Ызбекистон республикаси

12-mavzu: Mahalliy soliqlar va yig`imlar 
1.Obodonlashtirish va ijtimoiy infratuzilmani rivojlantirish solig`ini to`lovchilari tarkibi.
2.Soliq ob`ekti va soliqqa tortiladigan baza, soliq bo`yicha imtiyozlar hamda soliqni hisoblash 
va bYudjetga to`lash tartibi.
3.Jismoniy shaxslardan transport vositalariga benzin, dizel’ yoqilg`isi va gaz ishlatganlik 
uchun olinadigan soliqni to`lovchilar tarkibi.
Bu soliqni to`lovchilari bo`ladi tadbirkorlik faoliyati bilan shug`ullanuvchi Yuridik shaxslar, shu 
jumladan, chet el investitsiyasi bilan to`zilganlar hisoblanadi. 
Soliq to`lovchilar tarkibiga tadbirkorlik bilan shug`ullanmaydigan notijorat tashkilotlari, yagona 
soliq to`lovchilar, yagona er solig`i to`lovchilari, savdo va umumiy ovqatlanish korxonalari hamda 
xukumat karori bilan hamma soliqlar dan ozod bo`lganlar kirmaydi 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`i ob`ekti bo`ladi hamma soliqlar ni to`lab bo`lgandan so`ng 
korxonada kolgan sof foyda hisoblanadi. 
U foyda korxonaning moliyaviy yakuni hisobotiga soliqqa tortilgunga qadar foydadan (170 satr) 
chegirib tashlab aniqlanadi. 
SHu sof foydadan 2003 yildan boshlab sakkiz foiz miqdorida soliq hisoblanib kelinmoqda. 
Agar korxona moliyaviy hisobotning 170 satrida zarar ko`rgan bo`ladi, korxona bu soliqdan ozod 
bo`ladi. 
har chorak ichidagi oylarda korxonalar joriy to`lov to`laydilar. Bu to`lov summasini aniqlash uchun 
avvalgi chorakdagi haqikiy hisoblangan summadan kelib chiqib to`lanadi. Joriy to`lovlar har oyning 25 
sanasidan kechiktirmay choraklik soliq summasining uchdan bir qismi miqdorida to`lab boriladi. 
Soliq hisobi soliq idoralariga choraklik va yillik moliyaviy hisobotlar topshirilgan kundan 
kechiktirmay topshiriladi. Soliq hisobi haqikiy axvoldan kelib chiqib to`zilib natija aniqlanadi. 
O`zbekiston Respublikasining Soliq kodeksiga, O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 
1997 yil 26 sentyabrdagi "Idoralarga karashli ijtimoiy soxa ob`ektlarini joylardagi davlat xokimiyati 
organlari balansiga bosqichma-bosqich o`tkazish to`g`risida" 453-son va 2001 yil 31 dekabrdagi "Asosiy 
makroiqtisodiy ko`rsatkichlar prognozi va 2002 yilgi O`zbekiston Respublikasi Davlat bYudjetining 
parametrlari to`g`risida" 490-son karorlariga muvofik ishlab chikilgan va infratuzilmani rivojlantirish 
uchun soliqni hisoblab chiqarish hamda bYudjetga to`lash mexanizmini belgilaydi. 
Yuriknoma soliq solishning alohida tartibi belgilangan Yuridik shaxslarning ayrim toifalariga 
tatbiqetilmaydi.
Bunda, agar soliq solishning alohida tartibi belgilangan Yuridik shaxslar asosiy faoliyat turi bilan bir 
katorda faoliyatning boshqa turlari bilan shug`ullansalar, ular ushbu faoliyat bo`yicha alohida hisob 
Yuritishlari va bYudjetga infratuzilmani rivojlantirish uchun soliqni to`lashlari lozim.

