Jizzax davlat pedagogika universiteti tarix fakulteti umumiy tarix kafedrasi jaxon tarixi fanidan

OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
JIZZAX DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
TARIX FAKULTETI UMUMIY TARIX KAFEDRASI JAXON TARIXI FANIDAN

KURS ISHI

Mavzu: Markaziy Afrika muommolari

Bajardi: Jumartva Dilnoza Baxrom qizi
REJA:
KIRISH


I BOB MARKAZIY AFRIKANING TIBBIY VA TA’LIM MUAMMOLARI
1.1 Demografik trendlar va qashshoqlik
1.2 Kasalliklar , ta'lim muammolari


II BOB MARKAZIY AFRIKANING EKOLOGIK MUAMMOLAR
2.1 MILITSIONERLAR MARKAZIY AFRIKANING HAYVONLARIGA TAHDID SOLMOQDA
2.2 XX asrning ikkinchi yarmida amalga oshirilgan modernizatsiyaningijobiy natijalari


XULOSA
Foydalanilgan adabiyotlar

KIRISH
Markaziy Afrika Respublikasi (MAP) (Republigue Centrafricaine) — Markaziy Afrikada joylashgan davlat. Maydoni 623 ming km². Aholisi 3,5 mln. kishi (2001). Poytaxti — Bangi shahri Maʼmuriy jihatdan 16 prefekturaga boʻlinadi.
Markaziy Afrika Respublikasi — respublika. Amaldagi konstitutsiyasi 1994-yil 28-dekabrda umumxalq referendumida maʼqullangan va 1995-yil 7-yanvardan kuchga kirgan. Davlat boshligʻi — prezident. U umumiy toʻgʻri ovoz berish yoʻli bilan 6 yil muddatga saylanadi va yana bir marta qayta saylanishi mumkin. Qonun chiqaruvchi hokimiyat Milliy majlis (bir palatali parlament), ijroiya hokimiyatni prezident bilan hukumat amalga oshiradi. Vazirlar Kengashini boshqaruvchi bosh vazirni prezident tayinlaydi.
TabiatiMamlakat hududining katta qismini Azande qiri (balandligi 600–900 m) egallagan. Qirda keng vodiylar va balandligi 1300–1400 m li gumbazsimon togʻlar koʻp. Olmos, uran rudasi, lignit, temirli kvarsit konlari bor. Iklimi ekvatorial mussonli iqlim; issiq, yozi seryomgʻir. Eng issyak, oyi (mart)ning oʻrtacha temperaturasi 26—ZG, eng salq-in oyi (shimolida dekabr yoki yanvar, janubida iyul yoki avgust)niki 21—25°. Yillik yogʻin shimolidan jan.ga tomon 1000–1200 mm dan 1600–1800 mm gacha ortib boradi. Mamlakat janubiy chegaralari boʻylab MARning asosiy daryosi — Ubangi (Kongo daryosining oʻng irmogi), shimoliy qismidan Chad koʻliga quyiluvchi Shari daryosi irmoqlari oqib oʻtadi. Daryolar toʻlib oqqan davrda kema qatnaydi.
Oʻsimliklar qoplami, asosan, savanna, ayrim joylari esa yilning quruq faslida bargini toʻkuvchi siyrak daraxtli tropik oʻrmonlardan iborat. Mamlakatning janubiy qismida daryo sohillari boʻylab doim yashil oʻrmonlar, eng chekka janubidagi qizilsariq laterit tuproqlarda sernam ekvatorial oʻrmonlar oʻsadi. Hayvonot dunyosi boy va xilmaxil. Yirik hayvonlardan fil, karkidon, buyvol, kiyik, jirafa, yirtqichlardan arslon, qoplon, qashqir, sirtlon yashaydi. Oʻrmonlarda maymun koʻp.
Yangi, uchinchi ming yillikka kirgan jahon iqtisodiy tizimi o'ta ziddiyatli va shuning uchun potentsial ziddiyatli bo'lib qolmoqda. Bir tomondan, jahon iqtisodiyotining globallashuvi tobora faollashib bormoqda, bu esa dunyoning ko'plab mintaqalarining ijtimoiy rivojlanishini tezlashtiradi. Boshqa tomondan, 20-asrning ikkinchi yarmida paydo bo'lgan tendentsiyalarga ko'ra, dunyoni yaqin kelajakda kamroq emas, balki yanada xavfliroq qilish, yangi mintaqaviy nizolarni keltirib chiqarishi mumkin bo'lgan keng ko'lamli qoloqlik cho'ntaklari saqlanib qolmoqda. nizolar, inson salomatligi va farovonligiga yangi tahdidlarni keltirib chiqaradi¹.
Bunday qoloqlik markazlaridan biri Sahroi Kabirdan janubda joylashgan Afrika mintaqasidir. Ijtimoiy muammolarning xilma-xilligi, ko'lami va o'zaro bog'liqligi jihatidan mintaqa rivojlanayotgan dunyoda yaqqol ajralib turadi. Sahroi Kabirdan janubiy Afrikada aholining uzoq muddatli salbiy tendentsiyalari hayratlanarli qashshoqlik va katta daromad tengsizliklari, og'ir ahvolda sog'liqni saqlash, ta'lim, yuqori ishsizlik va keng ko'lamli majburiy migratsiya bilan birlashtiriladi.
Sahroi Kabirdagi Afrikadagi ijtimoiy inqirozning ildizlari iqtisodiy xususiyatga ega. 80-90-yillarda mintaqaning iqtisodiy o'sish sur'ati. dunyodagi eng past edi. Afrikaning Sahroi Kabirdan janubidagi 45 ta davlatdan 33 tasi kam rivojlangan davlatlar qatoriga kiradi. Mintaqa davlatlarining EAP tuzilmasida yoki odatda bir yoki uch turdagi xom ashyoni qazib olish bilan ifodalanadigan qazib oluvchi sanoat yoki eksport uchun faqat tor doiradagi mahsulot ishlab chiqarishga qodir bo'lgan samarasiz qishloq xo'jaligi ustunlik qiladi . Ishlab chiqarish diversifikatsiyasining past darajasi eksport tushumlarining yuqori beqarorligiga olib keladi va mintaqa davlatlarini tashqi qarzga qaram qiladi. 31 ta Sahroi Afrika mamlakatlari XVF tomonidan qarz yuki yuqori bo'lgan davlatlar qatoriga kiritilgan . Bunday sharoitda mintaqaning aksariyat davlatlari faol ijtimoiy siyosat olib borish uchun zarur resurslarga ega emas. Vaziyat, shuningdek, uzoq vaqt davomida Afrika mamlakatlarida iqtisodiy o'sishga erishish (ba'zi xalqaro iqtisodiy tashkilotlarning ta'sirisiz emas) o'zini o'zi ta'minlaydigan maqsad sifatida ko'rib chiqilganligi bilan ham og'irlashmoqda, bu esa keyinchalik deyarli avtomatik ravishda ijtimoiy sohani o'zgartirishi mumkin. Bu faqat mintaqaning ijtimoiy muammolarining to'planishi va ko'payishiga olib keldi. .

