Kashfiyotlar •davr nashriyoti

qiroli O skar 
va Shvetsiyalik ka- 
pitalist 
O skar Diksonlar 
mablag' bilan ta ’minlab turishdi, keyin- 
chalik Kara dengizidagi Yenisey qo'ltig'ida joylashgan orolga Oskar 
Dikson nomi berildi.
Yangi Yer - S him oliy Muz okeanidagi oro lla r guruhi

---

Olim va sayyoh
Frityof Nansen
Mashhur Arktika tadqiqotchisi 
Frityof
Nansen 
(1861-1930) o ‘z ekspeditsiya- 
siga juda puxta tayyorgarlik ko'rib, uning 
m ayda-chuyd ade tallarig acha e’tib o rq a - 
ratdi. Tarixda birinchi m arta Grenlandiya- 
ni kesib o'tish ga tayyorgarlik ko'raturib 
u yengil chang'i, qayishqoq chana, qu- 
lay kiyim -bosh va hattoki qahraton so- 
vuqda ham ovqat tayyorlash mumkin 
bo'lgan kastrul ixtiro qildi. C hang'ida va 
it qo'shilgan chanalarda Grenlandiya- 
ning janubiy qism ini bosib o'tdi. 
F rityof Nansen
Nansen muzlarda ko'chib yurish orqali Shimoliy qutbga borish­
ga qaror qildi. Buning uchun u yelkanli va bug' dvigatelli hayratomuz 
«Fram» 
kemasini yasadi. Kema dumaloq, o'rtasidan bo'lingan tuxum- 
ga o'xshash shakli tufayli muz uni siqib boshlaganda u yuqoriga itarib 
chiqarib yuborilardi. Nansen shunday deb yozgandi: «Biz yer o'qining 
shimoliy uchini tashkil qiladigan matematik nuqtani izlash uchun ke- 
tayotganimiz yo'q; bu nuqtaga yetib borishning o'zi kamlik qiladi, biz 
dunyoning qutbni o'rab turgan, kam o'rganilgan qismida kuzatuvlar 
o'tkazishimiz kerak».
Frityof Nansen nafaqat sayohatchi va olim - geo-
graf, okeanograf, zoolog bo'lgan. U ja m o a t arbo-
b i sifatida ham jud a m ashhur bo'lgan. 1922-yilda
unga N obel m ukofoti topshirilgan.

---

Kichik yelkanli kema Chelyuskin burnini aylanib o'tdi va 1893- 
yil 25-sentabrda suzib yurgan ulkan muz bo'lagiga muzlab yopis- 
hib qoldi. Nansen ekspeditsiyasining muz bilan birga ko'chib yurishi 
78°5 sh.k. da boshlandi.
Biroq muz olim mo'ljallaganidan ko'ra janubroqqa qarab hara- 
kat qildi. Nansen uning qayig'i qutbdan uzoqlashib ketayotganligi- 
ni to'xtatib bo'lmasligini tushunib yetgach, mo'ljallagan joyiga itlar 
qo'shilgan chanada yetib olishga qaror qildi. U 86014' sh.k. gacha 
(o'sha vaqt uchun rekord ko'rsatkich) yurib borishga muvaffaq bo'ldi, 
so'ngra Frans-losif yerida qishni o'tkazdi. Nansen uch yil Arktikada 
bo'lib, yurtiga ingliz qutb ekspeditsiyasi bilan birga qaytib keldi.
Nansen ekspeditsiyasi Shimoliy Muz okeani markaziy qismi 
jum bog'iga javob topdi. U yerdan nimalar topiladi deb kutishmagan- 
di deysiz - ulkan vulqondan tortib muzliklar orasida yo'qolgan sirli 
Giperboreya mamlakatiga qadar! Nihoyat bu yerda chuqurligi 3 0 0 0 - 
3840 m bo'lgan dengiz havzasi joylashganligi aniqlandi.
Ko'chib yuruvchi muzlarda joylashtiriladigan ilmiy stansiyalardan 
foydalangan holda Shimoliy qutb zonalarini o'rganish g'oyasi Nan- 
senga taalluqli. 25 ta geografik obyekt uning nomi bilan atalgan.
F . 
Nansen evenklarni
Sibir hindulari deb atadi

---