366
Aktrisa
Teatr.Kino
Zemfira Əliyeva
1941-1995
DEKABR
Zemfira Məmmədəli qızı Əliyeva
1941-ci il dekabr ayının 25-də Gəncə
şəhərində anadan olmuşdur. Anası Firuzə
Bədirbəyli Gəncə Dövlət Dram Teatrı-
nın aktrisası olmuşdur. Aktrisa da kiçik
yaşlarından teatrın tamaşalarında uşaq
rollarını ifa etmişdir. Rolları emosional
və xüsusi məharətlə yaratma qabiliyyəti
və istedadı olduğu üçün 17 yaşında ona
Cəfər Cabbarlının “Solğun çiçəklər”
melodramasında Sara rolu tapşırılmış-
dır. Gənc aktrisa bu roluna görə böyük
uğur qazanmışdır. Bundan sonra teatra
işə götürülmüş və qısa müddətdə Səməd
Vurğunun “Vaqif” (Gülnar), Viktor Ro-
zovun “Sabahın xeyir” (Liza), Evripidin
“Medeya” (Medeya), Əfqan Əsgərovun
“Qız atası” (Məryəm) əsərlərinin ta-
maşalarında mürəkkəb rollar oynamış,
“Böyük dayaq” filmində Pərişan obrazı-
na çəkilmişdir.
Füsunkar səhnə görkəmi, məlahətli
danışığı, zəngin və əlvan ifadə vasitələri,
coşqun daxili ehtirası onun əsas
keyfiyyətlərindən idi. Bu yaradıcılıq
keyfiyyətləri aktrisanın yaratdığı səhnə
surətlərinə xüsusi emosional təravət,
psixoloji dərinlik və fəlsəfi bütövlük
vermişdir.
Zemfira Əliyeva bir sıra tamaşalarda
aşağıdakı baş rolları ifa etmişdir: Al-
maz, Sara, Firəngiz, Yaqut (“Almaz”,
“Solğun çiçəklər”, “Oqtay Eloğlu”
və “Yaşar”, Cəfər Cabbarlı), Səlma,
Roza, Xumar, Anjel (“Ana”, “Şeyda”,
“Şeyx Sənan” və “Uçurum”, Hüseyn
Cavid), Sona (“Hacı Qara”, Mirzə
Fətəli Axundzadə), Reyhan (“Yağışdan
sonra”, Bəxtiyar Vahabzadə), Maral
(“Sənsiz”, Şıxəli Qurbanov), Mədinə,
Azadə (“Mənim nəğməkar bibim”
və “Bir cüt bədmüşk ağacı”, Əkrəm
Əylisli), Pırpız Sona (“Dəli yığınca-
ğı”, Cəlil Məmmədquluzadə), Zinyət
(“Toy”, Sabit Rəhman), Söylü (“Bəxt
üzüyü”, Vaqif Səmədoğlu ,) Nərmin,
Anjel (“Unuda bilmirəm” və “Məhv
olmuş gündəliklər”, İlyas Əfəndiyev),
Kleya (“Tülkü və üzüm”, Gilerma Fi-
qeyredu), Pəricahan və Zöhrə (“Laçın
yuvası” və “Eşq və intiqam”, Süleyman
Sani Axundov), Zəhra (“Bayramın bi-
rinci günü”, Nazim Hikmət), Elektra
(“Elektra”, Sofokl), Dilbər (“Yenə o
bağ olaydı...”, Mlkayıl Müşfiqin şeirləri
əsasında bədii kompozisiya), Vəfa (“Siz
xoşbəxt yaşayın”, Əlyar Yusifli).
1972-ci ildə Naxçıvan Dövlət Musi-
qili Dram Teatrının truppasına daxil ol-
muşdur. Bu teatrda qazandığı sənətkarlıq
nailiyyətlərinə görə 1 iyun 1974-cü ildə
“Azərbaycan Respublikasının Əməkdar
artisti”, 1 dekabr 1982-ci ildə isə “Xalq
artisti” fəxri adlarına layiq görülmüş-
dür.
1988-1995-ci illərdə Akademik Milli
Dram Teatrında çalışmışdır.
Televiziya tamaşalarında da yad-
daqalan obrazlar (“Yad qızı”, Orxan
Kamal, “Manas” və s.) yaratmış-
dır. “Azərbaycanfilm”in “Pəncərə”,
çoxseriyalı “İtkin gəlin” filmlərində
çəkilmişdir.
