Jahon ijtimoiy-iqtisodiy geografiyasi

xususiyatlar ta’sirida tezlashadi. 0’rtacha umr davrining kengayishida, yoshlar 
va kariyalar sonining sishi, aholining «qarishi»ga sabab bladi. Mazkur jarayon 
chuqur ijtimoiy oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Aholining yosh-jinsiy tarkibini rganish hozirgi vaqtda demografik, tabiiy, 
ijtimoiy va iqtisodiy fanlaming dolzarb masalasi hisoblanadi.
Ma’lumki, insoniyat taraqqiyotining har bir bosqichida u yoki bu aholi yosh 
davri haqida o’ziga xos tushunchalar mavjud bo’lgan. Kishilar ijtimoiy foydali 
faoliyatining yosh chegarasi har xil davrlarni o’z ichiga olgan. Ya’ni, mustaqil 
hayot, mehnat faoliyatining va ta’lim olishning boshlanishi va tugallanishi, 
nikohlanish, farzand tug’ilishi, mehnat faoliyatining yakunlanishi har xil yosh 
guruhlarida amalga oshadi.
Har bir davr chegaralari jamiyat iqtisodiy, ijtimoiy va madaniy taraqqiyotiga 
bog’liq holda aniqlanadi. Ularga, o’z navbatida, hududida tabiiy geografik 
xususiyatlari, tarixan shakllangan an’analar kabi omillar ta’sir qiladi. Binobairin, 
nikohlanishning eng past yoshi kp jihatdan jamiyatda shakllangan an’analar 
orqali belgilangan. Insonning hayoti va mehnat faoliyati asosan uning yoshi 
bilan bog’lanadi.
Iqtisodiy jihatdan rivojlangan mamlakatlarda aholining mehnat faolligi 18- 
19 yoshdan boshlab keskin kuchaya boshlandi. Qoloq mamlakatlarda bu 
ko’rsatkich 10-14 yoshni tashkil etadi. Ya’ni, ularda bolalar mehnatidan keng 
foydalaniladi. Tadqiqotlar inson ta’lim darajasining oshishi bilan uni nisbatan

---

past yoshlarda ish bilan bandligi rtasida teskari aloqa mavjudligidan dalolat 
bermoqda.
Yosh zgarishi bilan inson iste’mol qiladigan moddiy ne’matlarning nafaqat