---

138 
Faoliyatning asosiy turi bo`yicha yalpi daromad solig`ini to`lovchi savdo va umumiy ovqatlanish 
korxonalariga, gramm-plastinkalar, audio va videokassetalar, lazerli disklarni ishlab chiqish, ishlab 
chiqarish, g`zish, ko`paytirish va sotish faoliyatini amalga oshiruvchi korxonalarga; 
yagona er solig`ini to`lovchi qishloq xo`jalik tovar ishlab chiqaruvchilariga; 
qat`iy soliq to`lash belgilangan tadbirkorlik faoliyatining turlarinigina amalga oshiruvchi Yuridik 
shaxslarga. 
Yuridik shaxslar, shu jumladan O`zbekiston Respublikasi xududida joylashgan va tadbirkorlik 
faoliyatini amalga oshiruvchi xorijiy investitsiyalar ishtirokidagi Yuridik shaxslar infratuzilmani 
rivojlantirish solig`ini to`lovchi hisoblanadilar. 
Barcha soliqlar , yig`imlar va majburiy to`lovlar to`langanidan keyin korxonalar tasarrufida 
koladigan foyda (daromad) - sof foyda (daromad) (2-son "Moliyaviy natijalar to`g`risidagi hisobot" 
shaklining 170-satri - 180-satri) infratuzilmani rivojlantirish uchun soliqni hisoblab chiqarish chogida 
soliq solish ob`ekti hisoblanadi. BYudjetga to`lanadigan soliq summasi Yuqorida ko`rsatilgan hisobot 
shaklining 190-satrida aks ettiriladi. 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`ining eng Yuqori stavkasi soliq solish ob`ektining 8 foizi 
miqdorida belgilangan. 
o`z mablag`lari hisobiga ijtimoiy infrato`zilma ob`ektlarini (sog`likni saqlash, bolalarning 
maktabgacha ta`lim-tarbiya muassasalari va umumiy ta`lim maktablarini) tutib turmaydigan barcha 
korxonalar uchun soliq stavkasi Korakalpog`iston Respublikasi, viloyatlar va Toshkent shahar davlat 
xokimiyati organlari tomonidan belgilanadi. 
Ijtimoiy infrato`zilma ob`ektlarini bYudjet mablag`lari hisobiga moliyalashga bosqichma-bosqich 
utishni amalga oshirag`tgan korxonalar uchun, O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 1997 
yil 26 sentyabrdagi "Idoralarga karashli ijtimoiy soxa ob`ektlarini joylardagi davlat xokimiyati organlari 
balansiga bosqichma-bosqich o`tkazish to`g`risida" 453-son karorining 1-3-son ilovalariga kura, 
infratuzilmani rivojlantirish solig`i quyidagi tartibda to`lanadi: 
bYudjet mablag`lari hisobiga moliyalashning hissasi harajatlarning umumiy miqdoridagi foizlarda 
100 foizni tashkil etgan taqdirda, ya`ni davlat xokimiyati organlari balansiga topshirilag`tgan ob`ektlar 
butunlay bYudjet mablag`lari hisobiga moliyalanadigan bo`ladi, infratuzilmani rivojlantirish solig`i 
stavkasi bunday korxonalar uchun mazkur mintaka uchun belgilangan stavka miqdorida belgilanadi; 
davlat mablag`lari hisobiga moliyalashning hissasi harajatlar umumiy miqdoridagi foizlarda 100 
foizdan kamni tashkil etgan taqdirda, ya`ni harajatlarning bir qismi korxonalarning o`z mablag`lari 
hisobiga moliyalansa, to`lovchilar uchun topshiriladigan ijtimoiy ob`ektlarni ulushbay moliyalash 
miqdoriga bog`liq holda tabakalashtirilgan stavkalar belgilanadi. 
Tabakalashtirilgan stavkalarni belgilash uchun quyidagilarni belgilab olish lozim: 
a) O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasining 1997 yil 26 sentyabrdagi "Idoralarga karashli 
ijtimoiy soxa ob`ektlarini joylardagi davlat xokimiyati organlari balansiga bosqichma-bosqich o`tkazish 
to`g`risida" 453-son karorining 1-3-son ilovalariga binoan, bYudjetdan moliyalashning hissasidan kelib 
chiqib, topshirilag`tgan ijtimoiy infrato`zilma ob`ektlarini o`z mablag`lari hisobiga tutib turish harajatlari 
summasini; 
b) o`z mablag`lari hisobiga ijtimoiy soxa ob`ektlarini tutib turish harajatlarini amalga oshiruvchi 
korxonalar uchun soliq solish bazasini, u quyidagi formulaga kura belgilanadi: 
SfQXisQS, 
bu erda: 
Sf - barcha soliqlar to`langanidan keyin korxonalar tasarrufida koladigan foyda (sof foyda); 
Xis - o`z mablag`lari hisobiga ijtimoiy soxani tutib turish harajatlari; 
S - daromad (foyda) solig`ining hisob-kitob qilingan summasi, u daromad (foyda) solig`ining 
belgilangan stavkasidan va o`z mablag`lari hisobiga ijtimoiy soxa ob`ektlarini tutib turish harajatlari 
summasidan kelib chiqib hisoblanadi (Xis x daromad (foyda) solig`i stavkasi : 100); 
v) mazkur bandning "b" kichik bandiga muvofik hisob-kitob qilingan soliq solish bazasidan kelib 
chiqib mazkur mintaka uchun belgilangan stavka bo`yicha infratuzilmani rivojlantirish solig`i summasini. 

