Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

335,2 kishiga teng. Bu Quyi Amudaryo hamda Buxoro, Navoiy rayonlaridagi 
ko'rsatkichlardan deyarli 24 marta ortiq. Aholining zichlik ko’rsatkichi byicha 
respublikada dastlabki uch rinni egallagan rayonlarga xos krsatkich trtinchi- 
beshinchi o’rinlarni egallagan rayonlarnikidan 2-4 marta yuqori.
Hududi va aholi soni rtasidagi mavjud aloqalarni aniqlash maqsadida 
korrelyatsion tahlil amalga oshirildi. Korrelyatsiya koeffitsienti minus 0,3 ga teng 
bldi. Bu holat yuqoridagi krsatkichlar rtasidagi aloqa teskari ekanligidan, 
ya’ni hudud qancha katta blsa, undagi aholi soni muvofiq ravishda Shuncha 
kam bo’lishligidan dalolat beradi.
15-jadval.
zbekiston regionlari, 2004 yil
Ma’muriy
tuzilmalar
Hududi
Aholi soni
Aholi jon 
boshiga to’g’ri 
keluvchi hu- 
dud (gektar).
Aholi
zichllgi, (1 kmga 
ttfri keluvchi 
aholi soni)
ming
kv.km
foiz
ming kishi foiz
1 Qoraqalpo-
g’iston
Respubiikasi
164,9
36,8
1546,1
6,1
114,8
9,4
2 Andijon vil.
4,2
0,9
2265,3
9,0
2,0
539,3
3 Buxoro vil.
39,4
8,8
1464,3
5,8
29,0
37,1
4 Jizzax vil.
20,4
4,6
1012,0
4,0
22,6
49,6
5 Qashqadaryo vil. 28,4
6,3
0074 ~>
9,0
14,0
80,1
6 Navoiy vil.
110,8
24,8
797,6
3,1
146,2
7,2
7 Namangan vil.
7,9
1,8
1997,8
7,9
4,3
252,9
8 Samarqand vil.
16,4
3,7
2769,2
10,9
6,5
168,8
9 Surxondaryo vil. 20,8
4,7
1817,9
7,2
12,8
87,4
10 Sirdaryo vil.
5,1
1,1
660,6
2,6
8,0
129,5

---

Ma’muriy
tuzilmalar
Hududi
Aholi soni
Aholi jon 
boshiga to’g'ri 
keluvchihudud 
(gektar).
Aholi
zichligi, (1 kmga 
to’g’ri keluvchi 
aholi soni)
ming
kv.km
fbiz
ming kishi foiz
11 Toshkent vil.
15,6
3,5
2401,4
9,5
6,9
153,9
12 Farg’ona vil.
7,1
1,6
2747,3
10,8
2,8
386,9
13 Xorazm vil.
6,3
1,4
1347,3
5,5
5,0
219,0
14 Toshkentshahri
-
2179,9
8,5
-
-
Respublika byicha 447,7
100
25271,3
100
19,2
56,4
16-jadval.
Ns
Iqtisodiy
rayonlar
Hududi
Aholisi
Aholi
jami
ulushi
jami
zichligi
Soni
bo’yicha
Zichligi
byicha
Ming
km
foiz byicha
o’rni
Ming
kishi
foiz
1kv.kmga
tn
keluvchi
Ofmi
0*rni
1. Buxoro-
Navoiy
150,2 33,6 2
2261,9
8,9
15,1
6
8
2 Mirzachl
25,6
5,7 4
1672,6 6,6
65,3
8
6
3 Samarqand
16,4
3,7 -7/
2769,2
10,9 168,8
4
3
4. Surxondaryo
20,8
4,6
5
1817,9 7,2
87,4
7
4
5. Toshkent
15,6
3,5
8
4539,1
18,0 291,0
2
2
6. Farg’ona
19,2
4,3 6
7010,4 27,7 365,1
1
1
7. Qashqadaryo 28,4
6,3
3
2274,2 9,0
80,1
5
5
8. Quyi
Amudaryo
171,2 38,3 1
2926,0 11,6 17,1
3
7
Jami
447,4 100 -
25271,3 100
56,4
-
-
VBOB.
0 ’ZBEKIST0NNING INSON SALOHIYATI
Jamiyatning paydo blishi va taraqqiy etishi tabiat bilan chambarchas 
bog’liqdir. Jamiyat tushunchasi keng ma’noda bir-biri bilan zaro bog’liq 
biosotsial organizmlar - insonlar yig’indisini anglatadi. Inson bilan tabiat 
rtasidagi aloqalar serqirrali va nihoyatda murakkab tusga egadir. Ushbu 
aloqalar insonning xjalik faoliyatida, moddiy ne’matlar yaratish jarayonida 
jamiyat bilan tabiat orasidagi mavjud munosabatlar orqali aniqlanadi.
Jamiyat taraqqiyotining har qanday bosqichida zarur blgan moddiy 
ne’matlarni ishlab chiqarish jarayoni inson bilan geografik muhit o’rtasidagi 
zaro aloqadorlik natijasi hisoblanadi.
Geografik muhit inson hayotiy faoliyatining poydevori hisoblansa ham, aholi 
dastavval ijtimoiy ishlab chiqarish qonuniyatlari asosida rivojlanadi. Demak,

