Isa h seynov. Se[ilmi] wswrlwri

12

ili]w-ili]w add\mlad\. Xeyli gedwndwn sonra dayan\b, ^rwyinin d=y^nt^s^ndwn ba]qa he[ nw

e]itmwsw dw, ucadan [a`\rd\:

—Ay adam! A gwlwn!.. Ay o`ul, kimswn?

Dinlwdi. Qaranl\qda qurba`alar\n qurultusundan vw qocan\n qulaqlar\ dibindw f\rlanan

a`caqanadlar\n v\z\lt\s\ndan savay\ he[ nw e]idilmirdi.

—A gwlwn, swsini niyw [\xartm\rsan?.. Yenw dw he[ nw e]idilmwdi.

Birdwn su ]\r\ldad\. Y^z add\ml\qda kimsw g=lmw[wyw d^]d^. Isfwndiyar ki]i bunun

bayaqk\ wsgwr oldu`una ]^bhw etmwdi. Wsgwr twlwsirdi. C\`\r\ bir yanda qoyub, dizw qwdwr

suya girib, qar-qam\]\ x\]daya-x\]daya kwswsinw kwndw gedirdi. Bir twrwfi ywqin ki, buludun

alt\na d^]^b k=lgwlwnmi], o biri twrwfi isw s^d kimi a`aran g=lmw[wnin i[indw elw bil at

[ap\rd\.

—Ay adam! Ay o`ul! Bwridwn gwl, bwridwn!.. —Qocan\n swsi q\r\l\b zwiflwdi.—Nw yaman

twlwsirswn, ay anan-bac\n =ls^n! Kimswn, kimi sevindirmwyw gedirswn, ay hwsrwtli o`lan?!

“Kimin o`lusan, kimin qarda]\san, kimin wriswn? Hans\ bwxtwvwrin evinw gedirswn?..

Bwlkw…” Bu “bwlkw”-nin dal\nca gwlwn s=zlwri demwyw Isfwndiyar ki]inin cwsarwti [atmad\.

Wsgwr s^rwtlw, ]arap-]urupla g=lmw[wni adlay\b ke[di. Uzaqda ywqin ki, i[inw su dolmu]

[wkmwlwrinin [app\r-[uppuru e]idildi.

Isfwndiyar ki]i geri d=nd^. Ancaq twlwsmwdi. Wksinw, qal\n [wmwn otlar\n\n, biyanlar\n

aras\nda [wkmwlwrini s^r^yw-s^r^yw, yava]-yava] bir ne[w add\m at\b dayand\, kwndw qulaq

verdi. Gecwnin bu vaxt\ kwndw wsgwr gwlwndw vw ya kimdwnsw ]ad xwbwr [\xanda dwrhal

mwlum olurdu, kwnddw q\]q\r\]ma, mu]tuluqlama, a`la]ma, g^l^]mw ba]lan\rd\, adamlar\n

sws-k^y^ itlwrin h^r^]mwsinw qar\]\rd\. Bws indi niyw sakitlikdi? Bwlkw qocan\n g=z^

alacalanm\]d\?

Add\m-add\m kwndw yax\nla]\b dayan\rd\, dinlwyirdi, yenidwn yeriyib, yenw dayan\rd\, bir

dw dinlwyirdi. Sifwtini soyuq twr basm\]d\: ^rwyi dw elw bil hwrdwn dayan\b, qaranl\`a qulaq

kwsilirdi.

Hardasa at f\nx\rd\. Y^ywnin gwmi at\n di]lwrinw toxunub cingildwdi. G=lmw[wdwki

]app\lt\dan sonra swslwrini kwsmi] qurba`alar orda-burda quruldama`a ba]lad\lar. Kwndin

ucqar\nda, ulduzlar\ sayr\]an bir par[a buludsuz g=y alt\nda nwhwng ot tayas\twk qaralan

qova`\n ba]\nda hac\leylwk dimdiyini ]aqq\ldatd\. Kwnddwn, camaatdan isw ]adl\q bildirwn

bir ]ey e]idilmwdi.

At bu dwfw lap yax\nda f\nx\rd\. Isfwndiyar ki]i bax\b, yast\ rus ywhwrinin ortas\nda dim-dik

oturmu] x\rdaca qaralt\s\ndan Q\l\nc Qurban\ tan\d\.

