|
Journal of new century innovationsJOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS60-67JOURNAL OF NEW CENTURY INNOVATIONS
http://www.newjournal.org/
Volume–27_Issue-6_April_2023
61
Samaradorlik qancha resurs sarflab, qancha va qanday sifatli mahsulot va xizmatlar
yaratilganligini ifodalaydi. Makroiqtisodiyotda ishlab chiqarish samaradorligi
YAMM - pirovard natijasi bilan o‘lchansa, mikroiqtisodiyot miqyosida esa
(korxonada), yaratilgan sof mahsulotning yoki fondning mahsulot tannarxiga nisbati
bilan aniqlanadi.
S&P Global Ratings xalqaro reyting agentligi O‘zbekiston yalpi ichki mahsuloti
o‘sishini 2023-yilda 5 foiz, 2024 yilda esa 5,5 foiz darajasida prognoz qilmoqda. Bu
haqda reyting agentligining O‘zbekiston bank sektori tahliliga bag‘ishlangan
hisobotida ma’lum qilindi.
Joriy yil uchun yalpi ichki mahsulotning o‘sishi taxminan 5 foizni tashkil etishi
prognoz qilinmoqda, biroq keyingi ikki yilda u 5,5 foizni tashkil etadi. Mintaqadagi
va jahondagi murakkab geosiyosiy vaziyatga qaramay, iqtisodiyot tiklanishda davom
etadi. Biroq Rossiya-Ukraina mojarosi, iqtisodiy pasayish va inflyatsiya bosimi fonida
iqtisodiy ko‘rinish o‘zgaruvchanligicha qolmoqda. Pul o‘tkazmalarining o‘sishi,
shuningdek, kapital va migrantlar oqimining o‘sishi 2023-yildan boshlab o‘zgara
boshlaydi.
S&P
O‘zbekistonda
davlat
korxonalari
samaradorligini
oshirish
va xususiylashtirishni amalga oshirish bo‘yicha iqtisodiy islohotlar dasturini ijobiy
baholaydi. Bu davlat sektori ustunlik qiladigan iqtisodiyotga ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Mintaqadagi geosiyosiy keskinliklar va jahon iqtisodiyotining beqaror prognozi tufayli
keng ko‘lamli xususiylashtirish vaqt talab etadi.
2022-yilda O‘zbekiston iqtisodiyoti Ukrainaga qarshi urush oqibatlarini agentlik
tahlilchilari taxmin qilganidan ko‘ra yaxshiroq yengib o‘tdi, bunga Rossiyadan pul
o‘tkazmalarining ko‘payishi hamda Rossiya bilan savdo hajmining oshishi sabab
bo‘ldi. 2022-yili aholi jon boshiga yalpi ichki mahsulot 9,3 foizga o‘sdi va 2146,7
dollarni tashkil etdi. Biroq yashirin iqtisodiyotning sezilarli hajmi tufayli aholining real
daromadlari rasmiy daromadlardan yuqori bo‘lishi mumkin.
Tahlilchilar iqtisodiy muhit 2022-yildagi mo‘’tadil o‘sish bilan solishtirganda,
2024-yilga kelib kreditlashning 25−30 foizga o‘sishini qo‘llab-quvvatlashini
kutmoqda. Ba’zi yutuqlarga qaramay, dollarlashuv keyingi ikki yil davomida yuqori
darajada qolishi mumkin.
Ma’lumotlarga ko‘ra, hukumatning sof qarzi 2025-yilga borib YAIMning
23 foizini tashkil etadi - bu xalqaro kontekstda past daraja. Joriy hisob taqchilligi
keyingi uch yil ichida yalpi ichki mahsulotning o‘rtacha 6 foizini tashkil etadi, lekin
to‘g‘ridan-to‘g‘ri xorijiy investitsiyalar va qarzlar oqimi hisobiga moliyalashtiriladi.
Shuni ham aytib o‘tish joizki, Markaziy bank 2023-yil oxirigacha mamlakat
iqtisodiyoti 4,5−5% darajasida o‘sishini prognoz qilgan. Kutilayotgan inflyatsiya
darajasi esa 8,5−9,5% bo‘ladi. Bu yil pul-kredit siyosatining ta’sir doirasi bazaviy
|
|
|