İxtisasın şifri və adı : 060506 Coğrafiya İxtisaslaşmanın adı : İqtisadi və sosial coğrafiya «İqtisadi və sosial coğrafiya»

Cədvəl 2.3.

İşğal edilmiş rayonların faydalı qazıntı ehtiyatlarının məhrum olunma nəticəsində meydana gələn itkilər [5]

Sıra №	Təbii ehtiyat	Yataqların ümumi dəyəri (manat)	Təbii ehtiyat yataqlarının xalis dəyəri (manat)	Orta illik itkilər (manat)	Cəmi itkilər (manat)
1.	Filiz faydalı qazıntılar	10495.9 mln	9991.6 mln	286.5 mln	7162.6 mln
2.	Qeyri-filiz faydalı qazıntılar	8041.3 Mln	5591.2 mln	192.7 mln	4818.1 mln
3.	Əlvan və bəzək daşları	303.5 Mln	246.07 mln	7.03 mln	175.8 mln
4.	İnşaat materiaları	64128.4 Mln	55342.8 mln	1581.2 mln	39530.6 mln
5.	Yeraltı şirin və mineral sular	22183.8 Mln	110889.2 mln	1008.4 mln	25208.9 mln
Cəmi	76896 mln manat

İşğal olunmuş ərazilərin meşə ehtiyatlarına dəyən zərərləri qiymətləndirmək üçün isə əvvəlcə həmin ərazilərin meşə ehtiyatlarına nəzər salmaq lazımdır. Qeyd edim ki, işğal olunmuş ərazilərin meşə ehtiyatları 262 000 ha-dan çoxdur.

Meşə sahələrinin bazar dəyərini aşağıdakı düsturlar vasitəsilə müəyyən edirlər [5]:

(2.1)

Burada, V_f – meşə sahələrinin bazar dəyərini, R_f – meşə sahələrinin icarə dəyərini, e – diskont dərəcəsini ifadə edir;

(2.2)

Burada isə P – meşə ağaclarının satış qiymətini, C –yatırılmış kapitalın gəlirlik norması, Q - oduncağın ümumi həcmini ifadə edir.

İllik doğranan ağac həcmini 1 m³, xərcləri 3.945 manat/m³( müxtəlif xərclər- 0.93 manat/m³, oduncağın hasilatı- 1.005 manat/m³, nəqliyyat xərcləri-2.01 manat/m³) gəlirlik normasını 20%, oduncağın satış qiymətini 10 manat/m³ və diskont dərəcəsini 10% qəbul etsək 1 m³ illik oduncaq hasilatına malik olan meşə sahəsinin bazar dəyəri 52.90 manat təşkil edəcəkdir. Beləliklə, işğal olunmuş ərazilərin meşə ehtiyatlarının orta illik artım həcminə əsasən aparılan hesablamalar nəticəsində işğal edilmiş ərazilərin meşə resurslarında oduncaq ehtiyatı üzrə itkilərin həcmi aşağıdakı cədvəldəki kimi olacaqdır (Cədvəl 2.4).

Həmçinin Qazax rayonunun da meşə fondunun 2.2 min ha-i işğal altında qalmışdır və nəticədə orta illik itkinin həcmi 650670 manat təşkil etmişdir.

Beləliklə, işğal olunmuş ərazilərin meşə təsərrüfatında oduncaq ehtiyatı üzrə orta illik miqdar 26 074 410 manat təşkil edir. İşğal müddətinin 25 ildir davam etdiyini nəzərə alsaq, zərərin həcmi

26 074 410 manat x 25 illik = 651 860 250 manat.

İşğal prosesinin zərər vurduğu ən başlıca təbii ehtiyatlardan biri də torpaq ehtiyatlarıdır. Əvvəlcə onu qeyd etmək lazımdır ki, Ermənistan tərəfindən işğal olunmuş ərazi ölkə ərazimizin 20%-ni - 17.2 min km² əhatə edir və işğal olunam ərazinin torpaqları kənd təsərrüfatı təyinatına görə aşağıdakı kimi təsnif olunur:

• 
  əkinə yararlı torpaqlar- 183 242 ha( 94275 hektarı suvarılan);
  
• 
  çoxillik əkin sahələri - 46 993 ha;
  
• 
  biçənəklər- 17 736 ha;
  
• 
  örüşlər- 240 519 ha;
  
• 
  dincə qoyulmuş- 7 120 ha;
  
• 
  Kolluq sahələri- 38 971 ha;
  
• 
  həyətyanı sahələr- 10 891ha;
  
• 
  yararsız sahələr 334 966 ha;