Isa h seynov. Se[ilmi] wswrlwri

30

—Swndw hwngamw var\ym\] ki, ay o`ul! Ay swni pir olasan, nw boyda buynuzun var\ym\]

swnin!

Qoca arada Qurban ki]inin feld]er haqq\nda bir kwlmwsini—“yerwbaxand\” dediyini

xat\rlad\. Amma bu kwlmw ilw wlaqwdar ]eylwri xat\rlamaq istwmwdi.

—Demwli, mwni zornan saxlamaq qwsdindwswn?

—Mwn xahi] elwyirwm, Isfwndiyar wmi, acizanw xahi] elwyirwm.

—Zora qalsa g^c^n [atmaz, bala,—deyib qoca birdwn q\m\]d\.—Mwn swndwn [ox raz\yam,

Hac\, allah da raz\ olsun… Qay`\m\ [wkirswn. Ancaq swn gwl o qwdwr dw bwrkinmw. Mwn

m=hkwm adamam. +mr^mdw twk bir kwrw sinwmi soyuq tutmu]du, deyirdilwr ikitwrwfli

swtwlcwm olmu]am, ancaq onda da he[ bircw saat da yatmad\m. Getdim, [wkici g=t^r^b

d^]d^m zindan\n can\na, =z^m^ twrlwdib ayaq ^stwcw sa`ald\m.

Hac\, sakitcw dayan\b nw isw g=zlwywn gwlinlwri geri qaytar\b, qocaya sar\ d=nd^.

—Swtwlcwm ba]qa, ^rwk pristupu ba]qa, Isfwndiyar wmi, [ox xahi] elwyirwm, acizanw

yalvar\ram, getmw. Mwn bu saat gedib deywrwm, Bwn=v]w bac\ya ba]a salaram hwr ]eyi,

Swlim =z^ gwlib swnnwn g=r^]wr.

—Bwsdi, Hac\, qurtard\q!—Qoca yenw wlini [wkmwyw atd\.—Mwn, d\l`\r bir qoca, q\z\l

g^llwnin qaba`\ndan gwlwn igidi aya`\ma gwtirdwcwm? Mwni kimisinin y^z^ qurban olsun

bir wsgwrw!

{wkmwsinin birini geyinmwyw m^vwffwq olub sevindi, g^mrahla]d\.—Bu d^nyada yetmi] il

=m^r s^rm^]wm, bir kwrw dw k^rwyimi yerw vermwmi]wm! Indi, swnin s=z^nnwn, bir hwftw

yor`an-d=]wyin aras\nda d=]wli qalacam ki, nw var, nw var, ayda, ildw bir kwrw ^rwyim

q\s\l\b! Dwmir[i Isfwndiyar o ki]ilwrdwn deyil, bala!.. Yax]\ o`lansan, Hac\, elinw-obas\na

can yand\ran, [al\]`an, ba]\a]a`\, wsil mwn deywn o`lansan, ancaq xwtrinw dwymwsin, bir az

nwziyindwn qanan deyilswn. Wgwr swn Isfwndiyar wmiyin xwtrini istwyirswnsw, do`rudan da

yaras\na mwlhwm qoyub sa`altmaq istwyirswnsw, gwrwk =z^n deywswn, get, Isfwndiyar wmi!

Bu g^nwcwn bu kwndin nw xeyri mwnsiz olub, nw dw, iraq evdwn-e]ikdwn, nw dw ]wri. Indi

belw bir g^ndw mwn dam\n alt\nda yaslan\b oturum ki, nw var, nw var, bir kwrw b^drwyib

y\x\lm\]am?!. Ay u]aq, nw [ox qurdaland\n\z, a bala, wlli olsan\z! Tez elwyin, gedwk

seyrwkliknwn bir yax]\-yax]\ g=r^]wk, bir-iki kwlmw s=hbwt eliywk. Nw bilirsiz, bwlkw allah

verwcwk, qula`\m\z yax]\ xwbwr e]idwcwk?! Qurtar\n!..—Nwhaywt, [wkmwnin o biri tay\n\ da

geyinmwyw m^vwffwq olub dikwldi…

9

Ikinci dwfw hu]suzluqdan ay\l\b g=zlwrini a[anda, qoca, qar]\s\nda feld]er wvwzinw Qurban

ki]inin x\rda-x\rda, says\z-hesabs\z q\r\]larla kwsik-kwsik olmu] quru sifwtini, d^]^ncwli,

qay`\l\ g=zlwrini g=rd^. Yenw dw sinwsindw ]iddwtli a`r\ vard\. Hwrdwn s\z\lt\ k^rwyinw

vururdu.