---

139 
Agar harajatlar summasi (mazkur bandning "a" kichik bandi) infratuzilmani rivojlantirish solig`i 
summasidan (mazkur bandning "v" kichik bandi) oshib ketsa, korxona infratuzilmani rivojlantirish 
solig`ini to`lamaydi. 
Agar harajatlar summasi (mazkur bandning "a" kichik bandi) infratuzilmani rivojlantirish solig`i 
summasidan (mazkur bandning "v" kichik bandi) kam bo`ladi, korxona infratuzilmani rivojlantirish 
solig`ini eng Yuqori stavka bo`yicha hisoblangan infratuzilmani rivojlantirish solig`ining summasi bilan 
ijtimoiy soxa ob`ektlarini tutib turish harajatlari o`rtasidagi farq sifatida belgilaydi. 
CHorak davomida barcha to`lovchilar infratuzilmani rivojlantirish solig`ining bYudjetga joriy 
to`lovlarini amalga oshiradilar. Joriy to`lovlarni hisoblash va to`lash uchun soliq to`lovchilar avvalgi 
chorak uchun hisob-kitob bo`yicha haqikatda hisoblab g`zilgan infratuzilmani rivojlantirish solig`i 
summasidan kelib chiqadilar. 
Joriy to`lovlar har bir oyning 25-kunidan kechiktirmay, soliq choraklik summasining uchdan bir 
qismi xajmida amalga oshiriladi. 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`i bo`yicha hisob-kitoblar davlat soliq xizmati organlariga 
haqikatda shakllangan soliq solish bazasidan kelib chiqib, mazkur Yuriknoma ilovasiga kura shaklda o`sib 
boruvchi yakun bilan, choraklik va yillik moliyaviy hisobotlarni topshirish muddatlarida taqdim etiladi. 
hisob-kitob bo`yicha hisoblangan infratuzilmani rivojlantirish solig`i summasini to`lovchilar 
bYudjetga choraklik va yillik moliyaviy hisobotlarni taqdim etish uchun belgilangan kundan boshlab 5 
kun davomida to`laydilar. 
BYudjet bilan hisob-kitoblar buhgalteriya hisobi bYudjetga to`lovlar bo`yicha (turlar bo`yicha) 
karzlarni hisobga olish hisobvarag`i bo`yicha Yuritiladi. Belgilangan tartibda hisoblangan soliq bYudjetga 
to`lovlar bo`yicha karzlarni hisobga olish hisobvarag`i krediti va soliqlar hamda yig`imlarni to`lash uchun 
foydani ishlatishni hisobga olish hisobvarag`i debeti bo`yicha aks ettiriladi. 
o`tkazilgan soliq summalari bYudjetga to`lovlar bo`yicha karzlarni hisobga olish hisobvarag`i debeti 
va pul mablag`larini hisobga olish hisobvarag`i krediti bo`yicha aks ettiriladi. 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`i mahalliy bYudjetga to`lanadi. 
Yuriknomani bo`zganlik uchun infratuzilmani rivojlantirish solig`ini to`lovchilar O`zbekiston 
Respublikasining amaldagi qonunlariga muvofik javobgar bo`ladilar. 
Yuriknomaga rioya etilishi ustidan nazorat qilish O`zbekiston Respublikasining amaldagi qonun 
hujjatlariga muvofik davlat soliq xizmati organlari zimmasiga Yuklanadi. 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`ining 
HISOB-KITOBI 
N 
Ko`rsatkichlar 
Summa 
. 
BYudjetdan moliyalashning belgilangan hissasidan kelib chiqib, 
topshirilag`tgan ijtimoiy infrato`zilma ob`ektlarini o`z mablag`lari hisobiga 
tutib turish harajatlari.
. 
Soliq solinadigan baza - jami 
SHu jumladan:
a) barcha soliqlar to`langandan so`ng korxonalar tasarrufida koladigan 
foyda
b) o`z mablag`lari hisobiga ijtimoiy infrato`zilma ob`ektlarini tutib turish 
harajatlari (1- satr) 
v) belgilangan stavkadan kelib chiqib hisoblangan foyda solig`ining hisob- 
kitob qilingan summasi (6- satr. x soliq stavkasi) : 100 1 
. 
Belgilangan soliq stavkasi (% da) 
. 
Belgilangan stavka bo`yicha hisoblangan soliq summasi (2- satr.x 3-satr.) 
BYudjetga to`lanadigan soliq sumamsi (satr.4 - satr.1) 

