ii
ÖZET
Planlama Uzmanlığı Tezi
KAYIT DIŞI İSTİHDAM VE MÜCADELE YÖNTEMLERİ
Ahmet Oğuz SARICA
Kayıt dışı istihdam sorununun incelendiği bu çalışmada Türkiye’de kayıt dışı
istihdam sorununun tüm yönleri ve Avrupa Birliği üyesi ülkelerde kayıt dışı
istihdamla mücadelede alınan önlemler dikkate alınarak önümüzdeki dönemde kayıt
dışı istihdamla mücadelede hangi yöntemlerin izlenmesi gerektiği hususunda çeşitli
önerilerde bulunmak amaçlanmıştır.
Çalışmada kayıt dışı istihdam konusu incelenirken
genel olarak literatür
taraması yapılmış, kayıt dışı istihdamın boyutları, nedenleri, sonuçları ile ilgili çeşitli
anketlerden, ulusal ve uluslararası istatistiklerden faydalanılmış, karşılaştırmalı
analizler yapılmıştır. Kayıt dışı istihdamla yakından ilgili olan işsizlik ve istihdam
konusunda önümüzdeki dönemi içeren senaryo analizleri yapılmıştır.
Çalışmanın ilk bölümünde kayıt dışı istihdamla bağlantılı olması dolayısıyla
kayıt dışı
ekonomi sorunu incelenmiş, diğer ülke örneklerine yer verilmiştir.
Çalışmanın ikinci bölümünde kayıt dışı istihdamının tanımı, tarım ve tarım dışı
sektörlerdeki boyutları, nedenleri, sonuçları ve diğer
ülke örnekleri incelenmiş, ayrıca
kayıt dışı istihdamla bağlantılı olan enformel sektör konusuna değinilmiştir.
Çalışmanın üçüncü bölümünde Türkiye’de ve Avrupa Birliği ülkelerinde
kayıt dışı istihdamla mücadelede alınan önlemler incelenmiştir. Çalışmanın dördüncü
bölümünde önümüzdeki dönemde kayıt dışı istihdamı
etkileyebilecek hususlar
değerlendirilmiş, son bölümde ise kayıt dışı istihdamın tüm yönleri ve diğer ülke
örnekleri dikkate alınarak kayıt dışı istihdamla mücadele yöntemine ilişkin önerilerde
bulunulmuştur.
Sonuç olarak, Türkiye’de kayıt dışı istihdamın boyutları,
nedenleri ve
sonuçlarıyla çok yönlü yapısal bir sorun olduğu, yapılan senaryo analizi neticesinde
de önümüzdeki dönemde kayıt dışı istihdamla ilgili en önemli riskin işsizlik sorunu
olduğu tespit edilmiştir. Çok yönlü bir sorun olmasından dolayı kayıt dışı istihdamla
mücadelede sadece denetime odaklanma yerine toplumun tüm kesimlerini içine kalan
kapsamlı bir stratejinin uygulanması, ayrıca mücadele yöntemlerinin de istihdam
yaratma stratejisi ile uyumlu olması gerektiği tespit edilmiştir.