---

13

—A Qurban, swnswnmi?

—Isfwndiyar ki]i? Gecw qu]u twki bu vwdw [=ldw-biyabanda nw gwzirswn, a ki]i? Dana,

buzov itiribswn, nwdi?

—Mwhwrin budkas\n\n yan\nda drizindwn adam d^]d^. Ona bax\rd\m.

—Nw adamd\?

—Wsgwrw ox]atd\m, vayenniyw… +z^ dw bu yana gwldi, bizim kwndw sar\… Belindw arxa

[antas\. Mwn bilwn wsgwriydi, a Qurban ki]i. Qoca olsam da, g=z^m i]\ql\d\. Gwrwk zwnnim

mwni aldatmas\n.

Qurban ki]inin dama`\nda papiros k=zwrib x\rdaca burnunun ucunu vw q\r\]lar aras\nda

iri, d^]^ncwli g=zlwrini i]\ldatd\. Sovet swdri, qaranl\qda qoxusu d^zwnliyi g=t^rm^] g=y

biyanlar\n ara-bwrasindw burnunu gwzdirib otlardan x\rpa-x\rp qoparaq a`z\nda y^ywninin

gwmini cingildwdw-cingildwdw [eynwywn at\n ba]\n\ [wkib kwndw twrwf baxd\.

—Wsgwr gwlw, =z^ dw kwnd belw lal-dinmwz ola?

—Mwn dw elw ona mat qalm\]am, a Qurban.

—Ywqin g=z^n alacalan\b.

—Olar, olar… Vallah, nw deswn olar…—Isfwndiyar ki]i swsindw titrwyi] hiss edib, bir-iki

a`\z “^h^-^h^” elwdi.—G=r^k^r do`rudan g=z^m alacalan\b.

—Yeri y\x\l yat, yeri!—Qurban ki]i at\n\ twrpwtdi.—Mwn dw deyirwm, gecw vaxt\ g=rwswn bu

nw qaralt\d\ burda. Yeri y\x\l yat.

Isfwndiyar ki]inin fikri hwlw dw kwnddw idi. Sovet swdrinin xeyli gedwndwn sonra cilovu

[wkib at\n ba]\n\ geri d=ndwrdiyini, papirosun k=zwrtisindwn i]\ldayan g=zlwrlw ona necw

diqqwtlw baxd\`\n\ hiss etmirdi, ax\, wsgwri tamamilw ayd\nca g=rm^]d^. Wynindw paltar\n\,

belindw arxa [antas\n\, hwtta ba]\nda pilotkas\n\ da se[mi]di. Bu dwrwcwdw dw g=z

alacalanar?.. Wsgwr yerw girdi, g=yw [\xd\, hara qeyb oldu?!

At\n g=y ot qoxuyan isti nwfwsi yan twrwfdwn qula`\na vw sifwtinw vurdu, Isfwndiyar ki]i

diksinib, ba]\n\ qald\randa yenw Sovet swdrini g=rd^.

Q\l\nc Qurban hirslwnmi]di.

—Swnnwn deyilwmmi, a ki]i? Niyw dillwnmirswn?!

Isfwndiyar ki]inin sifwti al\]\b yan\rd\. Wyilib wlini ota [wkdi, buz soyuqlu`unda ]ehdwn

islanm\] ovcunu aln\na s^rtd^.

—&st^nw y^ng^ll^k, whval\m yaman birtwhwrdi, a Qurban. Nw deyirdin, e]idwmmwdim?

—Deyirwm, o axsaq fer]il swnin eviyin b=yr^ndw-ba]\nda nw yaman hwrlwnir?

—Fer]il? Nw olar hwrlwnwndw, a Qurban?

—Deyir guya swn =z^n tez-tez evw [a`\r\rsan onu. Do`rudumu?

---

14

Isfwndiyar ki]i bu g=zlwnilmwz s=hbwtlw necw maraqland\sa, hwtta drezendwn d^]wn wsgwri

dw unutdu.

—Swn bunu niyw xwbwr al\rsan ki, a Qurban, ba]\na d=n^m?

—Onu bir dw evinw [a`\rma!

—B\y! Bu nw s=hbwtdi, a Qurban?

—Hwr halda bo] s=hbwt deyil. Ehtiyatl\ ol, Isfwndiyar ki]i, xataya salmas\n bizi o axsaq

gwdw! +z^n dw get y\x\l yat! Gecwnin bu vaxt\ [=ll^-biyabanda gwzib evini ki]isiz qoyma!