---

31

—Dwmir[i Isfwndiyar da xwriflwrmi], ay Qurban!..—Qoca hwmi]wki g^mrah, bir az

qal\naraq vw bir az da x\r\lt\l\ swsi wvwzindw elw bil tamam yad bir adam\n zwif, iniltili swsini

e]idib, buna xeyli twwcc^blwndi. Sonra birdwn narahat olub g=zlwrini wtraf\na doland\rd\,

gwlinlwrini, nwvwlwrini axtard\. Bu dwfw onlar nwdwnsw lap kwnarda kutla]\b dayanm\]d\lar.

Isfwndiyar ki]i fikirlw]di ki, g=r^n^r gwlinlwr, Sovet swdrindwn hwyaland\qlar\na g=rw kwnara

[wkiliblwr. Wlini qald\r\b gwlinlwri yax\na [a`\rmaq istwdi, wlinin “k=hnw dudman”dak\

b=y^k [wkic kimi a`\rla]d\`\n\ hiss etdikdw, narahatl\`\ daha da artd\: sws he[, g=rswydilwr

ki, wlini dw qald\ra bilmir, yaz\q gwlinlwr ^rwklwrini yeyib qurtarard\lar.

—A bala, a q\z\m, yax\n gwlin.

Gwlinlwr, b=y^r-ba]lar\nda da u]aqlar, dwrhal taxt\n yan\na yeridilwr.

—E]idin, birkwrwlik arxay\n olun…—Qoca bu s=zlwri hwlw birinci dwfw y\x\landan sonra

demwk istwmi]di, necw olmu]dusa unutmu]du. Indi m^tlwq demwli idi ki, gwlinlwri

birdwfwlik sakitlw]sinlwr. Nwfwsinin d^zwlmwyini g=zlwyib, yenidwn ba]lad\:—E]idin,

birkwrwlik arxay\n olun, lap y^z yol y\x\lsam da, mwnw he[cw ]ey olas\ deyil. U]aqlar

qay\dana qwdwr wzray\la can vermwrwm! Etiqad\m var, =lm^ywcwywm! Bildinizmi?

Qurban ki]inin yan\nda gwlinlwrin ikisi dw yerw bax\rd\. Ikisi dw ya]ma`\ lap yuxar\

qald\rm\]d\. Dillwnmirdilwr.

—E]itdinizmi nw dedim?

—E]itdik, baba, niyw e]itmirik.

—Arxay\n oldunuzmu?

—Olduq, baba.

—Di gedin oca`\n\z\ qalay\n, samovar\n\z\ qaynad\n, evimizw h=rmwtli qonaq gwlib.

H=rmwtli qonaq nwdwnsw swsini [\xartm\rd\. Taxt\n k^nc^ndw oturub, qaba`\ q\rm\z\

ulduzlu qara me]in ]apkas\n\ qa]lar\n\n ^st^nw bas\b, fikirli-fikirli papiros [wkirdi. Qat\

t^st^ a`z\ndan, burnundan yava]-yava] [\x\b ]apkas\n\n g^nl^y^ alt\nda g=llwnirdi, ba]\n\

[ul`alay\b [evrw-[evrw yay\l\rd\. Qoca bu t^st^yw baxa-baxa xat\rlad\… Swlim yuxar\ ba]da,

bac\s\n\n xal[a vurub m^xtwlif tikmwlwrlw, ]wkillwrlw bwzwdiyi divar\n dibindw, balaxa stolun

arxas\nda oturub papiros [wkirdi. {arpay\larda, pwncwrwlwrin a`z\nda vw [oxusu birba]

yerdw oturan arvadlar, gwlinlwr, u]aqlar, ham\s\ ona bax\rd\, Isfwndiyar ki]i, dal\nca da

gwlinlwri vw nwvwlwri i[wri girwndw ham\, o c^mlwdwn Swlim dw aya`a qalxd\. Isfwndiyar

ki]inin hwlw yolda ikwn ^rwyi sanc\rd\.

