Isa h seynov. Se[ilmi] wswrlwri

24

—Gwlirwm, mwnim balam, gwlirwm!—Qoca qap\n\ a[\b =z^n^ i[wri sald\.

Saz yuxar\ ba]da, divarda, hwmin yerindwcw as\l\ dururdu. B=y^k gwlin yerw lwywn qoyub,

q\zlar\ndan hans\n\nsa sa[\n\ yuyurdu. Rwhmanla Bwhmwnin u]aql\qlar\n\ xat\rladan, topa

sa[l\, qarn\a[\q ekizlwr taxt\n ^st^ndw, s^frw q\ra`\nda oturmu]dular. Duman i[indw olsa

da, Isfwndiyar ki]i bunlar\n ham\s\n\ g=r^rd^. Amma simlwrin cingiltisi dw, o`lunun swsi dw

hwlw qulaqlar\nda idi: Bwhmwn onun wn [ox sevdiyi “Swmwnbwri” havas\ ^st^ndw [al\b

oxuyurdu:

Gwl, ey ]e]payi bwhrim…

“Gwlmi]wm, ay o`ul, bw swn hardasan?”—Qoca bir dw saza baxd\. Bir dw gwlinlwrinw vw

nwvwlwrinw baxd\. Sws x\rp kwsildi. Otaqda hwr ]ey z^lmwtw batd\. Isfwndiyar ki]i y\x\ld\.

8

Bir az sonra g=zlwrini a[anda, qar]\s\nda birinci n=vbwdw Hac\n\n sifwtini g=rd^. Feld]erin

yun [=p^y^ kimi boz saqqal\ ar\q sifwtini, lap eynilw yun [=p^y^ kimi bomboz qal\n

qa]lar\n\, dwrin [uxurlarda azca ]irin baxan x\rdaca g=zlwrini g=rd^. He[ vaxt Hac\n\n

^z^nw bu qwdwr yax\ndan baxmam\]d\. Ywqin ki, buna g=rw dw, a`l\ ^st^nw gwlwndw wvvwlcw

feld]erin haqq\nda fikirlw]di: “Yaz\q nw yaman [irkiniymi].” Bu ani fikir =t^b ke[wndw,

drezendwn d^]wn wsgwr dw, Qurban ki]i dw, Bwhmwnin “Swnwmbwri”si dw, divarda =z

yerindwcw as\l\ duran saz da, hwtta, b=y^k gwlinin yerw lwywn qoyub q\z\n\n sa[\n\ yumas\

da vw ki[ik gwlinin nim[wyw [=rwk ovu]durmas\ da, hwr ]ey b^t^n twfsilat\ ilw yad\na d^]d^.

Qoca birdwn ac\-ac\ g^l^ms^nd^:

—Dwmir[i Isfwndiyar da xwriflwrmi], ay Hac\!

Feld]er onun ^z^nw baxmadan:

—Ax]amdan g=z^mw birtwhwr dwyirdin, Isfwndiyar wmi,—dedi.—Yax]\ ki, uzaqda

deyildim.

—Yoxsa i]im bitmi]di, hw?

—Allah elwmwsin, Isfwndiyar wmi.

—U]aqlar han\, g=z^mw dwymirlwr?

Gwlinlwr irwli durdular. Ikisi dw ya]ma`\ burunlar\n\n ^st^nw qald\r\b ya]l\ kirpiklwrini

d=yw-d=yw g^l^mswyirdi, sevinirdi. “Qara p\s-p\s\lar” vw ekizlwr analar\n\n wtwklwrindwn

yap\]\b boylan\rd\lar. U]aqlar\n g=zlwrindw hwlw dw qorxu gizlwnib qalm\]d\.

Bay\rda it h^r^rd^. Kwndin aras\nda nw isw sws-k^y vard\. Bunu qula`\ alanda qoca dikwldi.

