J. Rumiy va M. Shelerning inson tarbiatiga oid tahlil etish

Mavlono Rumiy o‘zidan keyingi avlodlariga 5 muhum va qimmatbaho asar qoldirdi:
"Devoni kabir"
"Masnaviyi ma’naviy"
"Fiyhi ma fiyhi"
"Mavoizi majolisi sab’a"
"Maktubot"
1. "Devoni kabir", "Devoni shamsi tabriziy", "Devoni shamsul haqoyiq" degan nomlar bilan mashhur devon. devon g‘azal va ruboiylardan iborat.
2. "Masnaviyi ma’naviy" - 25700 baytdan iborat bebaho tasavvufiy-ishqiy asar. So’nggi yillarda taniqli o‘zbek shoiri Jamol Kamol tomonidam I-II - jildlari, shoir Asqar Mahkam tomonidan I-jildi o‘zbek tilida nashr etildi.
3. "Fiyhi ma fiyhi" ("Ichingdagi ichingdadir") - Mavlononing suhbatlaridan iborat falsafiy kitob. 1998 yilda Toshkentda o‘zbek tilida nashr etildi.
4. "Mavoizi majolisi sab’a" - bu asar Rumiyning yetti o‘git va pand-nasihatlaridan iborat.
5. "Maktubot" - Mavlononing turli davrlarda zamondoshlariga yozgan maktublaridan tashkil topgan to‘plam.
Jaloliddin Rumiy ijodi yuksak badiiyati bilangina emas, balki mantiq kuchi, falsafiy fikrlarga boyligi bilan ham katta ta’sir quvvatiga ega. Taniqli olim va adib Radiy Fish so‘zlari bilan aytganda, shoirning «mavhum mantiqiy kategoriyalarda emas, balki otashin shoirona timsollar vositasida» talqin etilgan tabiat va jamiyat hodisalarining doimiy o‘sish, o‘zgarishda ekani, eskining yo‘qolib, yangining paydo bo‘lishi — «dunyoning ziddiyatlar birligidagi ziddiyatlar jangi»dan iboratligi to‘g‘risidagi qarashlari buyuk nemis faylasufi Gegelyushg e’tiroficha, unda dialektik metod yaratishga yordam bergan.
Ruboiylar

Yashnab, ochilib, menga qarab keldingmi? Makringni tabassumga o‘rab keldingmi? Ul kun ketib erding-ku olib qalbimni, Bul kun yana jonimni so‘rab keldingmi?
Ishq ul — toki xalq uchun saodat bo‘lsin! Ishq ul — bu saodat to qiyomat bo‘lsin! Ul ishq meni tug‘di aslida — ona emas, Ul onaga ming tahsinu rahmat bo‘lsin!