Kapital, Cilt: I
Yüklə 2,7 Mb. Pdf görüntüsü
|
24 Karl Marks Kapital I bu ülkede, burjuva ekonomisi konusunda her türlü özgün yapýtý ön- lüyor, ama bu ekonominin eleþtirisine açýk bulunuyordu. Böyle bir eleþtiri bir sýnýf adýna yapýlacaksa, bu, ancak, tarihsel görevi kapitalist üretim tarzýný yýkmak ve bütün sýnýflarý büsbütün ortadan kaldýrmak olan sýnýf, yani proletarya adýna yapýlabilir Alman burjuvazisinin bilirbilmez sözcüleri, önce Das Kapitali, daha önceki yazýlarýma yaptýklarý gibi, sessizlikle öldürmeyi denediler. Bu taktiðin, zamanýn koþullarý ile artýk uyuþmadýðýný görür görmez, kita- býmý eleþtirme bahanesi altýnda, burjuvazinin kafasýný huzura kavuþtur- mak için reçeteler yazdýlar. Ne var ki, [sayfa 24] iþçi basýnýnda örneðin, Joseph Dietzgenin Volksstaattaki makalelerine bakýnýz kendilerinden daha güçlü hasýmlarý karþýlarýnda buldular, ki onlara borçlu olduklarý yanýtý (bugüne kadar hâlâ) verememiþlerdir. 4 1872 ilkyazýnda Das Kapitalin mükemmel bir Rusça çevirisi çýktý. 3.000 tane basýlan kitap nerdeyse tükenmek üzere. Daha 1871 yýlýnda Kiev üniversitesinde ekonomi politik profesörü N. Ziber, Teoriya tsen- nosti i kapitala D. Ricardo (D. Ricardonun Deðer ve Sermaye Teorisi vb.) adlý yapýtýnda, benim, deðer, para ve sermaye teorimden, temel- leri bakýmýndan, Smith ve Ricardonun öðretilerinin zorunlu bir devamý olarak sözediyordu. Bu mükemmel yapýtý okurken Batý Avrupalýyý þaþýrtan þey, yazarýn yalýn teorik tutumundaki tutarlýlýk ve saðlamlýktýr. Das Kapitalde kullanýlan yöntem, birbiriyle çeliþen çeþitli anlayýþlarýn ortaya koyduðu gibi pek az anlaþýlmýþtýr. Öyle ki, Pariste yayýnlanan Revue Positiviste, beni, bir yandan, ekonomi politiði metafi- zik açýdan ele aldýðým için, öte yandan da düþününüz! geleceðin aþçý dükkanlarý için (komtçu vari?) tarifeler düzecek yerde, salt güncel ger- çeklerin eleþtirel tahlillerini yaptýðým için suçluyor. Metafiziklik suçlama- sýna karþý Profesör Ziber þöyle diyor: Gerçek teori sözkonusu olduðu sürece, Marxýn yöntemi, kusur ve erdemleri ortak olan en iyi teorik iktisatçýlarýn bir okulunun, bütün Ýngiliz okulunun tümdengelim yönte- midir. 5
extrait du Journal des Economistes, Juillet et Août 1872 yöntemimin analitik olduðu konusunda bir keþifte bulunuyor ve þöyle diyor: Parcet ouvrage M. Marx se classe parmit les esprits analytiques les plus émi- 4 Alman vülger ekonomisinin zevzek lafazanlarý, kitabýmýn üslubunu yermiþlerdir. Das Kapitaldeki yazýnsal kusurlarý kimse benden daha fazla hissedemez. Bununla birlikte, bu baylarla okurlarýnýn yararlanmasý ve zevklenmesi için, biri Ýngilizce biri Rusça iki yazýyý kaydedeceðim. Görüþlerime her zaman karþý olan Saturday Review, birinci baský ile ilgili yazýsýnda þöyle diyordu: Konunun sunuluþ biçimi, en kuru ekonomik sorunlara bile kendine özgü bir sevimlilik veriyor. S.-P. Vyedomosti (St. Petersburg Postasý) 20 Nisan 1872 tarihli sayýsýnda diyor ki: Konunun sunuluþu, bir ya da iki büyük özelliði olan bölüm dýþýnda, herkesçe anlaþýlabilir olmasý, açýklýðý, ve konunun bilimsel karmaþýklýðýna karþýn olaðanüstü canlýlýðý ile dikkati çekiyor. Bu bakýmdan yazar, ... son derece kuru ve karanlýk bir dille yazdýklarý kitaplarý, sýradan ölümlülerin kafalarýný çatlatan ... Alman bilginlerinin çoðunluðuna hiç benzemiyor. 5 N. Ziber, Teoriya tsennosti i kapitala D. Ricardo vý sývyazi sý poztneyþimi dopolneniyami i razyasneniyami, Kiev 1871, s. 170. -Ed. 25 Karl Marks Kapital I nents.