1.1 DEMOGRAFIK TRENDLAR

20-asrning ikkinchi yarmidan boshlab Sahroi Kabirdagi Afrika aholisining o'sish sur'ati juda yuqori bo'ldi va oxirgi chorakda dunyodagi barcha mintaqalar orasida eng yuqori ko'rsatkichga aylandi. 1965-1980 yillarda Sahroi Kabirdan janubiy Afrikada aholining o'rtacha yillik o'sishi . - 2,7% [1] , 1980-2001 yillarda . - 2,7% va Jahon banki prognoziga ko'ra 2001-2015 yillarda 1,9% bo'lishi kerak [ 2]
Natijada 2004 yilda mintaqa aholisining dunyo aholisidagi ulushi 11 foizga yetdi va 2015 yilda 12,4 foizgacha oshadi [3] . va (yaqin o'n besh yil ichida mintaqa aholisining o'sish sur'ati 1,4% gacha kamaygan taqdirda ham 2030 yilda kamida 14% bo'ladi [4] . Iqtisodiy o'sishning past sur'atlari sharoitida aholi o'sishining bunday sur'atlari (2000-2004 yillar uchun o'rtacha 3,9%) [5] ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishga yordam bermaydi, balki to'sqinlik qiladi.
Mintaqada shakllanayotgan o‘ta noqulay demografik vaziyat tug‘ilishning yuqori darajasining bevosita natijasi bo‘lib, rivojlangan mamlakatlarda 10-12 kishiga, rivojlanayotgan mamlakatlarda esa 22-26 kishiga nisbatan har ming kishiga 39 kishi to‘g‘ri keladi. Afrikaning Sahroi Kabirda tug'ilish darajasi o'lim darajasidan ikki baravar ko'p, aytmoqchi, bu dunyoning barcha mintaqalari orasida eng yuqori ko'rsatkichdir (har ming kishiga 17 kishi) [6 ] . Shu bilan birga, Sahroi Kabirdagi Afrikada tug'ilishning yuqori darajasi o'rtacha umr ko'rish davomiyligining juda pastligi bilan birlashtiriladi. Shunday qilib, tug'ilishda o'rtacha umr ko'rish bu erda 46 yoshni, 15 yoshga to'lganlarning umr ko'rish davomiyligi esa 41 yoshni tashkil qiladi [7] .
Natijada demografik yuk, ya’ni mehnatga layoqatsiz va mehnatga layoqatli yoshdagi odamlarning mehnatga layoqatli yoshdagilarga nisbati asosan nogiron yoshlar sonining o‘sishi hisobiga shakllanmoqda ( 0 dan 14 yoshgacha bo'lgan shaxslar) va bir vaqtning o'zida o'ta katta qiymatga etadi - 0,9 , shu jumladan - 0,8, agar biz faqat nogiron yoshlar uchun hisoblasak [8] . Bu dunyoning istalgan mintaqasidagi eng yuqori ko'rsatkichlardir . Bundan tashqari, mamlakat darajasida bir qator hollarda demografik yuk yanada yuqori. Masalan, Chadda 1,2, Angola va Kongo Demokratik Respublikasida 1,1, Efiopiyada esa bittaga teng [9] .
Yuqori demografik yuk tejash imkoniyatlarini keskin cheklaydi va shuning uchun iqtisodiy o'sishni to'xtatadi. Bu yalpi kapital shakllanishining past sur'atida ham (mintaqa yalpi ichki mahsulotidagi investitsiya ulushi 19% ni tashkil etadi) [10] va ijtimoiy ehtiyojlar uchun mablag'larning muqarrar ravishda kamroq ajratilishida namoyon bo'ladi. Afrikaning Sahroi Kabirdan janubi-g'arbiy qismida mintaqa davlatlarining mutlaq ko'pchiligi kam daromadli davlatlarga tegishli ekanligi vaziyatni yanada og'irlashtiradi. Mintaqa uchun o'rtacha YaIM atigi 450 dollarni tashkil etadi, bu rivojlangan mamlakatlarning jon boshiga o'rtacha YaIMdan 58 baravar pastdir [11] . Bu dunyoning istalgan mintaqasidagi eng past ko‘rsatkichdir. Demak, Afrikaning Sahroi Kabirdagi yuqori demografik yuki faqat ijtimoiy muammolarning ko'payishiga va birinchi navbatda qashshoqlik muammosiga olib keladi.