20
daxil edilir və yalnız bundan sonra kommunikativ tələb ödənmiĢ
olur. Ġnsan düĢünəndə də, danıĢanda
da dil vahidlərinə
müraciət edir və eyni zamanda ətraf varlığın sirlərini, hadisə və
proseslərini dərk edir, informasiya mübadiləsi aparır.
Odur ki, dil ən baĢlıca kommunikativ vasitə olaraq qalır.
Digər hansısa vasitələr onunla rəqabət aparmaq iqtidarında
olmadığından, yalnız köməkçi vasitələr kimi nitqin zənginləĢ-
məsinə xidmət edirlər. Alimlər müəyyənləĢdirmiĢlər ki, insanın
vaxtının
70
faizini kommunikasiya (ünsiyyət) təĢkil edir.
Yuxarıdakı deyilənlərdən belə bir məntiqi nəticə çıxarmaq
mümkündür ki, ünsiyyət yalnız dil vasitəsi ilə deyil, qeyri-verbal
vasitələrlə də gerçəkləĢə bilər. Bu zaman isə insanlar məna
problemi ilə üzləĢir və onu həll etməyə çalıĢırlar.
Adətən elmdə məna problemi o zaman qarĢıya çıxır ki,
insanların ünsiyyətində dil öz funksiyalarını icra edə bilmir. Əgər
sözlərin bu və ya digər kontekstdə mənasını açıqlamaq
mümkündürsə, qeyri-verbal ünsiyyətdə bu olduqca çətindir.
Yalnız müəyyən jestlər hamılıqla qəbul olunmuĢ
mənalarda
ünsiyyətə xidmət göstərmək iqtidarındadır.
Nitq isə üç terminoloji mənada baxıla bilər:
1. Nitq eyni bir dil kollektivinin üzvləri ilə əlaqə üçün
danıĢanların dildən istifadə etməsidir.
2. Nitq dil vasitəsi ilə ünsiyyət növüdür.
3. Nitq sırf qrammatik və sintaktik kateqoriyadır.
Nitq hadisəsini akademik
L.V. Şerba
danıĢıq və anlaĢma
mexanizmi kimi baĢa düĢürdü və bunu psixo-fizioloji hadisə kimi
qiymətləndirirdi. Bu sırada
professor
Dostları ilə paylaş: