Isa h seynov. Se[ilmi] wswrlwri

36

—Nw s=zd^? De g=r^m nw s=zd^? Eyhamnan dan\]maq nw xasiyywtdi swndw, a Qurban,

ba]\na d=n^m?! Wvvwl swndw belw xasiyywt yoxuydu… Deyirswn bu dava zwhrimar bir para

adam\ xarab elwyib, amma =z^n dw xarab olursan. Ba]\na d=n^m, s=z^n^ a[\qca

deywmmirswnmi?!

—Swn bir wvvwl yax]\-yax]\ uzan g=r^m.

—Yax]\, uzand\m!.. Belw getsw, qorxuram elw do`rudan da b=yr^ ^stw qal\m.

Qurban ki]i wyilib yor`an\ onun sinwsinw [wkdi. Papirosunu s^m^r^b, t^st^n^ kwnara

^f^r^b fikrw getdi.

A`r\ qocan\n yenw k^rwyinw vururdu, amma hwtta buna da fikir vermwyib, qan sa`\lm\]

g=zlwrini Q\l\ncdan ay\rm\rd\.

—Bilirswnmi, Isfwndiyar ki]i…—Sovet swdri nw isw [ox m^h^m bir sirr a[\rm\] kimi,

qap\ya sar\ =twri nwzwr sald\.—Swn yax]\ ki]iswn, necw deywrlwr, cwnnwtlik adamsan, ham\n\

=z ^rwyinnwn =l[^rswn. Ancaq, ax\, ham\ swni kimi deyil, hwr adam\n i[indw bir ]eytan

gizlwnib. Wlwlx^sus bu ax\r zamanlar i[indw ]eytan olan adam\n say\ yaman [oxal\r,

Isfwndiyar ki]i… Gecwlwr mwn, =z^n bilirswn ki, gw]t elwyirwm. G^nd^zlwr dw rahat

olamm\ram. Kimin ^z^nw bax\ram, ]eytan g=r^rwm. Swndwn nw gizlwdim, can\m\ qay`\

al\b, fikirdwn ^rwyimi yeyib qurtarm\]am. Belw getsw, he[ bilmirwm ax\r\m\z nw olacaq,

Isfwndiyar ki]i. Bir ildi swraswr dava gedir, hwlw ax\r\ g=r^nm^r. Dava bir il dw uzansa,

qorxuram elw adamlar\n i[indw ]eytan peyda olsun ki!.. A[\`\, indisindwn yox, kwndin

sabahk\ g^n^ mwni yaman qorxudur, Isfwndiyar ki]i. Mwn gwrwk [ox ehtiyatl\ olam, birw

be] twdbirli olam!

Qoca swbir edw bilmwyib Q\l\nc\n s=z^n^ kwsdi:

—Deyirswn, yan\ fer]ilin dw i[indw ]eytan var?

—Var, Isfwndiyar ki]i… {ox g=t^r-qoydan sonra bu qwrara gwlmi]wm ki, onun i[indwki

]eytan\n lap yekwsindwndi!

Qoca dar\x\b dwrindwn nwfws ald\, ba]\n\ bulad\.

—Mwn bilmirwm o bwdbwxt o`lu bwdbwxt swnin g=z^nw niyw ala-bula g=r^k^r, a Qurban,

ba]\na d=n^m!

—Dedim ki, i[indw ]eytan var.

—Han\ o ]eytan, mwn niyw g=rm^rwm?

—Dedim ki, swn cwnnwtlik ki]iswn, ham\n\ =z ^rwyinnwn =l[^rswn.

Qoca, yor`an\ sinwsindwn kwnara s^r[^td^.

—Bw swn nwynwn =l[^rswn, a Qurban, ba]\na d=n^m?

—Mwn a`\lnan =l[^rwm.

---

37

—O a`\ldan bizdw yoxdumu?

