102
çox çətinliyə düşmüşdür. Yaranmış situasiyadan çıxış yolu tapmaqdan ötrü gənc adamlar
mütəxəssisə müraciət etməli olmuşlar.
Vaxtilə heç bir qız yaxın durmayan, lakin sonradan vəziyyətin dəyişməsi
nəticəsində qismətinə çox qəşəng bir xanım düşən kişinin öz həyat yoldaşının həqiqətən
məlahətli və valehedici olduğunu hər kəsə nümayiş etdirmək arzusuna görməmişlik
kandavlizmi deyilir.
Çox böyük ehtimala görə, ərdə kişi kollektivində özünü təsdiqləməyə
112
qarşısıalınmaz tələbat təzahür edir. Belə ər bunu yalnız öz seksual keyfiyyətləri hesabına
etməyə cəhd göstərir: «Əgər hamının təriflədiyi belə seksual qadın mənə gəlibsə, onda
özümü supermen hesab edə bilərəm. Axı, hər kəsi valeh etməyi bacaran belə gözəlçə ilə
məhz mən yatıram».
Belə hesab etmək qəbul olunmuşdur ki, kandavlizm aşkara çıxarılan kişi şüuraltı
olaraq natamamdəyərlilik kompleksindən əziyyət çəkir. Onun bütün dünyaya acığı,
hiddəti, hirsi, kini, qərəzi, qəzəbi özünü natamam dəyərli adam hiss etməsindən
qaynaqlanır. Kompleksli kişi istənilən üsulla özünü təsdiqləməyə can atır. Sahib olduğu
arvadının gözəl görünüşlü və cəlbedici çılpaq bədəni qısa vaxt ərzində güclü effekt
verməklə özünü təsdiqləmək üçün kifayət edir. Başqalarının diqqətini özünə çəkən arvadın
əri olması ona bu kompleksin öhdəsindən gəlməyə imkan verir, çatışmazlığı aradan
qaldırmaqda kömək edir. Buna görə ərin ətrafındakı adamların, xüsusən kişilərin onun
arvadını tərifləməsi xoş bir mənzərə yaradır, əhvali-ruhiyyəsinin yüksəlməsinə səbəb olur.
Kənar adamların füsunkar və cazibədar arvad barəsindəki tərifli, qızğın fikirləri, yüksək
qiymətləri, müsbət rəyləri kişinin istədiyinin cavabsız qalmaması, sanki səsinə səs
verilməsi kimi qavranılır. Bütün bunlardan halı xoş olan kişinin özünə inamı artır. Arvadın
tərifə layiq olmasını ehtiva edən fikirlər inkişaf edib dəyişərək kişidə məxsusi seksual
oyanma halına çevrilir, məhz bunun hesabına cinsi tələbatın yüksək səviyyədə təmin
olunmasına, olmazın dərəcə həzz bəxş etməsinə gətirib çıxarır.
Arvadının yataqdakı uğurlarına sevinən, onun başqa kişilərlə intim yaxınlığı
zamanı aktivlik tələb edilən hərəkətləri müvəffəqiyyətlə yerinə yetirdiyini kənardan
müşahidə edən kişinin mübtəla olduğu meyl pozğunluğuna uğurlara sevinmə kandavlizmi
deyilir.
Kandaulezizmin xas olduğu kişidə həmin qeyri-adi meyl məqamı gələndə
dərhal özünü büruzə verir. Fikrimizi əsaslandırmaq üçün rus saytlarından birində təsvir
edilmiş söhbəti xatırlayaq.
Bir kişi və onun arvadı universitetdə oxuduğu vaxt qəribə hadisə baş vermişdi.
Arvad haradasa üçüncü kursda özünün başına gələn qəribə qəziyyəni ərinə təfsilatı ilə
danışmışdı. Həmin vaxt onlar hələ evlənməmişdilər, sadəcə dostluq edirdilər. Tələbələr hər
tədris ilində universitetin poliklinikasında tibb komissiyasından keçməli olurdular. Növbəti
dəfə tibbi baxışdan keçmək üçün ginekoloqun kabinetinə daxil olan qız soyunmağa
başlayır – şalvar və trususunu çıxarır, yalnız corabları və koftası qalır. Yanındakı qapı
dəhlizə deyil, başqa kabinetə açılırdı. Qıza elə gəlir ki, həmin qapı ginekoloji kabinetin
prosedurlar üçün nəzərdə tutulmuş otağının qapısıdır. Belə bir qərara gəlmiş qız heç nədən
narahat olmadan soyunmaqda davam edirdi. Halbuki həqiqətdə qapı cərrahın kabineti idi
və orada tibbi baxışa gəlmiş ondan artıq tələbə vardı. Qapı açıq olduğundan yoldaşlar qızı
103
yaxşı görürdülər. Lakin qız bundan çox gec – dik durub başını qaldırarkən duyuq düşdü.