---

140 
. 
. 
BYudjetga hisoblab g`zildi
. 
Kushimcha qilib g`zishga 
. 
Kamaytirishga 
O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi har yili makroiqtisodiy ko`rsatkichlar va Davlat 
bYudjeti parametirlari to`g`risidagi karorida mahalliy soliqlar va yig`imlar tarkibini ham belgilab beradi. 
2004 yil uchun Korakalpokiston Respublikasi, xokimiyatlar va Toshkent shahar xokimiyati 
tomonidan kiritiladigan mahalliy soliqlar va yig`imlarning chegara stavkalari: 
Soliqlar turlari 
CHegara stavkalari 
Jismoniy shaxslarning iste`moli solig`i: 
- transport vositalari uchun dizel g`qilig`isi va 
benzin uchun. 
- transport vositalariga suYultirilgan gaz 
2. Savdo huquqi uchun yig`im. 
3. Savdo qilish huquqi uchun litsenzion yig`im: 
Alkogol mahsulotlariga 
Tamaki mahsulotlariga 
4. Ishbilarmonlik faoliyati bilan shug`ullanuvchi 
Yuridik va jismoniy shaxslarni ro`yxatdan o`tkazish 
yig`imi 
1 litriga 40 sum 
1 kg uchun 40 sum 
1 oy savdosi uchun 3,5 min. ish haqi 
1 oy savdosi uchun 5 min. ish haqi. 
1 oy savdosi uchun 5 min. ish haqi 
5 minimal ish haqi 
Ushbu stavkalar butun respublikada yagona belgilangan. Mahalliy soliqlar va yig`imlar to`g`risidagi 
Yuriknoma quyidagilarga ta`sir etmaydi: 
yagona soliq to`lovchilariga; 
savdo va ummumiy ovqatlanish korxonalariga; ular yalpi daromadidan soliq to`laydilar; 
yagona er solig`i to`lovchilariga, alohida tovarlarga letsenziya yig`imidan tashkari; 
tadbirkorlikning alohida turlari bilan shug`ullanuvchi va qat`iy soliq to`lovchi Yuridik va jismoniy 
shaxslarga tadbiq kilinmaydi. 
YAlpi daromadidan soliq to`lovchilar savdo binolari, maydonlari va asbob uskunalarini ijaraga 
bersalar undan olgan daromaddan hamma mahalliy soliqlar va yig`imlarni to`layveradilar. 
Mahalliy soliqlar va yig`imlarga quyidagilar kiradi: 
Mol - mulk solig`i; 
Er solig`i; 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`i; 
Kichik korxonalar va mikrofirmalar uchun soddalashtirilgan soliq; 
Savdo va umumiy ovqatlanish korxonalarining yalpi daromadidan soliq; 
Jismoniy shaxslardan transport vositalari uchun benzin, dizel g`qilig`isi va suYultirilgan gazni 
iste`mol qilish solig`i; 
o`z ichiga alohida tovarlarga litsenziya yig`imini kushgan savdo huquqi olish yig`imi; 
Tadbirkorlik faoliyati bilan shugullanuvchi Yuridik va jismoniy shaxslarni ro`yxatdan o`tkazish 
yig`imi olinadi. 