---

inson resurslarining shakllanishi va rivojlanishi iqtisodiy va ijtimoiy taraqqiyot 
xususiyatlarini zida aks ettirgan.
17-jadval.
0’zbekiston aholisi sonining dinamikasi, yil boshiga
Mln. kishi
Aholi qshimcha sishi tgan yilga % da
Butun aholi
Shaharlik
Qishloqlik
2000 y.
24,49
1,5
0,9
1.8
2001 y.
24,81
1.3
0,7
1.7
2002 y.
25,11
1.2
0,7
1.5
2003 y.
25,43
1.2
0,6
1,6
2004 y.
25,71
1,1
0,4
1,5
2005 y.
26,02
1,2
0,6
1,6
2006 y.
26,31
1.1
0,5
1,5
Manba: 0'zbekiston iqtisodiyoti. Axbonot-tahliliy sharh.
Emigratsiya savdosi kpayib 80-yillardan keyingi davrda manfiy krsatkich 
bilan ifodalana boshladi. XIX asrning ikkinchi yarmi hamda XX asming birinchi 
choragi davomida 0 ’zbekiston asosan Rossiya bilan tashqi migratsion 
aloqalarga ega bldi. Ularning aksariyati «kochib kelish» yonalishi bilan 
ifodalangan. Rossiyada Krepostnoyning bekor qilinishi, mustamlakachilik 
siyosatining avj olgan davriga tg’ri keldi. Natijada Rossiyada ersiz qolgan 
ming-minglab kishilar 0 ’rta Osiyo, Qozog’iston va Sibirga rejali mustamlakachilik 
siyosatini amalda tatbiq qilish shiori ostida kchirila boshlandi. Xuddi ana shu 
davrda Toshkent, Bishkek, Olma-Ota Ashabod, Farg’ona va boshqa shaharlarda, 
Ettisuv va Toshkent vohalarida, Chuv (Kirg’iziston), Farg’ona va Zarafshon 
vodiylarida rus va ukrainlarining birinchi jamoalari tashkil topgan. U joylarda 
mahalliy migrantlaming keyingi oqimi uchun qulay sharoit yaratib berildi. Slavyan 
xalqlari tarqalgan shaharlar va xudolar soni kengaydi. 1926-1940 yillar mobaynida 
0 ’zbekistonga slavyan xalqlari bilan birga qozoq tatarlari, boshkirdlar, chuvashlar, 
moldovanlar, koreyslar va boshqa millat vakillari ko’chib keldi yoki ko’chirildi. 
Ana shu yillar ichida Chirchiq, Olmaliq, Angren va qator boshqa shaharlar va 
shaharchalar, tumanlar aholisining hozirgi kundagi negizi tashkil qilindi.
Urush yillarida front oldidan ko’chirilgan, ko’pchiligi slavyanlardan iborat 
blgan, immigrantlar qatori krim tatarlari, mesxeti turklari, chechenlar, ingushlar 
va boshqa Kavkaz xalqlari bilan to'ldirildi. Farg’ona, Zarafshon vodiylari Toshkent 
vohasida kelgindi halqlarning hududiy jamoalari vujudga keldi.
60-yillarda shimoliy Kavkaz xalqlarining vatanlariga kchib ketishi bilan bir