiga hech qanday ruhshunos tomonidan aniqlik kiritilmaydi. Kimdir ta'lim salohiyatsiz, atrof muhitning salbiy ta'siri va salbiy ta'sirini ko'rsatmoqda. Boshqalari, ta'lim inson tabiatini o'zgartirishning yagona vositasi deb hisoblashadi.
Ta'lim orqali siz bolaning faoliyatini va uning aqliy rivojlanish jarayonini nazorat qila olasiz. U bolaning ongiga va uning ishtirokini talab qiladigan ehtiyojlar va munosabatlar tizimining tabiatini shakllantirishda ishtirok etadi.
Ta'lim, qabul qilingan ijtimoiy normalarga va axloq qoidalariga mos keladigan bola xatti-harakatlariga jalb qilinishi kerak.
Faoliyat - bu bolaning mavjudligi va xatti-harakati uchun zaruriy bo'lgan bola organizmining faoliyati.
Inson - faol faol ijod, shuning uchun uning tashqi ta'siriga to'g'ridan-to'g'ri emas, balki atrof muhit bilan o'zaro munosabatlar orqali ushbu muhitdagi faoliyat orqali ta'sir qiladi. Faoliyat o'zini faollashtirish, qidirish, turli reflekslar, iroda erkinligi va erkinlik belgilashda namoyon bo'ladi.
Tashqi sharoitlar va sharoitlar insonning hayot tajribasi, shaxsiyati, shaxsiy va aqliy xususiyatlari bilan yoritiladi. Bola faol shaxs sifatida o'z shaxsini mustaqil ravishda o'zgartirishi mumkin, ya'ni o'z-o'zini rivojlantirish, o'z-o'zini rivojlantirish orqali o'z-o'zini rivojlantirish.
Bolaning faoliyati ijobiy va salbiy organizmlarni yoki atrof-muhitni cheklashlarni oldini olish va belgilangan hayot sharoitlaridan tashqariga chiqishga, ya'ni tashabbuskorlik, ijodkorlik, izlanishlar, narsalarni yengish va boshqalarni oldini olish qobiliyatida namoyon bo'ladi.