---

141 
Mol-mulk solig`i va er solig`i O`zbekiston Respublikasi qonunchiligi bilan kiritiladi va butun 
respublika xududida undiriladi. Ularning soliq stavkalari O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi 
tomonidan belgilanadi. Bu soliqlar ni hisoblash va to`lash tartibi alohida Yuriknomalar bilan boshqariladi. 
Infratuzilmani rivojlantirish va transport g`qilig`ilariga iste`mol solig`i alohida Yuriknoma bilan 
belgilanadi. 
Mol-mulk va er solig`idan tashkari soliqlar ni kiritish Korakalpog`iston Respublikasi va viloyatlar 
hamda Toshkent shaxri mahalliy xokimiyat organlari tomonidan olib boriladi. Soliqlar ni to`lash 
javobgarligi soliq to`lovchilarga Yuklatilgan. Mahalliy soliqlar va yig`imlar to`langanligiga asos bo`ladi, 
banklar tomonidan berilgan hujjatlar hisoblanadi. 
Jismoniy shaxslardan transport vositalari uchun benzin, dizel’ g`nilgi si va suYultirilgan gaz 
iste`moliga olinadigan soliq (bundan keyingi urinlarda - soliq) to`lovchilari bo`ladi jismoniy shaxslarga 
benzin, dizel’ g`nilgi si va suYultirilgan gaz sotadigan, mulkchilik shaklidan kat`i nazar xo`jalik 
Yurituvchi sub`ektlar hisoblanadi. 
Bunda ularning joylashgan joyidan kat`i nazar avtomobilga g`nilgi qo`yish shoxobchalariga ega 
bo`lgan xo`jalik Yurituvchi sub`ektlar soliq to`lovchi bo`ladi hisoblanadi. 
Soliq ob`ekti. 
Jismoniy shaxslarga sotilgan o`zi ishlab chiqargan hamda chetdan harid qilingan benzin, dizel’ 
g`nilgi si va suYultirilgan gazning natural xajmi soliq solish ob`ekti hisoblanadi. 
Benzin, dizel’ g`nilgi si va suYultirilgan gazni sotish deganda ularni jismoniy shaxslarga amalda 
berish tushuniladi. 
Soliq stavkasi va hisoblash taribi. 
Soliq stavkalari O`zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi tomonidan belgilanadi, uning 
miqdorlari O`zbekiston Respublikasining butun xududida yagona hisoblanadi. 
Soliq summasi chakana narxga qo`shimcha ravishda belgilanadi va jismoniy shaxs - haridorga 
beriladigan chekda alohida satr bilan ko`rsatiladi. 
Soliq summasi jismoniy shaxslarga sotiladigan benzin, dizel’ g`nilgi si va suYultirilgan gaz uchun 
mablag` to`lanishi bilan bir vaqtda undiriladi. 
Soliq summasi quyidagi formula bo`yicha hisoblanadi: 
N q V x St
bu erda: 
N - hisoblab g`zilgan soliq; 
V - jismoniy shaxslarga sotilag`tgan benzin, dizel’ g`nilgi si g`ki suYultirilgan gazning natural 
ifodadagi xajmi; 
St - soliq stavkasi. 
hisoblab chiqarilgan va ushlangan soliq summasi xo`jalik Yurituvchi sub`ektlar uchun tushum deb 
hisoblanmaydi hamda boshqa to`lanadigan soliqlar , yig`imlar va majburiy to`lovlar bo`yicha soliq solish 
ob`ekti bo`lmaydi. 
Soliq xisoYuini Yuritish tartibi va uni to`lash muddatlari. 
BYudjetga soliq to`lovchilar sotilgan benzin, dizel’ g`nilgi si, suYultirilgan gaz hisobi hamda 
hisoblangan soliq summalari hisobini alohida Yuritadilar. 
BYudjet bilan hisob-kitoblar hisobi "BYudjet bilan hisob-kitoblar" hisobvarag`i bo`yicha - 
"Jismoniy shaxslardan transport vositalari uchun benzin, dizel’ g`nilgi si va suYultirilgan gaz iste`moliga 
soliq" ilova hisobvarag`ida Yuritiladi, soliqni o`tkazish "hisob-kitob varag`i" hisobvarag`i bo`yicha aks 
ettiriladi. 
Soliq mahalliy bYudjetga O`zbekiston Respublikasi bYudjetlari daromad va harajatlarining tegishli 
tasnifiga kura bulim va paragrafga to`lanadi. 
Soliq bank muassasalari orqali har un kunda, benzin, dizel’ g`nilgi si va suYultirilgan gaz jismoniy 
shaxslarga sotilgan oy un kunligi tugaganidan so`ng uchinchi kundan kechiktirmay to`lanadi. 
Joriy un kunlik to`lovlar hisobga olingan soliq bo`yicha hisob-kitob avtomobilga g`nilgi qo`yish 
shoxobchalari joylashgan erdagi davlat soliq xizmati organlariga, Yuriknomaga berilgan ilovaga binoan, 
har oyda, hisobot oyidan keyingi oyning 15-kunidan kechiktirmay taqdim etiladi. 

