K. B. Urazov buxgalteriya hisobi va

P
- passiv 
II- tip 
O‗zgarish faqat balansning 
passivida yuz beradi, ya‘ni bir 
manba ko‗ payadi, ikkinchisi 
esa kamayadi. Pirovardida 
eski balans o‗zgarishsiz qoladi
1.Taqsimlanmagan
foyda rezerv 
kapitaliga o‗tqazildi 
2.Ish haqidan 
daromad solig‗i 
ushlandi 
A= P + OP –KP 
OP
– oshuvchi
Passiv 
KP
–kamayuvchi
Passiv 
III-tip 
O‗zgarish ham aktivda, ham 
passivda yuz beradi, faqatgina 
ko‗payish tomonga, ya‘ni 
operatsiya natijasida aktiv 
ham, passiv ham bir xil 
summaga ko‗payadi, shu 
summaga balans summasi 
oshadi.
1.Ta‘ minotchidan 
material olindi 
2.Bankdan kredit 
olindi 
3.Ish haqi hisoblandi 
A+ OA= P + OP 
IY-tip 
O‗zgarish ham aktivda, ham 
passivda yuz beradi, faqatgina 
kamayish tomonga, ya‘ ni 
operatsiya natijasida aktiv 
ham, passiv ham bir xil 
summaga kamayadi, shu 
summaga balans summasi 
ham kamayadi 
1.Ish haqi kassadan 
berildi 
2.Byudjetga 
qarz 
to‗landi 
3.Ta‘ minotchiga 
materialning 
haqi 
to‗landi
A – KA= P- KP 
Yuqoridagi jadvaldan quyidagi xulosalarni qilish mumkin: 
1. I- va II- tipdagi o‗zgarishlar oldingi balans summasini hech qachon 
o‗zgartirmaydi. 

---

29 
III- va IY –tipdagi o‗zgarishlar albatta oldingi balans summasini o‗zgarishiga olib 
keladi, jumladan uchinchi tip o‗zgarishlar balans summasini oshishiga, to‗rtinchi tip 
o‗zgarishlar balans summasini kamayishiga sabab bo‗ladi. 
Hech qachon balansdagi o‗zgarish tiplari bir vaqtning o‗zida aktivni bir summaga 
oshirib, passivni esa o‗ sha summaga kamaytirishi mumkin emas. 
Hech qachon balansdagi o‗zgarish tiplari aktivni bir summaga ko‗paytirishga 
(kamaytirishga), passivni esa boshqa bir summaga ko‗paytirishga (kamaytirishga) olib
kelishi mumkin emas.