Kashfiyotlar •davr nashriyoti

Sayyoradagi so'nggi oq dog'lar
XX asrning ikkinchi yarm iga qadar A ntarktida deyarli o'rganil- 
madi. 1950-yillarda esa ko'plab m am lakatlarning olim lari bu ma- 
terikka diqqatlarini qaratishdi. A ntarktidada ko'plab qu tb stan- 
siyalari paydo bo'ldi, bir necha ilmiy ekspeditsiyalar o'tkazildi va 
doim iy kuzatuv ta rm o g 'i tashkil etildi.
Birinchi sovet antarktik posyolkasiga birinchi rus a n tartik eks­
peditsiyasi shiyuplaridan biri 
M irniy 
nomi berildi. Unga 1956- 
yilda asos solindi. Undan sal keyinroq Banger vohasida - Oazis 
stansiyasi va kontinent ichidagi Pionerskaya, Komsomolskaya, 
Sovetskaya, Borib bo'lm as Qutb va Vostok stansiyalari birin- ke- 
tin ishga tushdi. O'z ishini to'xtatga n stansiyalar o'rniga yangilari 
qurildi. Vostok stansiyasi atrofida qadim iy ko'lning topilishi sovet 
olim lariga shon-shuhrat keltirdi.
balandligi 2040
A ntarktida - sayyoraning eng yuqori q it’asi (o'rtacha 
balandligi 2040 m) bo'lib, eng yirik chuchuk suv 
v
zaxiralariga ega. M aterikning iqlimi ham
A ntarktidadagi pingvinlar

---

ilm iy-tadqiqot
stansiyalaridan
b iri
jum boqli. Agar A ntarktida yarim oroli zonasida oxirgi o'n yilliklar- 
da harorat ancha ko'tarilib, m uzliklar chekinib boshlagan bo'lsa, 
A ntarktidaning sharqiy va m arkaziy rayonlarida esa buning aksi 
ya’nu havoning sovub ketishi kuzatilm oqda. 1985-yilda q it’a ustida 
«ozon tuynugi»ning ochilishi olim lar va jam oatchilikning diqqatini 
tabiatga salbiy ta ’sir ko'rsatuvchi va iqlimning xavfli o'zgarishlariga 
olib keluvchi faoliyatiga jalb qildi. Hozir, XXI asr boshlariga kelib 
«Ozon tuynugi»ning kengayishi deyarli to'xtatildi. Demak, om m a- 
lashib ketgan iqlimning isishi haqidagi nazariyani ehtim ol tubdan 
qayta ko'rib chiqishga to 'g 'ri kelar?
A ntarktidani o'rganish uchun xalqaro Q o'm ita tashkil etildi, 
u A ntarktidani tinchlik va do'stlik m aterigi deb e ’lon qildi.
«Arktikaning aksi» degan m a ’noni anglatuvchi An­
tarktida nom ini britaniyalik okeanograf va tabi-
atshunosi Jon M yorrey taklif qilgan. 1886-yilda
и birinchi bo'lib janubiy m aterikning konturlarini
haritaga kiritdi.

---