Jurnal 02. indd
Yüklə 4,75 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycanda multikulturalizmin xüsusiyyətləri və istiqamətləri 61 və davamlı inkişafı üçün digər etnomədəni qrupların nümayəndələrinə münasibətdə ayrı-seçkiliyə yol vermək qəbul edilməzdir. Heydər Əliyevin birbaşa yaxından iş- tirakı ilə hazırlanmış və 1995-ci ildə qəbul olunmuş Konstitusiya layihəsində istis- nasız olaraq hər bir kəsin bərabər hüquqlara malik olması aydın ifadəsini tapmışdır. Yəni, mənşəyindən, irqindən, dilindən, dinindən asılı olmayaq hamı bərabərdir, eyni hüquqlara malikdir.[1] Ümumiyyətlə, multikulturalizm siyasətinin mərkəzi elementi- ni təşkil edən tolerantlılıq və ya dözümlülük prinsiplərinin Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasında dəqiqliklə təsbit olunmuşdur. Məsələn, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 45-cü maddəsində “Bərabərlik hüququ”, 44-cü maddəsində “Milli mənsubiyyət hüququ”, 45-ci maddəsində “Ana dilindən istifadə hüququ” və s. əks olunması bir daha sübut edir ki, Azərbaycan Respublikasında multikulturalizm si- yasətinin səmərəliliyini təmin edəcək zəngin konseptual əsaslar mövcuddur. Təbii ki, bu, həm də onun sübutudur ki, ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycanda multi- kulturalizm siyasətinin əsasını qoymaqla, onu cəmiyyətin demokratik inkişafının va- cib şərti, ayrılmaz elementi kimi qiymətləndirmişdir. Heydər Əliyev mənşəyindən, irqindən, dilindən, dinindən asılı olmayaraq, hər bir Azərbaycan vətəndaşının bərabər hüquqlara malik olduğunu təşviq etməklə, elə multikultural ideyaları dəstəklədiyini, ona sadiqliyini nümayiş etdirirdi. Ümummilli lider Heydər Əliyev demişdir: “dinin- dən, dilindən, irqindən asılı olmayaraq Azərbaycanın bütün vətəndaşları eyni hüquq- lara malikdirlər”.[2] Ulu öndər ölkədə multikulturalizm siyasətinin səmərəli olması üçün onun konseptual əsaslarının zənginləşdirilməsi məsələsinin vacibliyindən çıxış edərək bu istiqamətdə ciddi addımlar atmışdır. O, multikulturalizm siyasətinin həyata keçirilməsinin, ideyalarının zənginləşdirilməsinin cəmiyyətin, konkret olaraq Azər- baycan dövlətinin inkişafı üçün vacibliyini dəqiq və aydın əsaslandıraraq qeyd edirdi: “Dövlət, ölkə nə qədər çox xalqı birləşdirirsə, bir o qədər zəngin olur, çünki onların hər biri ümumdünya mədəniyyətinə və sivilizasiyasına öz töhfəsini verir. Azərbay- can əhalisinin çoxmilli tərkibi bizim sərvətimizdir, üstünlüyümüzdür. Biz bunu qiy- mətləndiririk və qoruyub saxlayacağıq”.[2] Nəzərdən keçirdiyimiz məqamlar aydın göstərir ki, ümummilli lider Heydər Əliyev özünün müdrik, uzaqgörən siyasəti ilə Azərbaycanda tarixən mövcud olmuş və ölkənin səciyyələndirən mühüm cəhətlərdən biri kimi nəzərdən keçirilmiş multikultural ənənələrin qorunub saxlanılmasının, inki- şaf etdirilməsinin ciddi konseptual əsaslarını hazırlamaqla, multikulturalizm siyasə- tini keyfi yyətcə yeni mərhələyə qaldırmışdır. Azərbaycan ərazisində yaşayan milli azlıqların mədəniyyətlərinin, tarixlərinin, dillərinin, dinlərinin qorunub saxlanması- nın və inkişaf etdirilməsinin qanuni əsaslarının yaradılması məhz ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Çünki, Heydər Əlieyin siyasi hakimiyyətə qayıdı- şından sonra Azərbaycanda yaşayan müxtəlif etnimədəni qrupların nümayəndələrinin mədəni kimliyinə təminat verən çoxsaylı qanunlar qəbul olunmuşdur. Ümummilli lider Heydər Əliyevin ən böyük tarixi xidmətlərindən biri də ondan ibarətdir ki, o, multikulturalizmi azərbaycançılıq ideyasının tərkib hissəsi kimi müəyyənləşdirərək təqdim etmişdir.