“Bir e]iyw [\x\n, g=r^n o nw swsdi?”—demwk istwdi, bayaqk\ halwtininin twkrar

olunma`\ndan ehtiyatlanm\] kimi, qa]lar\n\ [at\b yenw ba]\n\ yast\`a endirdi. Rwngi

bo`unuq idi. Dodaqlar\ g=ywrmi]di. Yar\a[\q pwncwrwnin alt\nda, bir dwstw buludtwk

qaynayan pwrvanwlwrin aras\nda i]\ldayan yeddilik lampa yax\nda olsayd\, qocan\n bir az

---

25

[=k^k gicgahlar\ndak\ g=ywrtilwr dw ayd\n g=r^nwrdi. Indilikdw bunu Hac\dan ba]qa g=rwn

yoxdu. Feld]er qwmli vw bir az ^rkwk g=zlwrlw bax\b fikirlw]irdi ki, bu y\x\lmaqla Isfwndiyar

ki]i gwrwk az\ bir hwftw yerindwn qalxmas\n. Yax]\ olar ki, he[ twrpwnmwsin. Amma Hac\

bunu gwlinlwrw demwk, cwmi bir ne[w dwqiqw bundan wvvwl qay\natalar\n\n ba]\n\n

^zwrindw g=z ya]\ ax\tm\] bac\lar\ yenidwn qorxuya salmaq istwmirdi… Qoca barma`\n\n

i]arwsi ilw nwvwlwrini yan\na [a`\rd\. “Qara p\s-p\salar\n” twzwcw yuyulub, hwlw qurumam\]

yum]aq, swrin sa[lar\n\ s\`allad\. Ekizlwrin birini sa`, birini sol b=yr^ndw oturtdu.

—Baban\n wllwrini ovu]-ovu] elwyin,—dedi.

U]aqlar topsa[l\ ba]lar\n\ wyib ciddi-cwhdlw i]w giri]wndw qoca g^l^mswyib Hac\ya g=z

vurdu.

—I]w yar\y\rlar,—dedi.

Bay\rda sws-k^y art\r vw yax\nla]\rd\. Isfwndiyar ki]iyw elw gwldi ki, kimsw onun gwlinlwrini

[a`\r\r, “mu]tuluq, mu]tuluq!”—deyir. Dwmir yolunda ]pallar\n ^st^ndw bir tikw yeri

ayd\nla]d\ran sol`un fwnwr i]\`\nda, sonra Mwhwrin budkas\n\n pwncwrwsi qaba`\nda

g=z^nw dwyib qaranl\qda yox olan wsgwr paltarl\ o`lan kim bilir ne[wnci dwfw xwyal\nda

dolananda qocan\n dodaqlar\ vw saqqal\n\n ucu titrwdi. Twkrar dikwldi, “E]itmirsinizmi?..

{a`\ran\ e]itmirsinizmi, a q\z\m?”—demwk istwdi. Lakin, [a`\ran vard\sa, bws gwlinlwr niyw

hay vermirdilwr? “Mu]tuluq, Mu]tuluq” deywn vard\sa, bws onlar niyw bu qwdwr laqeyd

dayanm\]d\lar?.. Qoca eynilw bayaq saz swsi e]idwndw odu`u kimi, ^rwyinin [apalad\`\n\,

g=zlwrinin torland\`\n\ hiss etdi. Pwncwrwnin alt\nda lampan\n i]\`\ azald\, qayna]an

pwrvanwlwr elw bil birlw]ib boz-bulan\q bir k^tlwyw [evrildi. Amma qoca =z^n^ toxtatma`a,

gwlinlwrw, u]aqlara bir ]ey bildirmwmwyw, m^mk^n qwdwr g^mrah dan\]ma`a [al\]d\.

—Deywswn, balalar\m\ yaman qorxutmu]am.

Feld]er dillwnmwdi. Ovcunda ucu yo`un iynwli zorba bir ]pris vard\. Qoca pwrvanwlwri,

gwlinlwrini vw nwvwlwrinin sifwtlwrini, ywni nisbwtwn uza`\ yax]\ se[mwsw dw, ]prisi ayd\n

g=r^rd^.

—Nw yekw ]eydi, a ba]\na d=n^m, mal iynwsidi, nwdi?

Isfwndiyar ki]i hwtta zarafat elwyib, “mwn ki, mal deyilwm, bala” demwk istwdi. Amma bu

vaxt sws lap yax\ndan e]idildi:

—Ay Pwri, ay Tubu, ay Isfwndiyar wmi, heyy!.. Mu]tulu-uq!..

Feld]er taxt\n k^nc^ndw ba]\n\ a]a`\ sal\b, bir wli ilw [antas\n\ e]wlwyw-e]wlwyw =z i]ini

g=r^rd^. Gwlinlwr bir-birinw bax\rd\lar. Nwhaywt ki, ki]i d=zw bilmwdi.

