Kashfiyotlar •davr nashriyoti

qutbga yetib
bora olmagan.
XX asrda S him oliy qutbni
egaliash uchun sam olyotlar
yo'lga chiqdi
Piri va Kukning Shimoliy qutbda boMganlarini tasdiqlovchi in­
ker etib bo'lmaydigan dalillar yo‘q. 
Ularning bunga erishganlari eh- 
timoldan ancha uzoq. Biroq Kuk u yerda bldim deb haqiqatan ham 
adashgan blishi mumkin, Piri esa oldindan ma’lum noaniq kuzatuv 
usullaridan foydalangan, barcha malakali guvohlarni yo'q qilgan, shu- 
ningdek uning raqibini yolg'onchi deb topishlari uchun qo'lidan kelgan 
barcha chorani ko'rgan.
1926-yil 12-mayda Shimoliy qutb ustidan ilk m aro­
taba havo kemasi uchib o'tdi. Bu bortida 16 nafar
ekspeditsiya a ’zolari bo'lgan «Norvegiya» dirijabli
edi. Ularning orasida norvegiyalik Rual Amundsen
ham b o r edi.

---

Shimoliy qutbga
Sedovning ekspeditsiya
Georgiy Yakovlevich Sedov 
1877-yilda 
tug'ildi. U bolaligidanoq qat’iyatliligi va jasur- 
ligi bilan ajralib turardi, maktabda esa o'quv- 
chilarning oldi edi. Shturmanlik attestatini 
olgach u Peterburgda dengiz korpusining 
to'liq kursini o'tash uchun imtihon topshi- 
rib, poruchik darajasini oldi va Bosh gidro- 
grafik boshqarmaga xizmatga kirdi. Bu vaqt 
Shimoliy qutbga ekspeditsiya orqasidan 
ekspeditsiya jo'nagan paytlar edi. Qutbga 
sayohat qilishni Sedov ham orzu qilar edi.
G eorgiy Yakovlevich
Sedov
1912-yil 27-avgustda 
«llohiy Foka» 
kemasida Arxangelskdan 
Shimoliy qutbga Sedov rahbarligidagi birinchi rus ekspeditsiyasi 
jo'nab ketdi. Birinchi kunlardanoq kema shiddatli po'rtanaga tushib 
qoldi. Sedov o'zini qahramonlarcha tutdi: u muzlab qolgan kiyim- 
da kapitanlik supachasida soatlab turardi. M atroslar charchoqdan 
oyoqlarida tura olmay qolganlarida Sedov ofitserlarga ularni al- 
mashtirishga buyruq berardi.
«llohiy Foka» Yangi Yerning g'arbiy qirg'oqlarida muzlar orasiga 
qisilib qolib, shu yerda bir yilga yaqin qolib ketdi. G'ayrati to'lib tosh­
gan, tabiatan quvnoq, har narsalarni o'ylab topishga usta Sedov
P. P. 
Semyonov-Tyan-Shanskiy shunday yozgan
edi: «Shimolning qutb mamlakatlarini Rossiya-
dan boshqa yana kim tadqiq qilishi kerak? Ha-
ritaga razm soling... Axir, Shimoliy qutb doira-
sining to'rtdan uch qismi bizning mamlakatga
tutashib ketgan».

---

tufayli ular qishdan eson-om on chiqib olishdi. Kemada kutubxona, 
pianino va hattoki gram m ofongacha bor edi. Sedov itlar qo'shilgan 
chanada Yangi Yerning g'arbiy qirg'oqlarini kezib chiqib, tadqiq qilar 
va ta ’riflab berardi. Guker orollarida o'tgan ikkinchi qish juda og 'ir 
o'tdi. Yoqilg'i va oziq-ovqat tugay deb qolgan edi. Singa barchani 
shu jumladan Sedovni ham jarohatladi, biroq u ruhini tushirm adi va 
boshqalarning ham ruhini ko'tarishga harakat qildi.
1914-yil 15-fevralda Sedov ikkita hamrohi bilan (matroslar 
G. V. Linnik va A. M. Pustotniy) itlar qo'shilgan uchta chanada q u tb ­
ga qarab yo'l oldi. U juda og 'ir kasal bo'lishiga qaramasdan, m at­
roslar unga rahmlari kelib orqaga qaytib ketmasliklari uchun kom- 
pasni qo'lidan qo'ymasdi.
1914-yil 5-m artda Georgiy Yakovlevich Sedov Rudolf orolidan 
3 km janubda o'z hamrohlari qo'lida jon berdi. M atroslar uni orol- 
da dafn qildilar, uning qabri ustiga toshlardan tepalik yasadilar va 
uning tepasiga Shimoliy qutbga qadash uchun o'zi bilan olgan bay- 
roqni o'rnatib qo'ydilar.
Yangi yerdagi cho'qqi va ikkita qo'ltiq, muzlik va Frans-losif yeridagi 
burun, Barens dengizidagi orol, Antarktidagi burun qutb tadqiqotchisi 
G. Y. Sedov nomi bilan atalgan, muzyorar paroxodga «Georgiy 
Sedov» nomi berilgan.
It qo'shilgan chana

---