Kayit dişI İSTİhdam ve mücadele yöntemleri planlama uzmanliği tezi

KISALTMALAR 
AB 
Avrupa Birliği 
AB-15
Son Genişleme Öncesi Avrupa Birliğini Oluşturan 15 Ülke 
ABD
Amerika Birleşik Devletleri 
a.g.e
Adı geçen eser 
Bağ-Kur 
Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal 
Sigortalar Kurumu 
Bkz.
Bakınız 
et al 
Ve arkadaşları 
GSMH
Gayri Safi Milli Hasıla 
GSYİH 
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 
ILO 
Uluslararası Çalışma Teşkilatı 
İŞKUR 
Türkiye İş Kurumu 
KOBİ
Küçük ve Orta Boy İşletme 
KOSGEB 
Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme 
İdaresi Başkanlığı 
KDV
Katma Değer Vergisi 
OECD
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı 
ÖTV
Özel Tüketim Vergisi 
SNA 93 
1993 Ulusal Hesaplar Sistemi 
SSK 
Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı 
TİSK
Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu 
s. 
Sayfa 
TÜSİAD 
Türk Sanayici ve İşadamları Derneği 
ve ark.
Ve arkadaşları 
vb. 
Ve benzeri 
 
 

---

1 
GİRİŞ 
Günümüzde kayıt dışı istihdam, ekonomik gelişmişlik düzeyinden bağımsız 
olarak tüm ülkelerin mücadele etmek zorunda olduğu önemli bir sorun halini 
almıştır. Ülkelerin yapısal özelliklerine bağlı olarak çeşitli nedenlerle ortaya 
çıkabilen bu sorun, gelişmekte olan ya da az gelişmiş ülkelerde daha büyük problem 
arz etmektedir. Türkiye özelinde ise yaşanan krizlerin de etkisiyle kayıt dışı istihdam 
önemli boyutlara ulaşmıştır. 
Bu çalışmada kayıt dışı istihdam sorunu ve bu sorunla mücadelede 
uygulanabilecek yöntemler incelenmiştir. Çalışmada Türkiye’de kayıt dışı istihdam 
sorunu bütün yönleriyle ele alınmış, Türkiye’de ve Avrupa Birliği (AB) üyesi 
ülkelerde alınan önlemlere değinilmiş, önümüzdeki dönemde kayıt dışı istihdama 
ilişkin fırsatlar ve tehditler değerlendirilmiştir. Çalışma ile birlikte, kayıt dışı 
istihdam sorununun daha iyi anlaşılması, doğru politika belirlenmesini engelleyen 
unsurların ortaya konulması, Türkiye ve AB üyesi ülkeler ile ilgili yapılan analizler 
ışığında AB’ye uyum sürecinde doğrudan kayıt dışı istihdamla mücadelede 
uygulanabilecek yöntemlerin ortaya konulması ve daha doğru politikaların 
belirlenmesine yönelik kaynak oluşturulması amaçlanmıştır. 
Çalışmada metot olarak kayıt dış istihdam sorununun tanımı, bütün yönleri ve 
uygulanan mücadele yöntemleri anlatılırken literatür taraması yapılmıştır. Kayıt dışı 
istihdamın boyutu, nedenleri ve sonuçları ile ilgili olarak değişik anketlerden, kamu 
kurumlarının ve uluslararası kuruluşların istatistiklerinden faydalanılmış, 
karşılaştırmalı analizler yapılmıştır. Sorunun boyutları ortaya konarken 1990-2005 
dönemini içeren zaman serileri kullanılmıştır. İşsizlik ve istihdam seviyesi ile ilgili 
senaryo analizlerinde ise sayısal tekniklerden faydalanılmıştır. 
Çalışma beş bölümden oluşmakta olup ilk bölümde kayıt dışı istihdam sorunu 
ile bağlantılı olmasından dolayı genel hatlarıyla kayıt dışı ekonomi kavramı ele 
alınmıştır. Bu bölümde kayıt dışı ekonominin tanımlarına, neden ve sonuçlarına, 
ölçme yöntemlerine, Türkiye’de ve diğer ülkelerdeki boyutlarına yer verilmiştir. 

---

2 
İkinci bölümde kayıt dışı istihdam sorunu bütün yönleriyle incelenmiştir. 
Literatürde farklı tanımlarla karşılaşılmasından dolayı tanımlara ayrıntılı olarak yer 
verilmiş ve çalışmada kullanılan tanım belirtilmiştir. Kayıt dışı istihdamın 
Türkiye’de ulaştığı boyutu anlatabilmek için 1989-2005 döneminde hanehalkı işgücü 
anketleri kullanılarak konu tarım ve tarım dışı sektör olarak ayrıntılı olarak 
incelenmiştir. Bu bölümde kayıt dışı istihdamın nedenlerine de yer verilerek 
Türkiye’deki nedenler bağlamında uluslararası karşılaştırmalara gidilmiştir. Aynı 
bölümde kayıt dışı istihdamın sonuçları incelenmiş, ayrıca kayıt dışı istihdamla 
bağlantılı olan enformel sektör tanımına ve Türkiye’deki boyutlarına da 
değinilmiştir. Bölüm sonunda ise AB üyesi ülkeler ağırlıklı olmak üzere diğer 
ülkelerdeki kayıt dışı istihdamın boyutu ve özellikleri incelenmiştir. 
Üçüncü bölümde kayıt dışı istihdamla ilgili olarak Türkiye’de alınan 
önlemlere yer verilmiş, ayrıca AB üyesi ülkelerde alınan önlemler ayrıntılı olarak 
incelenmiştir. 
Çalışmanın dördüncü bölümünde kayıt dışı istihdamla ilgili olarak 
önümüzdeki dönemde karşılaşılabilecek tehditlere ve fırsatlara değinilmiş, önemli 
risklerden olan işsizlik ve istihdam seviyesi ile ilgili senaryo analizi yapılmıştır. 
Çalışmanın son bölümünde ise kayıt dışı istihdamın nedenleri, sonuçları, 
diğer ülkelerde uygulanan yöntemler, önümüzdeki dönemde karşılaşılabilecek 
fırsatlar ve tehditler göz önünde bulundurularak Türkiye’de kayıt dışı istihdamla 
mücadelede uygulanabilecek yöntemlere yer verilmiştir.