---

142 
BYudjetga soliq to`lovchilar uning to`g`ri hisoblanishi va O`zbekiston Respublikasining amaldagi 
qonun hujjatlariga muvofik o`z vaqtida to`lanishi uchun javobgar bo`ladilar. 
Soliqning to`g`ri hisoblanishi va to`lanishi ustidan nazoratni davlat soliq xizmati organlari 
O`zbekiston Respublikasining amaldagi qonun hujjatlariga muvofik amalga oshiradilar. 
Jismoniy shaxslardan transport vositalari uchun benzin, dizel’ g`nilgi si va suYultirilgan gaz 
iste`moliga soliqning 
HISOB-KITOBI 
200_ yil_ - chorak uchun 
Oborot 
Soliq summasi 
SHu jumladan 
SHu jumladan 
Ko`rsatkichlar 
Jami 
1
deka 
da 
2 
deka 
da 
3
deka 
da 
S
oliq 
s
tav 
k
asi 
Jami 
1 
dekada 
2 
dekada 
3 
dekada 
1. Natural ifodada sotishning 
haqikiy xajmi va jami soliq 
summasi 
x 
x 
x 
x 
shu jumladan: 
Benzin (litrlarda) 
Dizel’ g`nilgisi (litrlarda) 
SuYultirilgan gaz (kg.larda)
2. Hisobot oyi uchun 
bYudjetga to`langan un kunlik 
to`lovlar bo`yicha soliq summasi 
x 
x 
x 
x 
x 
Benzin bo`yicha 
x 
x 
x 
x 
x 
Dizel’ g`nilgisi bo`yicha 
x 
x 
x 
x 
x 
SuYultirilgav gaz bo`yicha 
x 
x 
x 
x 
x 
3. Jami soliq summasi (1- 
satr. 2- satr): 
x 
x 
x 
x 
x 
a) qo`shimcha to`lashga 
x 
x 
x 
x 
x 
b) kamaytirishga 
x 
x 
x 
x 
x 
SHu jumladan; 
3.1. benzin bo`yicha 
x 
x 
x 
x 
x 
a) qo`shimcha to`lashga 
x 
x 
x 
x 
x 
b) kamaytirishga 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x x x 
3.2 dizel’ g`nilgi si bo`yicha 
x 
x 
x 
x 
x 
a) qo`shimcha to`lashga 
x 
x 
x 
x 
x 
b) kamaytirishga 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x x x 
3.3. SuYultirilgan gaz 
bo`yicha 
x 
x 
x 
x 
x 
a) qo`shimcha to`lashga 
x 
x 
x 
x 
x 
b) kamaytirishga 
x 
x 
x 
x 
x 
x 
x x x 
§-1. Savdo-sotik huquqi uchun yig`im, shu jumladan tovarlarning ayrim turlarini sotish huquqi 
uchun litsenzion yig`imlar 
Savdo-sotik huquqi uchun yig`im va tovarlarning ayrim turlarini, shu jumladan alkogolli va tamaki 
mahsulotlarini sotish huquqi uchun litsenzion yig`im to`lovchilari bo`ladi O`zbekiston Respublikasi 

