Kafedra: Azərbaycan dili və pedaqogika; Azərbaycan Respublikasının dövlət dili Azərbaycan dilidir. Azərbaycan Respublikası

 

Düzgün nitq o nitq forması sayılır ki: 

 

I) yığcamlıq, sadəlik tələblərinə əməl edilsin 

I) obrazlılıq və məcazilikdən geniş istifadə edilsin 

I) dilin fonetik, leksik, qrammatik qayda-qanunları pozulmasın 

I) ancaq ümumişlək sözlərdən ibarət olsun 

I) terminlərdən istifadə etməklə elmilik gözlənilsin 

 

406. 

 

Nitqin dəqiqliyi dedikdə nə başa düşülür? 

 

I) ən məqsədəuyğun, üslub baxımından ən uğurlu dil vasitələrini tapıb işlətmək  

I) dilin fonetik, leksik, qrammatik qayda-qanunlarına tam əməl etmək 

I) yazılı nitqin orfoqrafiya və durğu işarələrinin işlədilməsi baxımından səliqə-sahmanlı olması 

I) fikrin ifadəsi üçün bilavasitə tələb olunan dil vasitələrini tapmaq 

I) nitqin ədəbi tələffüz baxımından düzgünlüyü 

 

407. 

 

Melodiklik nitqin hansı tələblərinə aiddir? 

 

I) sadəlik 

I) münasiblik 

I) zənginlik 

I) aydınlıq        I) ifadəlilik 

 

 

408. 

 

Məcazların nitqdə rolu nədən ibarətdir? 

 

I) nitqi ifadəli edir 

I) nitqə yığcamlıq verir 

I) nitqə aydınlıq gətirir 

I) nitqin qavranışını asanlaşdırır 

I) nitqə dəqiqlik gətirir 

 

409. 

 

Nitqin aydınlığı üçün tələb olunan şərtlərdən biri düzgündür. 

 

I) Yalnız adi intonasiyadan istifadə etmək 

I) Mətndəki çətin sözləri öyrənmək və izah etmək 

I) Sözlərin axırının tələffüz edilməməsi 

I) Məhəlli sözlərə yer vermək 

I) Əcnəbi sözlərin lüzumsuz işlədilməsi 

 

410. 

 

Nitq mədəniyyətinin hamı üçün məcburi olan şərti hansıdır? 

 

I) Nitqin elmiliyi 

I) Nitqin dəqiqliyi   

I) Nitqin düzgünlüyü 

I) Nitqin ifadəliliyi 

I) Nitqin sərbəstliyi 

---

 

411. 

 

Nitqin bu tələbi nitq prosesində leksik, semantik, frazeoloji, qrammatik vahidlərin rəngarəng 

formada işlədilməsini nəzərdə tutur. 

 

I) yığcamlığı 

I) aydınlığı     I) təmizliyi      I) zənginliyi    I) orijinallığı 

 

412. 

 

“Çox sağ ol” ifadəsi müxtəlif intonasiya çalarlarına malikdir. Biri yanlış verilmişdir. 

 

I) kinayə  

I) təşəkkür 

I) hörmət      I) minnətdarlıq 

I) yalvarış  

 

413. 

 

Hansı cümlədə fərqləndirilmiş hissənin bu cür işlənməsi orfoqrafik normaya uyğun deyil? 

 

I) Bir görəydim ayrılığı kim saldı, 

     Ölkəmizdə kim qırıldı, kim qaldı.  (M.Şəhriyar) 

I) O, ruzi qazanardı hər gün kərpic kəsərək.  (N.Gəncəvi) 

I) Mən evə çatanda o artıq tapşırıqlarını hazırlayıb qurtarıbmış. 

I) Kaş sənin necə qalib gəldiyini görə idim. 

I) Səsin rahatlıq verərdi qəlbimizə. 

 

414. 

 

Hansı cümlələrdə orfoqrafik normanın pozulması müşahidə olunur? 