—Mwn, Isfwndiyar ki]i, inqilab elwmi]wm, qan t=km^]wm, h=kumwt qurmu]am bu ^[ para

kwnddw. Borcumdu ki, gecw dw, g^nd^z dw camaat\m\n barwsindw fikirlw]im. Borcumdu!

Indicw swnw demwdimmi ki, can\m\ qay`\ al\b! Demwdimmi ki, mwn gwrwk birw be] qat art\q

ay\q olam! Bildirrwri mwn alver[i Xeyrwni cwrimw elwmwk istwyirdim, a`saqqal-qarasaqqal

y\`\l\]\b gwldiniz ^st^mw, dediniz qoca arvadd\, birdwn ^[ o`ul yola sal\b fronta, incitmw,

qoy ba]\n\ doland\rs\n Tat Seyidiynwn. O taydand\. S\nd\m mwn. Arvad =z^ dw fwnd

twrpwndi, gwtirib ^[ min manat tank pulu verdi, mwn dw daha =hdwsinw getmwdim. Indi

bilirswnmi nw i] tutub o qoca, b^z^]^k arvad? Gecwynwn araban\ s^rd^r^b nemes kwndinw,

bir yekw [ax\r bo[kas\n\ y\x\b arabaya, gwtirib soxub ot tayas\n\n aras\na, hardansa bir

q\r\q qramafon da tap\b. Gecwlwr gwlinlwri [a`\r\r evinw, qap\-pwncwrwni bas\b qramafonu

[ald\r\r, kwsmw ]ikwstwni oxutdurub wsgwr arvadlar\n\n ^rwklwrini k=yrwldwndwn sonra,

yar\xo], yar\zor, [ax\r i[irdir! {ax\r\ s\r\y\b qwpik-quru] qazanma`\ zwhwri olsun, qoy

qazans\n. Mwn ayr\ ]eyin dwrdini [wkirwm. Insan =vlad\n\n cilovunu buraxmaq olmaz,

Isfwndiyar ki]i. Qorxum ondand\ ki, Xeyrw arvad twki ba]qalar\n\n da cilovunu bo]

qoyaram, yava]-yava] baxarsan ki, kwndin bir ]aqqas\ korlan\b, wldwn gedib…

—Qan\ram, qan\ram,—qoca fikirli-fikirli m\z\ldad\.

—Swnw bir sual verwcwm, bir adam barwdw.

Qoca wlini qald\rd\.

—Swn mwnw fer]elden de… O bwsbwxti niyw qaralay\bsan, ba]\na d=n^m, mwni ba]a sal.

—Deywcwm, onun barwsindw dw deywcwm. Wvvwl swn mwnw de g=r^m, o yetim q\z var ha,

mu]tuluq y\`an, Milliyywdi, Millidi, nwdi, ona nw twhwr bax\rsan swn?

Isfwndiyar ki]i hwm a`r\n\n ]iddwtindwn, hwm dw Swlimlw g=r^]^n^n a`\r twwss^rat\ndan

inildwywn kimi olub, sifwtini tur]utdu:

—O q\z bu ax]am mwnim ^rwyimw yatmad\.

—Niyw?—Qurban ki]i, =z m^lahizwsinin do`ruldu`una he[ bir ]^bhw etmwywn adam

sakitliyi ilw papirosunu s^m^rd^.—Niyw yatmad\ ^rwyinw?

—A`z\ndan [ax\r iyi gwlirdi g^n^qaran\n. G=r^n^r o da Xeyrwnin toruna d^]^b.

—Twkcw ona g=rwmi xo]una gwlmwdi?

—Ayr\ nw var ki?.. Bir dw deywswn bir az hwyas\zla]\b, oturu]una-duru]una fikir vermir.

Bwn=v]wgildw yan\mda [=mwlib dirswyini dizimw dayam\]d\.

—Sonra?

—Sonra daha bir ]ey bilmirwm.

