Isa h seynov. Se[ilmi] wswrlwri

21

—Pyotr Pervi! E]idibswn? Hardan e]idwcwkswn?.. O g^n vayenkomata gedwndw ordenlwrimi

tax\b getmi]dim. Vayenkom Tal\bov baxd\ dedi mwn bilirdim swn belw b=y^k adamsan.

Ba]lad\ b^t^n d^nyan\n b=y^k adamlar\n\ sayma`a. M=hkwmcw dolad\ mwni. &rwyimdw

dedim, yax]\, swn ol mayor Tal\bov, mwn dw olum Q\l\nc Qurban. S=hbwt eliyw-eliyw

ustubluca wlimi atd\m qoburuna, tapan[as\n\ [\xard\m qoydum cibimw. Ax]am gwlirwm,

g=r^rwm, yaz\`\n rwngi sap-sar\d\. Ancaq vermwdim tapan[an\. Budu ha!..

Qurban ki]inin ovcunda “brauninq” i]\ldad\.

—Amma yaman g=y[wk ]eydi, hw?

Qoca qaranl\qda g=zucu bax\b, tapan[an\n g=y[wk, ya qeyri-g=y[wk oldu`u barwdw bir ]ey

demwdi.

Qurban ki]i “brauninq”i qaytar\b pencwyinin cibinw qoydu.

—&st^ndw gwzdirmw, swn allah, a Qurban.

—Niyw? Gwzdirwndw nw olar ki?

—}eytan wmwlidi. Xatal\ ]eydi. Allah elwmwmi], hirslwnwrswn, g=z^n^ qan tutar, wlindwn

xata [\xar.

Qurban ki]i tapan[an\ bir daha [\xar\b, ovcunda at\b tutdu.

—Silah mwnim wlimdw iqru]kad\,Isfwndiyar ki]i. Swnin wlindw [wkic iqru]ka olan kimi…

Swnin dwmir[ixanada briqadirlwrw hirslwnwn vaxt\n olub?

—Ba]\m\n t^k^ san\.

—{wkici briqadirin ba]\na endirdiyin vaxt\n necw?

—Allah elwmwsin, a Qurban, nw dan\]d\`\nd\!

—Demwli, Isfwndiyar ki]i, a`\ll\ adam wlindw silah xatal\ deyil. Adam =z^ silah\n wlindw

olanda, oras\ xatal\d\.

Qocan\n aya`\ ul`un koluna ili]di. Wyilib ul`undan bir ]ax qopartd\. Asta-asta ^z^nw,

boynuna [\rp\b a`caqanadlar\ qovdu.

—Adam =z^ silah wlindw?.. Bu bir az qwliz oldu, a Qurban!

—W]i, s=zd^ deyirwm dw. Mwn =z^m bir vaxt mauzerin wlindw olmu]am, on[un deyirwm.

Mwn mauzeri yox, mauzer mwni [wkib qa[aqlar\n ^stw apar\rd\.

—O barwdw camaat yaman [ox dan\]\r.

—Nw barwdw?

—Swnin qa[aqlar\ q\rma`\n\ deyirwm.

Qurban ki]i qeyri-m^wyywn bir twrzdw m\z\ldan\b susdu. Hwlw dw ovcunda ]appa]ap at\b

tutdu`u “brauninq”i yenw cibinw qoydu.

---

22

—Amma vayenkom ay axtar\r ha! Qoy bir hwftw dw axtars\n! Apar\b stolun ^stw qoyanda

ywqin qucaqlay\b =pwcwk, qonaql\q twklif eliywcwk. Bilirswn nw deywcwm? Deywcwm mwnim

b=y^kl^y^m^ twsdiq… A ki]i, fikrin hardad\?

Isfwndiyar ki]inin fikri do`rudanda ayr\ yerdw idi. Uzaqda, ambulatoriyan\n pwncwrwsindw

i]\q g=rm^]d^.

—Swn o s=z^ mwnw nahaq dedin, a Qurban. Fer]il barwdw.

Qurban ki]i deywswn bir az pwrtlw]di.

—Dedim, demwmi] olum! +z^n xahi] elwyirswn ki, incitmwyim o gwdwni, =z^n dw yad\ma

sal\rsan!

Qoca, swbwbini =z^ dw ba]a d^]mwdwn, g=z^n^ i]\qdan [wkw bilmirdi.

—Yan\ swnin onu incitmwk fikrin dw var?

—Qurtarm\]\q o s=hbwti, Isfwndiyar ki]i!.. Bilmirwm nw olub swnin belw qu]un qonub o

axsa`a! Bir dw qap\ya-bacaya [a`\rma onu!

—A Qurban, ba]\na d=n^m, ax\…

—Isfwndiyar ki]i, xwtm elw!

—Nw deyirwm…

—Gecwn xeyrw qals\n. Get y\x\l yat!

—Xeyrw qwn]wr get… indi hara belw, u`ur ola?

—Demwdim ki, elw-belw gw]t elwyirwm?

Qurban ki]i at\n\ twrpwdib araland\. Amma eynilw bayaqk\twk yenw cilovu [wkib, papirosun

k=zwrtisini wks edib i]\ldayan g=zlwrlw, diqqwtlw qocaya baxd\.

—&rwyimdw t\qq\lt\ qald\, Isfwndiyar ki]i. Wsgwr dedin, zad dedin… swndwn bircw xahi]im

var. Neynirswn elw, kimnwn nw twhwr dolan\rsan dolan, amma mwndwn s=z gizlwtmw.

—A Qurban, ba]\na d=n^m, mwnim nw…

—Yax]\, yax]\! Yeri get, y\x\l yat!.. G=z^mw yaman birtwhwr dwyirswn. Naxo]larsan ha, ki]i!

