Karbonsuvlar almashinuvi. Karbonsuvlar hazmlanishi

Monosaharidlarning ichakda tashilishi

• Polisaxaridlar va disaxaridlar oshqozon-ichak traktida hazmlanib mono­saxaridlarga aylanadi. Hazmlanish og‘iz bo‘shli­g‘ida so‘lak tarkibidagi amilaza va maltaza fer­mentlari ta’sirida boshlanib, asosiy hazmlanish o‘n ikki barmoqli ichak va ingichka ichakning boshlang‘ich qismida (pH 8-9) boradi. Oshqozonda uglevodlarning parchalovchi fermentlar yo‘q. Uglevodlarning hazmlanishini ta’minlaydigan amilaza, saxaroza, maltaza, laktaza, amilo-1,6-glyukozidaza fermentlari oshqozon osti bezi va ingichka ichak shilliq qavatida ishlanib chiqadi. Kletchatka (oshqozon-ichak traktida) hazmlanmaydi va najasni hosil bo‘lishini ta’minlaydi.

Bijg’ish sutni kutarolmaslik

• Ichak mikroflorasi uglevodlarni va ularning mahsulotlarini ozuqa sifatida ishlatadi.Disbakteriozda ularni uzlashtirish buziladi,osmamolyaelik oshadi,suv ichaklarda oshadi va diareyalarga,spazm va og’riklarga olib keladi.Parchalanmagan uglevodlar bakteriyalarni ta’siri natijasida gazlar yig’ilishi va metiorizm kuzatiladi.
• Ichaklarda mal’taza va laktaza fermenti etishmasligi disaharidlarni parchalanishi buzilishiga olib keladi. Bu sut va sut maxsulotlarini ko’taraolmaslikka: diareya va qayt qilishga sabab bo’ladi.chaqoloqlarda bu nasliy kasallik bo’lishi mumkin.

Hujayrada glyukozani transport qilinishi

Glyukozaning miqdori

• Faol transport,natriy ionlari koncentracasiga bog’lik(buyrakda,ichakda)
• Engillashgan difuziya.Uning receptorlari barcha to’qimalarda mavjud(glyukoza transporterlari,GLYUT).
• To’qimalarda 5 hil GLYUT mavjud,ular turli to’qimalarda joylashgan.Ularning foliyati insulinga bog’liq.
• Miya eritrocitlar va jigar to’qimasi glyukozani tashilishi insulinga bog’liq emas,faqat qondagi koncentracasiga bog’liq. Shuning uchun ular insulinga bog’liq bo’lmagan hujayralarga kiradi.

GLYuT-tizimlar:

• GLYuT-1 - platsеnta, miya,
• buyraklar, yo’gon ichak, oz miqdorda
• Yog’ tўqimasi va mushaklarda
• GLYuT-2 – asosan jigarda, Langеrgans orolchalarining β-xujayralarida, entеrotsitlarda
• GLYuT-3 – barcha xujayralarda
• (miya, platsеnta, buyraklar)
• GLYuT-4 – yurak va mushaklarda, insulinga bog’liq bo’lgan yog’ To’qamasida, asosan sitoplazmada Bo’ladi
• GLYuT-5 – ingichka ichak, oz miqdorda buyrak, mushak, yog’to’qimasi va miyada