Uşaqlar səssiz-səmirsiz gözlərini ona zilləmişdilər. Həkimin stoluna yaxınlaşmaqdan və
açıq qapıya dalını, daha doğrusu çılpaqlaşdırdığı yumşaq yerini tutmaqla dönməkdən
başqa bir çıxış yolu qalmadığını yaxşı anlayan qız belə də edir. Ginekoloqun kartoçkanı
yazması təxminən üç dəqiqə çəkir. Həmin müddətdə qızın tələbə yoldaşlarının baxışları
onun çılpaq bədəninə tuşlanmışdı. Qız sonradan öyrənir ki, ona diqqətlə baxan uşaqlar eyni
fakultədə təhsil alan birinci kurs tələbələridir. Həkim qeydlərini yekunlaşdırdıqdan sonra
qız kresloya yaxınlaşır. Kreslo kabinetin qalan hissəsindən qalın şirma vasitəsilə ayrılmışdı.
İçərisinə parça çəkilmiş çərçivələrdən ibarət olan və asanlıqla bükülən həmin arakəsmənin
yanında soyunub-geyinmək lazım gəlirdi. Ancaq qız bunu çox gec görmüşdü.
Qız qəhqəhə ilə gülməklə söhbəti ərinə danışır. Ancaq arvadının gülməli
söhbətini dinləyən əri qeyri-adi və bir qədər anlaşılmaz hiss keçirir. Onda eyni vaxtda həm
qısqanclıq, həm də çox güclü oyanma yaranır. Qısqanclıq ehtiraslanmaya qarışıb qəribə
təsir bağışlayır. Belə təəccüblü həyəcanlanma ərin həyatında birinci dəfə baş verirdi. Kişi
bundan sonra nəyin ona xoş gəldiyini başa düşməyə başladı. Hər dəfə həmin hadisəni
xatırladıqca onun vücudunu qəribə hiss bürüyürdü.
Məşhur avstriyalı həkim və psixoanalitik, məhkəmə təbabəti eksperti, seksual
deviasiyalar tədqiqatçısı, nəhəng nəzəriyyəçi və klinisistlərdən biri, həmçinin dahi
Ziqmund Freydin ardıcılı İsidor Ayzek Zadger (Isidor Isaak Sadger)
113
belə bir hipotez irəli
sürmüşdür ki, kandavlist özünü məhz öz seksual partnyorunun bədəni ilə tamamilə
identifikasiya edir (eyniləşdirir), onun şüurunun dərinliyində özünü təzahür etdirir. Bu
barədə alman antropoloqu, etnomusiqişünası, psixoanalitik və seksoloqu Ernst Vilhelm
Yulius Bornemann (Ernst Wilhelm Julius Bornemann)
114
məlumat vermişdir. Sadəcə
Ernest Borneman (Ernest Borneman) kimi məşhur olan araşdırıcı 1984-cü ildə Hannibal
şəhərində dərc etdirdiyi «Məhəbbət leksikonu» («Lexikon der liebe») adlı əsərində həmin
məsələdən danışmışdır [1].
Yeniyetməlik
və
gənclik
illərində
seksual
meylin
realizasiyasının
istiqamətləndirilməsi baxımından uğursuzluq olması həyatın sonrakı dövründə istər-
istəməz özünün qaçılmaz nəticələrini ortaya qoyur. Bunu aydın başa düşmək üçün məşhur
ispan sənətkarı Salvador Dalinin (Salvador Dali) həyatına dair məlumata nəzər yetirmək
maraqlı olardı. Bu barədə kandavlizm formalarının təsnifatı mövzusunda ətraflı
danışılacaqdır.
Bir çoxlarının fikrincə, kandavlizm psixi kənarlanmadır. Belələrinin gəldiyi
qənaətə görə, psixikasında ciddi bir dəyişiklik olmayan adam belə nalayiq hərəkətə yol
vermək istəməz, bunu heç cür özünə sığışdırmaz. Həqiqətən kandavlizm bir psixopatoloji
vəziyyətdir, psixikada ciddi patoloji dəyişikliyin baş verməsilə səciyyələnən ayrıca bir
haldır. «Kandavlizm simptomokompleksi», «kandavlizm sindromu» kimi terminlərin
işlənməsi məhz bundan xəbər verir.
Kandavlizmin maniakal epizodlu bipolyar affektiv pozğunluq, şizofreniya və
digər psixi xəstəliklər zamanı rast gəlinə bilməsi nəzəri olaraq mümkündür, lakin konkret
olaraq ədəbiyyatda belə məlumatlar verilməmişdir. Bunun səbəbi kandavlizmin özünün
dərindən araşdırılmamasında və ona kifayət qədər yer ayrılmamasında axtarıla bilər.
Dostları ilə paylaş: |