+z^n^ g^mrah saxla! Yola-rizw dw az bax! Ax]am g=r^rwm oturubsan a`ac\n alt\nda, salam

verdim, salam\m\ da almad\n. {ox fikirlwnmw, a ki]i, in]allah, bir g^n bizim k^[wdw dw

bayram olar.

—Allah a`z\ndan e]itsin, a Qurban, ba]\na d=n^m, allah a`z\ndan e]itsin! Ancaq fikir

[wkmwmwk olmur.

—Yax]\, gecwn xeyrw qals\n! Ax]amda, sabahda gwlwrwm, oturub yax]\-yax]\ s=hbwt elwrik.

Sabah vayenkomata getmwliywm. Deywswn genw [a`\r\] var. Iyirmi d=rddw anadan olanlar\

u[ota alacaqlar. Belw getsw, deywswn, kolxozlar u]aq-mu]a`\n umuduna qalacaq.

---

23

Qurban ki]i at\n\ s^r^b getdi. Dwmir[i, yel vurduqca q\`\lc\mlanan papirosun i]\lt\s\na

baxa-baxa, twk bircw anl\`a fikrindwn ayr\ld\. Qocaya elw gwldi ki, Sovet swdri dw davaya

o`ul g=ndwrmi] olsayd\, nw onun—Isfwndiyar ki]ini, nw dw ba]qalar\n\n haqq\nda d^]^nw

bilwrdi; ba]qas\n\n haqq\nda d^]^nmwk, =zgwnin dwrdini [wkmwk asand\r.

Yava]-yava] kwndw do`ru add\mlayanda yenw dw drezendwn d^]wn wsgwri xat\rlad\.

Do`rudanm\ g=z^ alacalan\b, xwyallan\b?.. Yax]\, gwlwn wsgwrdisw, bws kwnddw niyw sws-

swmir yoxdu?.. Qurbanl\da ev [oxdur. Iki y^zdwn art\qd\r. Ancaq bir ildir ki, bu evlwrin

xeyri dw, ]wri dw ortaqd\r. Birisinin aya`\na da] dwydimi, o dwqiqw ham\ xwbwr tutur.

Birisinin gedwni gwldimi, dwrhal toy-bayram ba]lay\r, [a`\r\]ma, swslw]mw, mu]tuluqlama…

Isfwndiyar ki]i bir daha wyilib wlini otun ]ehinw [wkdi, ovcunu aln\na qoydu. Q\zd\rmal\

adam kimi, aln\ wlini yand\rd\.

7

Birdwn qula`\na sws gwldi. G=dwk[wsi [iynindwn d^]d^. Wyilib g=dwk[wni [iynindwn

g=t^rmwyw swbri [atmad\. Var q^vvwsi ilw y^y^rmwyw ba]lad\. Sws adi sws deyildi. Saz swsi

idi! +z^ dw bwridwn, ucqardan, onun evindwn e]idilirdi!

Lap [oxdand\, kim bilir ne[w ildi ki, Isfwndiyar ki]i belw y^y^rmwmi]di. Nwfwsi qarald\.

Bo`az\nda gici]mw, sinwsindw a`r\ hiss etdi. Ancaq dayanmad\. {alan Bwhmwn idi! Buna

he[ bir ]wkk-]^bhw ola bilmwzdi. Atas\n\n z=vq^nw, ruhuna uy`un, asta-asta, nar\n-nar\n

[al\rd\. “Qula`\na saz swsi gwlsw, bil ki, mwn qay\tm\]am, baba.” Demwk yuxu bo]-bo]una

deyilmi]! Demwk, nahaq yerw whd elwmwyibmi]! Demwk ]irmay\l\ saz\n tilsimi s\nd\!

—O`lum gwldi!.. Ay camaat, Bwhmwnim gwldi!..—Qoca q\]q\rma`a [al\]\rd\, swsi [\xm\rd\.

Hwywtw yeti]wndw g=zlwri toplanm\]d\. Qova`\n nwhwng qaralt\s\ qar]\s\nda lwngwr vururdu,

yan\b qurtarmaqda olan twzwklwrin wlcw-wlcw q\rm\z\ odlar\n\n i]\lt\s\, q\zma`a qoyulmu]

samovardan [\xan alov o yan-bu yana yaymalan\rd\.

Qocan\n sinwsindwki a`r\ ]iddwtlwnib k^rwyinw vururdu. Ba]a d^]^rd^ ki, bu yax]\ wlamwt

deyil. Amma vecinw alm\rd\. {^nki indi saz\n swsini daha ayd\n e]idirdi, simlwrw mizrab

vuran, pwrdwlwrin ^st^ndw gwzwn barmaqlar\n mwhz Bwhmwnin barmaqlar\ oldu`unu daha

art\q inamla twsdiq edirdi. Demwk, “sonbe]ik—yurda ke]ik” mwhz onun xwyal elwdiyi kimi

gwlmi]di; gecw vaxt\, xwbwrsiz-wtwrsiz, qap\dan girib, gwlinlwrlw, u]aqlarla g=r^]^b-

=p^]wndwn sonra, hwlwlik qonum-qon]uya, kwndw sws salma`\ laz\m bilmwyib, saz\

divardan endirib, k=ynwkdwn [\xar\b, sinwsinw bas\b, atas\n\ sazla [a`\rma`a ba]lam\]d\.

Qoca o`lunun sinwdwn gwlwn, asta—]irin swsini e]itdi:

Gwl, ey ]e]payi bwhrim,

Qalmad\ taban\m, twhrim!..

---