Ишлаб чикариш дастури

Yalpi ishlab chiqarish sharoiti quyidagi kurinishda buladi:
a) yalpi potokli ishlab chiqarish sharoitida tayyorlanayotgan detallar texnologik jarayonni bajarish ketma-ketligi bo’yicha tuzilgan operatsiyalarni tuxtovsiz utib boradi. Bunday holda har-bir operatsiyani bajarish uchun sarflangan vaqt bir-biriga teng yoki bulinuvchi (kupayuvchi) bulishi kerak. SHu talabgina texnologik jarayonni tuxtovsiz bajarilishini ta’minlaydi.
b) yalpi to’g’ri potokli ishlab chiqarish sharoitida ham operatsiyalar texnologik jarayonni bajarish ketma-ketligi bo’yicha tuziladi, ammo operatsilarni bajarish uchun sarflangan vaqt bir-biriga teng bulmaydi. SHu sababli ayrim operatsiyalarni bajaruvchi dastgohlar oldida detallarni tuplanib qolish holatlarini kqzatish mumkin.
Yalpi ishlab chiqarish sharoiti kup miqdordagi mahsulot tayyorlashda qulay hisoblanadi. Bu ishlab chiqarish sharoitida maxsus, avtomatlashtirilgan, agregat dastgohlar va avtomatik liniyalar qo’llaniladi. Xuddi shuningdek, qo’llaniladigan moslamalar, kesuvchi va nazorat asboblari ham maxsusuligi bilan ajralib turadi. SHunga qaramay mahsulot hajmining kattaligi ularni qisqa muddat ichida uz-uzini qoplash imkoniyatini beradi.
Yo’qoridagi fikrlar yalpi ishlab chiqarish sharoitida mahsulot doimiy bulib uning tuzilishi, aniqlik va boshqa kursatkichlari uzgarmaydi degan xulosaga olib kelmasligi kerak. Texnika va texnologiyaning rivojlanishi natijasida mahsulot sifati uzgaradi, bu uz navbatida texnologik jarayonga uzgartirishlar kiritishni talab etadi.
Ko’rib chiqilgan ishlab chiqarish sharoitlarining barchasi uchun uziga xos ishlab chiqarishni tashkil qilish shakllari mavjud. Ishlab chiqarishni tashkil qilishda dastgohlarni joylashtirish tartibi alohida ahamiyatga ega buladi.
Bu uz navbatida mahsulot turiga, ishlab chiqarish jarayonining murakkabligiga, mahsulot hajmiga va shu kabi omillarga bog’liq buladi.
Ishlab chiqarishni tashkil qilishni quyidagi asosiy shakllari mavjud:

1. 
   metall kesish dastgohlarining turlariga qarab. Bunday shakl asosan donali va ayrim detallar uchun seriyali ishlab chiqarish sharoitida qo’llaniladi. Bunday holda dastgohlarning turlariga qarab alohida uchastkalar tashkil etiladi. Masalan faqat tokarlik, parmalash, frezalash dastgohlaridan tashkil etilgan uchastkalar
   
2. 
   predmetli, bu shakl asosan seriyali ayrim detallar uchun yalpi ishlab chiqarish sharoitida qo’llaniladi. Bu shaklga kura, dastgohlar texnologik jarayonni bajarish ketma-ketligi asosida joylashtiriladi va bir xil yoki bir-biriga yaqin bulgan detallarni tayyorlashga muljallanadi. Bunday uolda operatsiyalarni bajarish uchun sarflangan vaqt bir-biri bilan kelishtirilmaydi. SHu sababli ayrim operatsiyalarda detallar tuplanib qolishi mumkin. Detallar partiyalab tayyorlanadi.
   
3. 
   potokli seriyalab, yoki uzgaruvchan-potokli, bu shaklda ham dastgohlar texnologik jarayonni bajarish ketma-ketligi bo’yicha joylashib asosan seriyalab ishlab chiqarish sharoitida qo’llaniladi va operatsiyalarning bajarish uchun sarflangan vaqt bir-biri bilan moslashtirilgan bulib detallarni operatsiyadan-opeartsiyaga tuxtovsiz uzatib berishni ta’minlaydi. Bunday uolda ham detallar partiyalab tayyorlanadi va boshqa partiyaga utish uchun ishlov berish liniyasi tuxtatilib qayta sozlanadi.
   
4.