[4] Ümummilli lider Heydər Əliyevin multikulturalizm ideyalarının genişləndirilməsi, ənənələrinin qorunması və inkişaf etdirilməsi sahəsindəki təşəb- Cahangir Cahangirli 62 büsləri, fəaliyyəti beynəlxalq qurumlar tərəfi ndən həmişə yüksək qiymətləndirilmiş- dir.[6, 4] Bütün bunlar bir daha, Azərbaycan multikulturalizminin siyasi banisinin ulu öndər Heydər Əliyevin olduğunu qeyd etməyə əsas verir. Həqiqətən də, Azərbaycandakı hazırkı və tarixi reallıqları nəzərdən keçirərək təhlil etməklə, ümummilli lider Heydər Əliyevin böyük uzaqgörənliklə multikulturalizmin ölkəmizin inkişafı üçün mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyinə tam əmin olmaq mümkün- dür. Qeyd etmək lazımdır ki, tarixən Azərbaycan ərazisində yaşamış müxtəlif et- nomədəni qrupların üzvləri həm də Azərbaycanın ictimai-siyasi həyatında da sərbəst fəaliyyət göstərmişlər. Bütün bunlar ondan xəbər verir ki, Azərbaycanda tarixən mul- tikulturalizm təcrübəsi mövcud olmuşdur. Tarixə diqqət yetirsək, görərik ki, Azərbay- can ərazisinə köçmüş digər milli azlıqların nümayəndələri də Azərbaycan xalqından multikulturalizm və tolerantlıq ənənələrini öyrənmişlər. Azərbaycanda milli münasi- bətlərin tənzimlənməsinin yaxşı təcrübəsi sayəsində burada etnomilli zəmində ciddi zidiyyətlər müşahidə olunmamışdır.[8, 92] Həqiqətən də əksər tədqiqatçıların fi krincə, Azərbaycanda etnomühit tarixən sabit olmuşdur. Azərbaycan ərazisində yaşayan bü- tün etnomədəni qrupların nümayəndələrinə demək olar ki, eyni münasibət bəslənil- mişdir.[9, 29] Təbii ki, Azərbaycan ərazisində yaşayan etnik ermənilər istisna təşkil etmişlər. Belə ki, xarici qüvvələrin təsiri ilə Azərbaycan ərazisində yaşayan erməni azlığı müxtəlif ixtilafl ar törətməklə yanaşı, həm də ümumilikdə bütün milli azlıqlar arasında ziddiyyətlər yaratmağa çalışmışlar. Buna baxmayaraq, Azərbaycan multikul- tural ənənələrin qorunmasında və inkişaf etdirilməsində konseptual əsaslara söykənən siyasət həyata keçirməkdədir və beynəlxalq ictimaiyyət ölkəmizin bu sahədəki uğur- larını təqdir edir, yüksək qiymətləndirir. Azərbaycan dövləti daxili siyasətinin mühüm istiqaməti kimi müəyyənləşdirməklə yanaşı, həm də müxtəlif etnomədəni qrupların nümayəndələrinin mədəni dəyərlərinin qorunmasının müsir dövlətlərin vacib funksi- yası və öhdəliyi olduğunu təşviq edir. Azərbaycan Respublikasında formalaşmış və bütün dünyanın təqdir etdiyi təc- rübə aydın göstərir ki, zəngin konseptual əsaslara söykənən və düzgün həyata ke- çirilən multikulturalizm siyasəti fərqli mədəni dəyərlərin daşıyıcılarının dinc ya- naşı yaşamasını təmin edir. Müasir mərhələdə bəşəriyyətin inkişaf səviyyəsi və tendensiyaları müxtəlif mədəniyyətlərin yanaşı mövcud olmasını tələb edir. Bunun alternativnin olmadığı Azərbaycan Respublikasında aydın dərk edilir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev cənabları multikultural dəyərlərin qorun- masını və inkişaf etdirilməsini cəmiyyətin sabitliyinin və inkişafının başlıca şərti kimi qiymətləndirir. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev haqlı ola- raq demişdir: “Multikulturalizm Azərbaycanın dövlət siyasəti və həyat tərzidir. Bu gün Azərbaycan artıq dünyada tanınmış multikulturalizm mərkəzlərindən biridir”. [20] Multikultural dəyərlərin qorunması və inkişaf etdirilməsi sahəsində ulu öndər Heydər Əliyevin müdrik siyasətini yeni elementlərlə zənginləşdirərək davam et- dirməklə, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev cənabları müxtəlif mədəniyyətlər və dinlərarası münasibətlərin sağlam bünövrə üzərində qurulmasına Yüklə 4,75 Mb. Dostları ilə paylaş:
|