—Bax, g=r^rswn ki!.. Swn bir ]ey bilmirswn. Ancaq Q\l\nc Qurban [ox ]ey bilir. Swnin,

Isfwndiyar ki]i, d^nyas\nda a`l\na gwlmwz ki, o yetim q\z\n i[indw iki =z^ yekwlikdw ]eytan

gizlwnib. Bwli, bwli, Isfwndiyar ki]i, bwlkw dw be] =z^ yekwlikdw!.. Swnin xwbwrin varm\ ki, o

q\z milyonerdi?

—Nw, nw?

—Bir milyon pulu var!

—A Qurban!..

---

38

—Inanm\rsan?

—Swn deywndwn sonra mwnim ixtiyar\m yoxdu inanmama`a. Ancaq…

—Twwcc^b elwyirswn?

—Mwn bilirwm ki, camaat ona [ox ]ey verir.

—Camaat vermir.

—Ba]a d^]mwdim, a Qurban.

—Milli =z^ al\r.

—Necw yan\ =z^ al\r?!

—Hw, indi onu mwn deyim, swn dw e]it… Qula`\ma bir balaca siqnal dwymi]di. Manqa

Bwn=v]wdwn xahi] elwdim ki, Millini [a`\r, bir-iki saat ba]\n\ qar\]d\r. Bwn=v]w [a`\rd\, mwn

dw getdim, qap\n\ a[d\m, o q\z\n sand\`\na a[ar sald\m. Swncw nw g=rswm yax]\d\?

—Pul,  hw?

—Xeyr.

—Bw nw?

—Bir yekw y\`\n mwktub!

Isfwndiyar ki]i bunu dwrhal ba]a d^]d^.

—Wsgwr mwktubu?

—Bwli, Isfwndiyar ki]i, wsgwr mwktubu! Demw a[\b oxuyurmu], y\`\rm\]…

—Dayan, dayan, a Qurban!.. Gwlinlwrdwn birini swslw, mwnim ba]\m\n alt\na bir yast\q da

qoysun. +z^n dw bir yax]\-yax]\ dan\] g=r^m… Demwli, qwsdwn y\`\rm\]? Ka`\z\n aras\n\

kwsib, sonra birdwn ^zwrw [\xar\b mu]tuluq y\`\rm\], hw?

—{\xartsayd\, daha ka`\zlar sand\qda niyw qal\rd\?

—Bw nw twhwr elwyirmi], a Qurban?

—Hwlw dan\]d\rmam\]am onu. G^man elwyirwm, g=r^k^r, ka`\z\n aras\n\ qwsdwn kwsirmi]

ki, qoy wsgwr ailwsi lap wlini ^zs^n. &[ aydan, be] aydan sonra, twzw ka`\z gwlwndw

d^]^rm^] kwndin can\na ki, “wlinizi cibinizw sal\n!”

Qoca birdwn dikwlib qurudu.

—Vay swnin wllwrin qurusun, baxt\n ba`lans\n, a yetim!

Qurban ki]i k=ks^n^ =t^rd^.

—G^man\m do`ru [\xsa, wlbwttw, baxt\ ba`lanma`\na ba`lanacaq. Mwn hwlw g=zlwyirwm.

Mwncw camaatdan i]w-ba]a salan var onu. Mar\`a yat\b g=zlwyirwm. Ka`\zlar\ qoydum qald\

sand\qda, day\s\ arvad\na tap]\rd\m ki, q\za he[ nw demwsin, ]^bhwlwndirmwsin. Istwyirwm

q\z\n dal\nca g=z qoyum, =yrwnim g=r^m kimdi onnan wlbir olan.—Qurban ki]i gwlinlwri

i[wri [a`\rmaq istwmwdi, =z^ yast\q gwtirib qocan\n ba]\n\n alt\na qoydu.—Indi

rahatsanm\?

—A Qurban, ba]\na d=n^m, ka`\zlar\ irdwlwdinmi, baxd\nm\ he[?

---