Bazarın tədqiqi
- Səmərəli idarəetmə haqqında dəqiq qərar qəbul edilməsi
üçün tələb haqqında informasiya almaq üsuludur, vasitəsidir. Deməli, ilk növbədə
«tələb» haqqında geniş və dolğun informasiyalar toplanılmalı, sistemləşdirilməli,
təhlillər aparılmalı, nəticələr çıxarılmalı və konkret qərar qəbul olunmalıdır. İlk
baxışdan adi görünən bu məsələlərin kompleks halda, yəni bir-biri ilə qarşılıqlı
əlaqədə və üzvü vəhdət halında öyrənilməsi o qədər də asan iş deyil.
İnformasiyanın yığılması dedikdə, bazarı, məhsulları, istehlakçıları, reklamı,
rəqibləri və s. tam əhatə edən məlumatların əldə edilməsi başa düşülür.
İqtisadi ədəbiyyatlarda marketinq tədqiqatlarını apararkən aşağıdakı
məsələlərin öyrənilməsi nəzərdə tutulur; ticarətin hüquqi aspektlərinin tədqiqi
(hüquqi normalar, lazım gəldikdə məsləhət verə biləcək hüquqi idarələr və s.);
əmtəənin öyrənilməsi (yeniliyi və rəqabət qabiliyyətliliyi, qanunçuluq normalarına
uyğunluğu, alıcıların tələblərini ödəmə qabiliyyəti, satışdan sonrakı servis
xidmətinə ehtiyatın olması, reklama tələbat və s.); bazarın öyrənilməsi (coğrafi
vəziyyəti, bazarın tutumu və satış həcmi, əmtəə struktru, konyuktura, inkişaf
meylləri, yəni proqnoz və s); alıcıların öyrənilməsi (müştərilərin xarakteristikası,
alışa həvəsləndirmə motivləri, bazarın seqmentləşdirilməsi, alqı üsulu və alqı vaxtı,
ödənilməyən tələbat və s.); rəqiblərin öyrənilməsi (bazarın çox hissəsini
mənimsəmiş əsas rəqiblər və s.).
Marketinq tədqiqatlarının aparılmasının əsas prinsiplərinə aşağıdakılar
daxildir:
Sistemlik,
komplekslik,
obyektivlik,
qənaətçilik, müntəzəmlik,
operativlik, dəqiqlik və ciddilik. Bu prinsiplərin həm ayrılıqda, həm də birlikdə
götürdükdə, bu yüksək keyfiyyətli marketinq tədqiqatı aparmağa və elmi cəhətdən
əsaslandırılmış idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsinə imkan verir.
Bütün tədqiqat işlərində olduğu kimi, marketinq tədqiqatları da müəyyən bir
iş planı üzrə aparılmalıdır. Marketinqə aid olan mənbələrdən bunun aşağıdakı
ardıcıl üzrə aparılması tövsiyə edilir; marketinq tədqiqatlarının məqsədi
müəyyənləşdirilməli və bu elmi cəhətdən əsaslandırılmalıdır; tədqiqat işinin planı
downloaded from KitabYurdu.org
35
tərtib edilməli və təsdiqlənməlidir; işin lazımı səviyyədə yerinə yetirilməsi üçün
vacib olan informasiyanın dəqiqləşdirilməsi və onun toplanması; yığılan
informasiyaların qruplaşdırılması, sistemləşdirilməsi və onların təhlili; təhlilin
əsasında çıxarılan nəticələrin, təklif və elmi tövsiyələrin hazırlanması; işin gedişinə
və nəticələrinə dair elmi hesabatların tərtibi, müzakirəsi, təsdiqi və əlaqədar
bölmələrə təqdim edilməsi; tədqiqat işinin yekunlarının tətbiq edilməsi nəticəsində
müəssisənin təsərrüfat fəaliyyətində baş verə biləcək səmərəlilik dərəcəsinin
qiymətləndirilməsi və s.
Hər bir tədqiqat işinin metodları olduğu kimi, marketinq tədqiqiqin də
özünün metodları sistemi vardır. Buraya aşağıdakılar daxildir. Ümumi elmi
metodlar (sistemli təhlil, kompleksli yanaşma, proqramlı-məqsədli planlaşdırma);
analitik
proqnozlaşdırma metodları, iqtisadi-riyazi modelləşdirmə, xətti
proqramlaşdırma, şəbəkəli planlaşdırma, kütləvi xidmət nəzəriyyəsi, ehtimal
nəzəriyyəsi, ekspertiza); elmin müxtəlif sahələri (psixologiya, sosiologiya,
ekologiya, estetika, antopologiya, dizayn) baxımından metodiki yanaşmalar.
Şəkil: 2. Marketinq tədqiqatlarının aparılmasının əsas prinsipləri.
1. Системлилик
2. Комплексизлик
Маркетинг
тядгигатларыны
н ясас
принсипляри
8. Ъиддилик
7. Дягиглик
3. Обйективлик
4. Гянаятчилик
6. Оперативлик
5. Мцнтязямлик
downloaded from KitabYurdu.org
|