---

143 
xududida belgilangan tartibda savdo-sotikni amalga oshiradigan yakka tartibdagi tadbirkorlar (alkogolli 
mahsulotlar sotishdan tashkari) va Yuridik shaxslar hisoblanadi. 
Yig`im savdo-sotikni amalga oshirish huquqi uchun to`lanadi. Savdo-sotik huquqi ruxsat 
guvoxnomasi bilan tasdiqlanadi. 
Tovarlarning ayrim turlari, shu jumladan alkogolli va tamaki mahsulotini sotish huquqi uchun 
litsenzion yig`im alohida to`lanadi. 
Savdo-sotik huquqiga ruxsat guvoxnomasi ariza beruvchining (Yuridik shaxs g`ki yakka tartibdagi 
tadbirkorning) arizasida ko`rsatilgan, ammo qonun hujjatlarida belgilangan muddatdan ko`p bo`lmagan, 
muddatga beriladi. 
Savdo-sotik huquqiga ruxsat guvoxnomasi joylardagi davlat xokimiyati organlari tomonidan 
beriladi. 
Ulgurji savdo bilan shug`ullanadigan Yuridik shaxslar tomonidan yig`im har oyda davlat ro`yxatidan 
o`tkazilgan joylar bo`yicha to`lanadi. 
CHakana savdo bilan shug`ullanadigan Yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan, yig`im har oyda, 
har bir savdo shoxobchasi uchun savdo faoliyatini amalga oshirish joyi. 
Savdo huquqini olish yig`imi va alohida tovarlarga, shu jumladan, alkogol va tamaki mahsulotlariga 
litsenziya yig`imi to`lovchilari bo`ladi O`zbekiston xududida chakana savdo shaxobchalari orqali savdo 
kiluvchi jismoniy va Yuridik shaxslar hisoblanadi. CHakana savdo shaxobchalari magazinlar, umumiy 
ovqatlanish korxonalari, savdo palatkalari va lotoklar, kioskalar, prilavkalar, aptekalar va boshqa ob`ektlar 
davlat xokimiyati organlari tomonidan maxsus ajratilgan joyida savdo kilsalar kiradi. 
Savdo huquqi olish yig`imi savdo qilish uchun berilgan sertifikat (guvoxnoma uchun to`lanadi). U 
har oyda uch yarim minimal ish haqi miqdorida (yanvar’ 2003 yil uchun 19040 sum) to`lab boriladi. 
Alohida tovarlarga, shu jumladan alkogol va tamaki mahsulotlarga litsenziya yig`imi alohida 
to`lanadi. 
Sertifikat savdo huquqi uchun 1 oydan 12 oygacha beriladi. U mahalliy xokimiyat organlari 
tomonidan beriladi. 
§-2. Yuridik shaxslarni, shuningdek tadbirkorlik faoliyati bilan shug`ullanadigan jismoniy shaxslarni 
ro`yxatdan o`tkazganlik uchun yig`im. To`lovchilar bo`ladi yangi barpo etilag`tgan Yuridik shaxslar g`ki 
Yuridik shaxsni tashkil etmasdan tadbirkorlik faoliyati bilan shug`ullanish xoxishini bildirgan jismoniy 
shaxslar hisoblanadi. 
Davlat mol-mulki negizida barpo etiladigan aktsiyadorlik jamiyatlari, shuningdek dehqon 