6 Alman eleþtiriciler, elbette, hegelci sofistik [sayfa 25] diye feryat ediyorlar. St. Petersburgda yayýnlanan Vyestnik Yevropi (Avrupa Pos- tasý) yalnýzca Das Kapitalin yöntemine ayýrdýðý bir makalede (Mayýs 1872 sayýsý, s. 427-436) benim araþtýrma yöntemimi katý gerçekçi, ama sunuþ yöntemimi, yazýk ki, Almanvari diyalektik buluyor. Þöyle diyor: Ýlk bakýþta, eðer konunun sunuluþunun dýþ biçimine dayanarak bir yargýya varýlýrsa, Marx, sözcüðün Almanca anlamýnda, yani kötü anlamýnda, ideal filozoflarýn en idealidir. Oysa aslýnda, ekonomik eleþtiri konusunda kendisinden önce gelenlerin hepsinden son derece fazla gerçekçidir. Hiç bir bakýmdan kendisine idealist denilemez. Ben, yazara, en iyi yanýtý, Rusça özgün metni saðlayamayacak bazý okurlarýmýn da ilgisini çekebileceðini umduðum kendi eleþtirisinden alacaðým bazý pasajlarla verebilirim. Yöntemimin materyalist temelini tartýþtýðým Ekonomi Politiðin Eleþtirisine Katkýnýn Önsözünden (Berlin 1859, s. IV-VII) 7 aktarma yaptýktan sonra yazar þöyle devam ediyor: Marx için önemli olan tek þey, incelediði olgularýn yasasýný bulmaktýr; bu olgular, belli bir tarihsel dönemde belirli bir biçim ve karþýlýklý iliþkiler içersinde olduklarý süre- ce, onun için önemli olan, yalnýzca onlara egemen olan yasa deðildir. Onun için daha da önemli olan, bunlarýn deðiþmelerinin ve geliþme- lerinin, yani bir biçimden baþka bir biçime, bir iliþkiler düzeninden, farklý bir iliþkiler düzenine geçiþlerinin yasasýdýr. Bu yasa, bir kez bulun- duktan sonra, bunun toplumsal yaþamda ortaya çýkan etkilerini ayrýn- týlarýyla inceler. Bunun sonucu olarak, Marx, ancak bir tek þeyi dert edinir: Katý bilimsel incelemelerle toplumsal koþullarýn birbirini izleyen sýralarýnýn zorunluluðunu göstermek, ve kendisine temel çýkýþ noktalarý görevini yapacak gerçekleri elden geldiðince tarafsýz saptamak. Bunun için, ayný zamanda, hem þeylerin bugünkü düzeninin zorunluluðunu ve hem de insanlar inansýnlar ya da inanmasýnlar, onun bilincinde olsunlar ya da olmasýnlar, hepsi ayný þeydir, kaçýnýlmaz olarak içinden geçeceði bir baþka düzenin zorunluluðunu tanýtlamasý yeter. Marx, toplumsal hareketi, yalnýzca insan iradesinden, bilincinden ve düþüncesinden baðýmsýz olmakla kalmayan, tersine, onlarýn iradesini, bilincini ve düþün- cesini belirleyen yasalarýn yönettiði bir doðal tarihsel süreç olarak ele alýr. ... Eðer uygarlýk tarihinde bilinçli öðe ikincil olabilecek bir rol oynuyor- sa, o [sayfa 26] zaman açýktýr ki, konusu uygarlýk olan eleþtirel bir inceleme, bilincin herhangi bir biçimini ya da sonucunu, herhangi baþka bir þeyden daha az temel alabilir. Yani fikir deðil, ancak tek baþýna maddi olgu, onun çýkýþ noktasý olabilir. Böyle bir inceleme, bir olguyu, fikir ile deðil, olguyla, baþka bir olguyla karþý karþýya getirerek ve karþýlaþtýrarak kendisini sýnýrlandýrýr. Bu incelemede önemli olan, incelenecek her iki 6 Bu yapýtla Bay Marx, en önemli analitik düþünürler arasýna giriyor. -ç. 7 Ekonomi Politiðin Eleþtirisine Katký, s. 23-28. -Ed. Yüklə 2,7 Mb. Dostları ilə paylaş:
|