---

26

—Niyw boy-boya verib dirwk twki quruyubsunuz?! Mwnim ba]\ma hava gwlib, durdu`um

yerdw qula`\ma sws gwlir, yoxsa do`rudan [a`\ran var?

Gwlinlwr ipwk kimi yum]aq, m^layim, mehriban qay\natan\n belw q\]q\rd\`\n\ bir dwfw dw

g=rmwmi]dilwr. Ikisi dw dwrhal d=n^b e]iyw y^y^rd^.

Isfwndiyar ki]i hirsli-hirsli feld]erw baxd\.

—E]itmirswnmi?

Hac\ b^t^nl^kdw =z i]inw qap\lm\]d\. Qocan\n qolunu [irmwyib, da]twk m=hkwm wzwlw

^st^ndw tar\m [wkilmi] tutqun dwrini ordan-burdan dart\]d\r\b, yoda bat\r\lm\] pamb\`\

s^rtmwyw vw iynwni vurma`a m^nasib yer axtar\rd\. Qocan\n sifwtinin birdwn-birw

dwyi]diyini g=r^b, wlini onun qolundan [wkdi.

—Nw buyurursan, Isfwndiyar wmi?

—Deyirwm, [a`\ran adam\n swsini e]itmirswnmi?

—Mwn bir az a`\r e]idirwm, Isfwndiyar wmi. O g=lmw[wlwrw d^]wndwn bwri qulaqlar\m

a`\rla]\b,—feld]er yor`un-yor`un q\m\]d\.—Hwr yerim d^z^yd^, bircw qulaqlar\m

qalm\]d\, o da d^zwldi. Zwhmwt olmasa, qolunu bo] qoy, Isfwndiyar wmi, g=z dwymwsin,

ma]allah, bwdwnin dwmir kimidi, adam he[ bilmir iynwni hara bat\rs\n. Zwhmwt olmasa…

—Dayan g=r^m!..—Qoca gwrginlikdwn titrwyib e]iyw qulaq kwsildi.

—Ay Pwri, Ay Tubu, bo`az\m y\rt\ld\ ki, [a`\rmaqdan! Wlinizi cibinizw sal\n g=r^m nw

[\xard\rs\n\z!

Bunu deywn bir q\z u]a`\ idi. Ad\ Milliyyw idi. Kwnddw ham\ Milli deyirdi. Bald\r\a[\q, ar\q,

uzun, yetim q\z idi. Day\s\ evindw olurdu. Day\s\ wsgwrliyw gedwndwn sonra Isfwndiyar

ki]inin xahi]i ilw onu po[talyon qoymu]dular. }ad xwbwr olanda—mwktubu gwlmwywndwn

mwktub gwlwndw, cwbhwdwn wsgwr qay\danda Milli at kimi [apa-[apa, qap\-qap\ d^]^b

b^t^n kwndi mu]tuluqlay\rd\. Arvadlar\n dan\]d\`\na g=rw, indi bu yetim q\z\n sand\`\nda

qalaq-qalaq “g=y wlliliklwr, q\rm\z\ otuzluqlar” vard\, qat-qat par[a, kwla`ay\, qwnd, [ay,

mampas\ vard\.

Isfwndiyar ki]i, asta-asta, sakit-sakit nw isw deyib ona mane olmaq istwmwywn feld]erw

whwmiyywt vermwdwn, baban\n wllwrini ovu]durmaqdan ayr\ c^r z=vq alan nwvwlwrinin

birini sa`a itwlwdi, birini sola, yor`an\ ^st^ndwn at\b, a` tuman-k=ynwkdw, taxtdan d^]d^.

Madam ki, Milli hwywtw gwlmi]di, madam ki, “wlinizi cibinizw sal\n” deyirdi, demwk gwlwn

vard\! Kim idi gwlwn? Isfwndiyar ki]i bu barwdw o qwdwr dw fikirlw]mwdi. Taxtdan d^]^b,

twlwm-twlws ]alvar\ q\[lar\na ke[irib, wlini [wkmwsinw atd\.

—Deyirwm, a Qurban, wsgwri ayd\nca g=rm^]wm. Belindw, deyirwm, arxa [antas\nacan

g=rm^]wm, drizindwn d^]^b g=ldwn ]\`an\b kwndw y^y^rd^. Deyir, g=z^n alacalan\b, a

ki]i, wsgwr gwlw, kwnd dw belw lal-dinmwz ola? Bu da swnw sws-k^y, ay Qurban!

---