xo`jaliklari mazkur yig`imni to`lashdan ozod etiladilar. 
YAngi barpo etilag`tgan Yuridik shaxs uchun yig`imni ularning muassislari (Yuridik va jismoniy 
shaxslar) to`lashi mumkin. 
Yig`im Yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan mahalliy bYudjetga bank muassasalari orqali 
to`lanadi. 
Yig`im ro`yxatdan o`tkazishga ariza berilgunga qadar to`lanadi. 
Yuriknomaga rioya etilishi ustidan nazoratni davlat soliq xizmati organlari O`zbekiston 
Respublikasining amaldagi qonun hujjatlariga muvofik amalga oshiradilar. 
Ruyxatdan o`tkazish yig`imi to`lovchilari bo`ladi, Yuridik shaxslar maqomini olmasdan tadbirkorlik 
bilan shug`ullanuvchi jismoniy shaxslar hamda tadbirkorlik faoliyati bilan shug`ullanuvchi Yuridik 
shaxslar hisoblanadi. 
Davlat mulkchiligi asosida tuzilgan aktsioner jamiyatlari hamda dehqon xo`jaliklari bu yig`imdan 
ozod bo`ladilar. 
YAngi tashkil etilag`tgan Yuridik shaxslar uchun yig`imni ularni ta`sischilari to`lab Yuborishi 
mumkin. 
Yig`im Yuridik va jismoniy shaxslar tomonidan mahalliy bYudjetga bank muassasalari orqali 
to`lanadi. U har yilda bir marta besh minimal ish haqi miqdorida to`lanadi. 
Boshqa daromadlar mahalliy soliq yig`imlarida tashkari davlat bYudjetiga boshqa daromadlar ham 
tushadi. Bularga konfiskatsiya qilingan (sud karori bilan) mulklarni sotishdan tushum, temir yo`l, xavo 
yo`li va aloka idoralarida egasiz, surab olinmagan buYumlar Yuklarni surov muddati tugagandan so`ng 

---

144 
sotib Yuborishdan tushumlar kiradi. Ularni hisoblash va bYudjetga o`tkazish alohida tartib qoidalarga 
asosan amalga oshiriladi. 
O`z-o`zini nazorat qilish uchun savollar 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`ining joriy etilishidan maqsad nima? 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`i to`lovchilari kimlar? 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`ini stavkalari qanday belgilanadi va soliqqa tortiladigan ob`ekt 
qanday aniqlanadi? 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`ini hisoblash va to`lash tartibi qanday? 
Infratuzilmani rivojlantirish solig`ining to`g`ri hisoblanishi ustidan kimlar nazorat qiladilar?
Mahalliy soliqlar va yig`imlarni kimlar to`laydilar va soliq ob`ekti nima hisoblanadi? 
Mahalliy soliqlar va yig`imlardan qanday imtig`zlar bor? 
Mahalliy soliqlar va yig`imlarning bYudjet daromadlaridagi ulushi qanday? 
Mahalliy soliqlar va yig`imlarni to`lash muddatlari qanday?