İsa Musayev, Mətləb Əlizadə

 
145 
İşçi  səhifədə  məlumatların  yerləşdiyi  hücrələrin  ünvanlarını  nəzərə  alaraq  bu  ifadəni 
aşağıdakı kimi göstərə bilərsiniz: 
E3 = D3 * 0.66 
Bu  ifadə  yalnız  birinci  sırada  yerləşən  şəxs  üçün  münasibdir.  Digər  şəxslər  üçün  də 
oxşar ifadələr yazılmalıdır: 
E4 = D4 * 0.66 
E5 = D5 * 0.66 
Yaxşı,  bu  ifadələri  haraya  və  hansı  formada  daxil  edəcəksiniz?  Belə  hərəkət 
etməlisiniz: 
E3
  hücrəsini  sıxaraq  aktivləşdirməli,  sonra  içərisinə  aşağıdakı  ifadəni  daxil 
etməlisiniz (şəkil 10.): 
= D3 * 0.66 
Göründüyü kimi, burada 
E3
 hücrəsindəki məlumatı yaratmaq üçün sol tərəfindəki 
D3
 
hücrəsində yerləşən məlumatdan istifadə etdiniz. Bu baxımdan deyə bilərik ki, 
Excel XP
-
də hər hansı bir məlumatla əlaqə qurmaq üçün o məlumatın yerləşdiyi hücrənin səhifədəki 
yerindən, adından, ünvanından istifadə etmək lazım gəlir. 
Ünvanlar hücrənin yerləşdiyi sütunun adı və sətir nömrəsinin yan-yana yerləşməsi ilə 
göstərilir. 
 
Şəkil 10.
 
Alınacaq maaşın hesablanması 
E3
  hücrəsinə  yuxarıda  göstərdiyimiz  ifadəni  daxil  etdiyiniz  zaman,  hücrə  içərisində 
ifadənin  özü  deyil,  nəticəsi  görünəcəkdir.  İfadənin  özü  isə  ancaq  bu  hücrə  aktiv  olduğu 
(yəni, seçildiyi) zaman formul çubuğunda (
formula bar
) görünə bilər.  

---

 
146 
Şəkildə sütun adlarının yuxarısında, sol tərəfdə 
E3
 yazılmış sahəyə ünvan sahəsi və ya 
ad  sahəsi  deyilir.  Hansı  hücrədə  olduğunuzu  müəyyənləşdirmək  üçün  heç  də  həmin 
hücrənin  yerləşdiyi  sütun  adına  və  sətir  nömrəsinə  baxmağa  ehtiyac  yoxdur.  Bunun 
əvəzinə  ünvan  sahəsinə  baxaraq  hücrə  ünvanını  görmək  kifayətdir.  Ünvan  sahəsinin 
sağında, 
=D3*0.66
 ifadəsinin göründüyü yerə formul çubuğu deyilir. 
 
Formulları  yazarkən  mütləq  ―=―  işarəsi  ilə  başlamaq  lazımdır.  Bu  işarə  ilə 
başlamayan  formul  ifadələri  mətn  kimi  qəbul  edilir  və  hücrə  içərisində  nəticə  deyil, 
formulun özü görünür. 
 