 

1. Şeylərini satmışam, - dedi, - görürsən, bala-bala ötürərəm içəri 

2. Dur gedək, mənim şeylərimi ver, mən sənin kimi əclafnan oturmaram 

3. Buzbulağa da qar yağıbmı, görəsən...? 

4. Taxsır özündədir, özün oturub sataydın 

5. Pıtrağın böyründə bir əncir ağacı vardı, yarpaqları payızda da gömgöy olurdu 

 

I) 1,5 

I) 2,5 

I) 2,4 

I) 1,2 

I) 4,5 

 

 

415. 

 

Hansı nümunədə şəkilçinin bu cür işlənməsi ədəbi dildə orfoqrafik normaya uyğun deyildir? 

 

I) Guşumda sırğadı, sinəmdə dağdı, 

     Ağıllı unutmaz necə ki, sağdı. (A.Ələsgər) 

I) Aşıq, Yaxşı ölübdür, 

     Dost inildər, yad ağlar.  (“Aşıq və Yaxşı” dastanı) 

I) Dəli könül, gəl əylənmə qürbətdə. (M.V.Vidadi) 

I) Keçər dövran, belə qalmaz.(Ə.Cəfərzadə) 

I) Qış getdi, yenə bahar gəldi.  (Ş.İ.Xətai) 

 

416. 

 

---

Verilmiş fikirlərdən hansı düzgündür? 

 

I) Nitq mədəniyyəti təfəkkür mədəniyyətidir 

I) Maddi və mənəvi sərvətlər  xalqın milli mədəniyyəti sayılır 

I) Milli mədəniyyət hər bir xalqın təfəkkür tərzində öz əksini tapır 

I) Azərbaycan mədəniyyəti ümumbəşəri mədəniyyətin tərkib hissəsidir 

I) Bütün fikirlər  

 

417.  

 

 "Dil fikri açmaq üçün yox, gizlətmək üçündür.”  

       Bu müdrik kəlam kimə məxsusdur? 

 

I) Demosfen             I) Siseron             I) Taleyran 

I) Brut                      I) Kvintilian 

 

418. 

 

 Bir sıra nağıllarımızda ………… yazı ilə bağlı maraqlı epizodlar vardır. Məsələn: "Daşdəmirin 

nağılı"nda Mirzə Möhsün Nardana "məktub" - daş, dəmir, əl dəyirmanı, armud və gavalı 

göndərir.  

Nöqtəlirin yerinə hansı yazı uyğundur? 

I) sillabik                  I) ideoqrafik            I) fonoqrafik 

I) pikroqrafik            I) əşyavi 

 

419.  

 

Müasir həyatımızda da ...........yazının izlərinə rast gəlmək mümkündür. Məsələn, yas saxlayan 

şəxsin qara paltar geyməsi onun yaxın bir adamının vəfat etdiyini bildirir. 

Nöqtəlirin yerinə hansı yazı uyğundur? 

 

I) fonoqrafik                    I) əşyavi                 I) pikroqrafik  

I) sillabik                        I) ideoqrafik 

 

420. 

 

 Bu yazıda nəzərdə tutulan əşyanın şəkli çəkilir. Məsələn,ayaqqabı dükanının şüşəsində 

ayaqqabı şəklinin çəkilməsi ....................  yazı nümunəsidir. 

Nöqtəlirin yerinə hansı yazı uyğundur? 

 

I) əşyavi                      I) ideoqrafik                       I) pikroqrafik 

I) fonoqrafik               I) sillabik 

 

421. 

 

 ..................... yazıda günəş şəkli günəşin özünü bildirir, ......................yazıda isə bu şəkil işıq 

anlayışını ifadə edir. 

Nöqtələrin yerinə uyğun gələn yazılar hansı sırada verilmişdir? 

 

I) ideoqrafik, pikroqrafik        I) pikroqrafik, ideoqrafik        I) pikroqrafik, əşyavi 

I) ideoqrafik, əşyavi               I) əşyavi, piktoqrafik 

---