Kafedra: Azərbaycan dili və pedaqogika; Azərbaycan Respublikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir. Azərbaycan Respublikası

 

441.  

 

Cümlədə özündən əvvəlki üzvü izah edən və konkretləşdirən sözə və ya söz birləşməsinə nə 

deyilir? 

I)  ara sözlər                I) əlavələr            I) xitablar 

I) adlıq cümlələr          I) həmcins üzvlər 

 

442.  

 

Dilin funksiyalarını göstərin.  

 

1) Dil ünsiyyət vasitəsi olmaqla insanlar arasında əlaqə yaradır  

2) Dil bioloji yox, ictimai hadisədir  

3) Dil təfəkkürlə bağlı hadisə olaraq fikir ifadə edir  

4) Dil əşya və hadisələrin adlarını əks etdirir  

5) Dilin başa düşülməsini təmin edən müxtəlif jestlər də ünsiyyət vasitəsidir 

 

I) 2, 3          I) 2, 5           I) 1, 2, 4            I) 3, 4, 5           I) 1, 3, 4          

 

443.  

 

Fikirlərdən biri yanlışdır: 

 

I) dil cəmiyyətdə formalaşsa da, bioloji hadisədir 

I) dil cəmiyyətdə ünsiyyət vasitəsi kimi işlənir 

I) dil əşya və hadisələri adlandırır 

I) dildən başqa, digər ictimai hadisələr də vardır 

I) dil vasitəsilə insanlar fikirlərini, arzularını bir–birlərinə çatdırırlar 

 

444.  

 

Səhv fikri göstərin. 

 

I) cəmiyyət dilsiz mövcud ola bilməz 

I) dilin irqi və irsi cəhətlərlə bağlı olan məqamları çoxdur 

I) dilin və şüurun yaranması vahid ictimai prosesdir 

I) dilin yaranmasında insan bədəninin şaquli vəziyyətə düşməsi də əsas şərtlərdəndir 

I) dil insanlara qulluq göstərən yeganə ictimai hadisə deyil 

 

445.  

 

Düzgün fikri göstərin. 

 

I) dil bioloji hadisədir 

I) dildən savayı, insanlara xidmət göstərən başqa ictimai hadisələr yoxdur 

I) üzün, saçın rəngi və forması, gözün, sifətin quruluşu kimi, dil də irsidir 

I) dil canlılardan yalnz insana məxsusdur 

I) küçə hərəkəti qaydalarını göstərən işarələr, gəmilərdən bayraqlarla verilən siqnallar və s. dilin 

əsas ünsiyyət imkanları səviyyəsinə qalxa bilər 

 

446.  

---

 

Nitq normalarına riayət etmək şərti ilə qapının örtülməsini xahiş etmək üçün aşağıdakı 

cümlələrin hansından istifadə etmək daha münasibdir?  

 

I) Qapını qapayın. 

I) Mümkünsə, qapını örtün. 

I) Sizin evdə qapı yoxdur? 

I) Zəhmət olmasa, qapını bağlayın! 

I) Qapını çəkin. 

 

447.  

 

Sözün kökü dəyişmir, şəkilçilər ona əlavə olunur. Bu dil tipi necə adlanır? 

 

I) kök                 

I) iltisaqi və flektiv                  I) flektiv və kök 

I) flektiv                    I) iltisaqi  

 

448. 

 

 Dil haqqında fikirlərdən biri səhvdir: 

I) dil başqa antropoloji cizgilər kimi bioloji hadisə sayılır 

I) dil insan cəmiyyətində meydana gəlir 

I) insanların bir–biri ilə ünsiyyətinə xidmət edir 

I) dilin yaranması üçün insan orqanizminin fizioloji cəhətdən müəyyən şəkildə formalaşması da 

müəyyən şərtdir 

I) dilin və şüurun yaranması bütöv halda vahid bir ictimai hadisədir 

 

449.  

 

İltisaqi dillərə məxsus əlamətləri müəyyənləşdirin.  

 

1) Şəkilçinin yeri sabitdir  

2) Kök eyni zamanda bir neçə şəkilçi qəbul edə bilməz  

3) Ahəng qanunu həm kökdə, həm də şəkilçidə gözlənilir  

4) Qayıqçı, kəskinləş, yaylaqçı iltisaqi dillərə məxsus söz yaradıcılığıdır  

5) Sözün kökü daxildən dəyişir 

 

I) 2, 3, 5          I) 1, 2, 3            I) 2, 4, 5               I) 1, 4, 5             I) 1, 3, 4     

       

450. 

 

 Hansı əlamətlər şəkli yazıya məxsusdur?  

 

1) əşyəvi yazıdan sonra yaranmışdır  

2) hansı əşyadan yazmaq nəzərdə tutulursa, onun şəkli çəkilir  

3) şəkli yazıda it şəkli iti, baş şəkli başı, ağac şəkli ağacı bildirir  

4) şəkli yazıda eyni zamanda günəş işıq, baş düşüncə mənasında da işlədilir  

5) şəkli yazıdan bu gün istifadə olunmur 

 

I) 2, 3, 5              I) 1, 2, 3               I) 1, 4, 5              I) 1, 3, 5              I) 1, 2, 4 

 

451.  

---

 

Fikri, yəni ideoqrafik yazıya aid əlamətləri seçin.  

 

1) yazının inkişafının üçüncü mərhələsi fikri (ideoqrafik) yazı hesab olunur  

2) fikri yazı hərfi yazıya doğru əhəmiyyətli addım idi  

3) fikri yazıdan ilk dəfə qədim misirlilər, assuriyalılar istifadə ediblər  

4) lotoreya biletlərində «50 qəpiyə udmaq olar» sözlərindən sonra verilən şəkillər (maşın, 

fotoapparat və s.) fikri yazı nümunələridir  

5) dövlətlərin gerblərindəki və bayraqlarındakı rənglər və şəkillər fikri yazıya aiddir 

 

I) 2, 3, 5             I) 1, 2, 4              I) 1, 2, 5           I) 3, 5             I) 2, 4  

 

452. 

 

 Dil ilə yanaşı, daha nələr ünsiyyətə xidmət göstərir? Səhvi göstərin. 

 

I) kəşfiyyat xarakterli məktublar və jarqon sözlər 

I) küçə hərəkətli qaydalarını göstərən nişanlar 

I) gəmilərdə bayraqlarla verilən nişanlar 

I) müxtəlif rəsm əsərləri 

I) jestlər və mimikalar 

 

453.  

 

Dillərin tipoloji bölgüsünə əsaslanıb sıranı tamamlayın.  

İltisaqi dillər, flektiv dillər, … 

 

I) oğuz dilləri                    I) kök (amorf) dillər            I) hind – Avropa dilləri 

I) qıpçaq dilləri                   I) qarluq dilləri 

 

454.  

 

Nitq mədəniyyətinin əsasını nə təşkil edir? 

 

I) natiqlik sənətinə yiyələnmək 

I) təbəssümlü, xoşrəftar olmaq 

I) jestlərdən istifadə etmək 

I) ədəbi dil normalarına əməl etmək 

I) mimikalardan istifadə etmək 

 

455. 

 

 Avropalıların «mədəniyyət dili» adlandırdıqları anlayış Azərbaycanda nə adlanır? 

 

I) ədəbi dil normaları          I) ünsiyyət dili                   I) natiklik sənəti 

I) nitq mədəniyyəti              I) ədəbi dil  

 

456. 

 

Çox keçmişəm bu dağlardan, 

Durna gözlü bulaqlardan, 

Eşitmişəm uzaqlardan. 

---