Qurban ki]i swrt hwrwkwtlw cilovu [wkib, dabanlar\n\ at\n b=y^rlwrinw [axd\. Nal swslwri

yum]aq nwm torpaq ^st^ndw k^t tapp\lt\larla s^rwtlw uzaqla]d\. Isfwndiyar ki]inin fikri dw

bu tapp\lt\lar\n arxas\nca getdi.

5

Sovet swdri Qurban ki]i—Q\l\nc Qurban balaca, ar\q-quru bir ki]i idi. Amma yeriywndw

alov kimi yeriyirdi. Dan\]anda od kimi dan\]\rd\. Kwnddw s=ylwyirdilwr ki, bu balaca ki]i

vaxt\ ilw hwr wlindw bir mauzer, twkba]\na y^z qa[a`\n ^st^nw gedirmi]. Gah [oban, gah

dwrvi], gah da dilwn[i libas\nda, qa[aqlara lap yax\nla]andan sonra, birdwn c\r-c\nd\r\n\n

alt\ndan mauzerlwri [\xar\b, =z^n^ da]\n dal\na verwrmi]. Isfwndiyar ki]i bu deyilwnlwrin

he[ birini =z g=z^ ilw g=rmwmi]di, ancaq ham\s\na inan\rd\. {^nki Qurban ki]inin

indisinw bwlwd idi.

Onun fikrincw Qurban ki]i wvwzsiz adamd\. Bu wvwzsiz adam g^nd^zlwr kwnddw g=zw

dwymirdi. Ya idarwsindw oturur, ya da evindw yat\rd\. Gecwlwr isw, x^suswn m^haribw

ba]lanandan bwri, bwzwn, hwtta swhwrw qwdwr at belindw olurdu. Kwndin ara-bwrwsindw,

d=rd-d=vrwsindw [wrx vururdu. Gecwnin bir alwmindw, qaranl\q k^[wlwrin hans\ndansa

gurulday\b ke[wn nal swslwri e]idilwndw oyaq olanlar deyirdilwr: “Q\l\nc genw q\ndan [\x\b.

G=rwswn kimi kwsmwyw getdi.” Bunu ]wksiz-]^bhwsiz h=km kimi deyirdilwr. {^nki Qurban

ki]i hwr saatda q\ndan [\xm\r, [\xanda isw m^tlwq kwsirdi. Mwhz bu xasiyywtinw g=rw

[oxdand\ ki, kwnddw o`ru-wyri yox idi.

M^haribw ba]layal\ wtraf kwndlwrdwn, dwmir yolu va`zal\ndan ara-s\ra bwd xwbwrlwr gwlirdi.

“Anbar\ yar\blar,” “Ilx\dan at apar\blar,” “Vaqonun qap\s\n\ s\nd\r\b tax\l [\xar\blar” vw sair.

Qurban ki]inin sovetliyindw—^[ para kwnddw isw wmin-amanl\q idi. Burda arvadlar wrlwrini

Q\l\nc Qurbanla qorxudurdular. U]aqlar dala]anda bir-birini Q\l\nc Qurbanla

hwdwlwyirdilwr. G^nahkar olan twrwf dwrhal swsini x\rp kwsirdi. {^nki wks twqdirdw, Qurban

ki]i q\ndan [\xa bilwrdi. Bu balaca, ar\q-quru ki]i, wdalwt m^cwsswmwsinw [evrilib, necw

deywrlwr, ^mumxalq mwhwbbwti qazanm\]d\. Lakin, twkcw as\b-kwsmwklw yox. B^t^n

kwnddw elw bir ev, elw bir hwywt yoxdu ki, orda he[ olmasa hwftwdw bir dwfw Qurban ki]inin

swsi e]idilmwsin. Elw bir wsgwr ailwsi tap\lard\m\ ki, fikri-zikri, dwrdi-azar\ Qurban ki]idwn

gizlin olsun? {ox [wtin, twk-t^k. Bwlkw dw he[ tap\lmazd\. Bu vw ya ba]qa wsgwr ailwsindw

bu`da [=rwyi vw ya qar`\dal\ cad\ yeyildiyi dw, bu vw ya ba]qa wsgwr arvad\n\n harda

---