Bwstwboy, enlik^rwk, enlisifwt wsgwrw baxanda isw g=zlwri torland\. Swlimlw necw g=r^]d^y^,

nw deyib, nw dan\]d\`\ yad\nda deyildi. Kimsw kwtil qoyub, qolundan tutub nwzakwtlw vw nw

isw [ox k=vrwk swslw: “Wylw], Isfwndiyar wmi, wylw],”—dedi. Deywswn Manqa Bwn=v]w idi.

Qoca oturdu. Ancaq Swlimin ^z^nw baxa bilmwdi. M^haribwdwn wvvwl Swlimdwn xo]u

---

32

gwlmwzdi. “{ox pwlw-p^s^r ]eydi, ^stwlik dw a`\zdan avarad\,”—deywrdi. Indi isw… Insan

necw dwyi]wrmi]! Necw g=zwllw]wrmi]! Qap\dan girwndw qoca hwtta diksindi: pwlw-p^s^r,

sallaqqulaq Swlim wvwzindw elw bil =z^n^n sonbe]ik—yurda ke]iyini—Bwhmwnini g=rd^.

G=z^n^ qald\r\b bir dw baxma`a cwsarwt etmwdi. Arvadlar qarhaqur sal\b nw isw dan\]ma`a,

Swlimi sor`u-suala tutma`a ba]lad\lar. Isfwndiyar ki]i yaln\z u`ultu e]idirdi, he[ nw ba]a

d^]m^rd^. Arada twkcw bunu qula`\ ald\ ki, drezendwn d^]^b gwlwndw yolda Swlimin

sar`\s\ a[\l\b, yaras\ qanay\b; Hac\ kiminsw at\n\ minib va`zaldan nw isw yax]\ dwrman

gwtirmwyw [ap\b; arvadlar feld]eri g=zlwmwdwn =zlwri Swlimin sar`\s\n\ twzwlwmwk

istwyirdilwr, Swlim qoymurdu.

Birdwn u`ultu i[wrisindw kim isw qocan\n ad\n\ [wkdi. Isfwndiyar ki]i sws gwlwn twrwfw

d=nd^: yetim q\z idi, Milli. Qocan\n nw isw he[ xo]una gwlmwywn, burda birinci dwfw

g=rd^y^ a[\ql\qla, qwribw par\lt\l\ g=zlwrlw ona bax\rd\.

—Nw deyirswn, a q\z\m?

Milli, kwnd aras\nda qa[maqdan, [=r-[=pdwn c\z\q-c\z\q  olmu], uzun q\[lar\n\ yerdw

oturanlar\n [iyinlwri ^zwrindwn a]\ra-a]\ra, s^rwtlw gwlib istiqanl\l\qla qocan\n b=yr^ndw

[=mwldi.

—Bir kwla`ay\ynan yaxan\ qurtarammazsan, Isfwndiyar wmi!

Bu da Isfwndiyar ki]inin xo]una gwlmwdi.

—+zgw nw istwyirswn?

—Mwnw ipwk donluq almal\san!

Qoca ^z-g=z^n^ q\r\]d\rd\.

—Yax]\, alaram.

Milli bununla qurtarmad\.

—Niyw k=n^ls^z deyirswn, Isfwndiyar wmi? O xwbwri ki, Swlim qarda] gwtirib, o xwbwrw g=rw

bir donluq nwmwnw ]eydi ki!

Qocan\n ^rwyi [apalay\b bwrk sancd\. Amma lap sakit dan\]d\:

—Nw xwbwr, q\z\m?

—E]itmwdinmi? Demwdimi o`lanlar\n salamatd\rlar! Donluq alma`a pulun yoxdusa, onda

izin verwcwkswn, =z^m baxacam, evinizdw k=nl^mw nw yatsa, onu g=t^rwcwm!

---