Kəsr ədədləri daxil edərkən ―.― (nöqtə) və ya ―,― (vergül) işarəsindən istifadə 
edilə bilər. Bu da 
Windows
-un parametrlərinin necə qurulmasından asılıdır. Bu parametr-
ləri 
Control  Panel
  (
Панель  управление
-İdarə  Etmə  Paneli)  pəncərəsindəki 
Regional 
Setting
 (Ölkə Qurmaları) piktoqramı üzərində ikiqat sıxaraq açılacaq dialoq pəncərəsində 
dəyişdirə bilərsiniz. 
İlk sıradakı şəxs üçün alınacaq maaşı hesabladıqdan sonra, növbəti hər şəxs üçün oxşar 
formulları tək-tək daxil etmək lazım gəlmir. 
E3
 hücrəsindəki formulu aşağıdakı hücrələrə 
köçürərək, digər şəxslər üçün də alınacaq maaşları çox asanlıqla hesablaya bilərsiniz. 
Sahə ünvanı. 
Sahə  ünvanı  iki  və  daha  artıq  hücrə  ünvanını  ifadə  edən  və  bir  ünvan  formasıdır. 
Məsələn,  ümumi  və  ya  alınacaq  maaşın  cəmini  tapmaq  istədikdə  alt-alta  yerləşmiş  bu 
hücrələrin  genişlik  ünvanından  istifadə  edəcəksiniz.  Bu  əməliyyatı  aparmaq  üçün  sahə 
ünvanından istifadə etmək məcburiyyətində deyilsiniz, ümumi və ya alınacaq maaşların ən 
aşağısındakı boş hücrələrə aşağıdakı ifadəni daxil edə bilərsiniz: 
=D3+D4+D5+D6 
=E3+E4+E5+E6 
Bir  neçə  şəxs  üçün  bu  formada  yazmaq  mümkündür.  Ancaq  siyahıda  yüzlərlə  şəxs 
olarsa, bu ifadəni yazmaq çətin olur. Bu halda sahə ünvanından və standart funksiyalardan 
istifadə etmək məqsədəuyğundur: 
=SUM(D3:D6) 
=SUM(E3:E6) 

---

 
147 
Buradakı 
D3:D6
  və 
E3:E6
  ifadələri  bir  sahə  ünvanıdır. 
D3:D6
  ifadəsi 
D3
  ilə 
D6
 
arasındakı bütün hücrələri göstərir, yəni, 
D3, D4, D5, D6
. Sahə ünvanı bu şəkildə də verilə 
bilər: 
D3:E6
. Bu ifadə isə növbəti hücrələri göstərir: 
D3, D4, D5, D6, E3, E4, E5, E6
. 
Mütləq və nisbi ünvan. 
Yuxarıda  qeyd  etdiyimiz  kimi,  maaş  cədvəlində  hər  bir  şəxs  üçün  alınacaq  maaş 
formulunu  bir-bir  yazmağa  ehtiyac  yoxdur.  Siz  ilk  formulu  daxil  etdikdən  sonra  altdakı 
hücrələrə bu formulu bir əməliyyatla köçürə bilərsiniz. 
=D3*0.66
  formulunu  aşağıya  köçürdükcə  digər  alınacaq  maaşların  da  avtomatik 
hesablanması  necə  baş  verir?  Əgər  bu  ifadəni  digər  hücrələrə  də  köçürərsinizsə,  onda 
bütün şəxslərin maaşı birinci şəxsin alınacaq maaşı ilə eyni olacaqdır. 
Bu  arada  nisbi  ünvan  anlayışı  ilə  tanış  olaq.  İçərisində  hər  hansı  bir  ünvan  olan 
formulu, məsələn, bir altdakı hücrəyə köçürərsinizsə, formuldakı bütün ünvanlar bir sətir 
artacaqdır.  Yuxarıda  verilən  misala  uyğun 
E3
  hücrəsindəki  formulu 
E4
  hücrəsinə 
köçürərsinizsə, 
E4
 hücrəsinə aşağıdakı formul daxil edilmiş olacaqdır: 
=D4*0.66 
Əgər daha sonrakı hücrəyə köçürərsinizsə, 
=D5*0.66 
olacaqdır. 
Formulun yerləşdiyi yer ilə köçürüldüyü yer arasındakı məsafə əsas rol oynayır. Əgər 
formulu  bir  altdakı  hücrəyə  köçürərsinizsə,  bütün  ünvanlar  bir  sətir  artar,  bir  üstdəki 
hücrəyə köçürərsinizsə, bir sətir azalar. Eyni məntiq sütunlar üçün də uyğundur. Əgər 
E3
 
hücrəsindəki formulu onun sağındakı hücrəyə köçürərsinizsə, 
=E3*0.66 
olacaqdır.  Bu  da  hesabda  yanlış  nəticə  verəcəkdir.  Uyğun  olaraq  formulu  bir  sağdakı 
hücrəyə  köçürərsinizsə,  bütün  ünvanlar  bir  sütun  artacaq,  bir  soldakı  hücrəyə  köçürər-
sinizsə,  bir  sütun  azalacaqdır.  Məsələn, 
E3
  hücrəsindəki  formulu 
G6
  hücrəsinə 
köçürərsinizsə, 
=F6*0.66 
olacaqdır. 

---