Xalq artisti Zemfira Məmmədəli qızı
Əliyeva 16 noyabr 1995-ci ildə Bakıda
vəfat etmişdir.
25
16
Ə d ə b i y y a t
Zemfira Əliyeva /Naxçı-
van MSSR, Mədəniyyət
Nazirliyi.- Bakı: İşıq,
1981.-[4] s.
Rəhimli, İ. Zemfira
Əliyeva ///İ.Rəhimli İ.
Azərbaycan teatr tarixi.-
Bakı, 2005.- S.235.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.az.wikipedia.org
75
illiyi
21
367
21
Milli Qəhrəmanlar
55
illiyi
Salatın Əsgərova
1961-1991
DEKABR
Salatın Əziz qızı Əsgərova 1961-
ci il dekabr ayının 16-da Bakıda ana-
dan olmuşdur. 1979-cu ildə M.Müşviq
adına 18 saylı orta məktəbi əla
qiymətlərlə başa vurmuşdur. Elə həmin
il Azərbaycan Neft və Kimya İnstitu-
tuna (indiki Azərbaycan Dövlət Neft
və Sənaye Universiteti) daxil olmuş,
mühəndislik ixtisası üzrə təhsil alsa da,
ədəbiyyata olan həvəsi onu jurnalistika
aləminə yönəltmişdir.
Əvvəlcə qələmini ştatdankənar
müxbir kimi sınamış, 1984-cü ildə
müqavilə ilə “Bakı” qəzetində, 4 il
sonra isə “Молодежь Азербайджана”
(Azərbaycan gəncləri) qəzetində ça-
lışmış, müxtəlif mövzularda çıxışlar
etməyə başlamışdır. Onun işıqlandırdığı
məsələlər ölkənin ən vacib problemləri
ilə bağlı olmuş, Qarabağ dərdi, torpaq-
larımızın bütövlüyü yazılarının başlıca
mövzularına çevrilmişdi. Tez-tez cəbhə
xəttinə gedərək qaynar nöqtələrdən
operativ materiallar hazırlayan Salatı-
nın ailəsi, iş yoldaşları dəfələrlə qarşı-
sını almağa çalışsalar da, ona mane ola
bilməmişdilər.
1991-ci il yanvar ayının 9-da
içərisində Salatın Əsgərovanın olduğu
maşın Laçından Şuşaya gələrkən, yolun
6-cı kilometrində, Qaladərəsi kəndi ya-
xınlığında erməni quldurları tərəfindən
yaxın məsafədən atəşə məruz qalmışdır.
Tanınmış jurnalist vəhşicəsinə qətlə ye-
tirilmişdir.
Azərbaycan Respublikası Preziden-
tinin 6 noyabr 1992-ci il tarixli 294
saylı Fərmanı ilə Əsgərova Salatın Əziz
qızına ölümündən sonra “Azərbaycanın
Milli Qəhrəmanı” fəxri adı verilmiş,
Bakı şəhərinin Şəhidlər Xiyabanında
dəfn edilmışdir.
Bakı şəhərində adına küçə var. Bakı
buxtasındakı gəzinti kateri onun adı-
nı daşıyır. “Təfəkkür” Universitetində
büstü qoyulmuşdur. Yaşadığı binaya ba-
relyefi vurulmuşdur. Yaxınlığında həlak
olduğu kənd “Salatınkənd” adlanır.
Ə d ə b i y y a t
S.Ə.Əsgərovaya, A.M.Mustafayevə “Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı” adı verilməsi haqqında: [Əsgərova Salatın Əziz qızı - “Молодежь
Азербайджана” qəzetinin müxbiri - Qarabağın Dağlıq hissəsində baş verən hadisələrin respublika və dünya ictimaiyyətinə çatdırılma-
sında xüsusi xidmətlərinə, xidməti borcunu yerinə yetirərkən göstərdiyi şəxsi igidlik və şücaətə görə]: Azərbaycan Respublikası Prezi-
dentinin Fərmanı, 6 noyabr 1992-ci il //Azərbaycan Respublikası Ali Sovetinin Məlumatı.- 1992.- № 21.- S.27. (Ölümündən sonra).
Əsgərov, V. Əsgərova Salatın Əziz qızı /V.Əsgərov //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları.- Yenidən işlənmiş II nəşr.- Bakı, 2010.- S.100.
Əsgərova Salatın Əziz qızı //Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları /M.F.Axundov adına Milli Kitabxana; tərt. ed. H.Həmidova.- Bakı, 2008.-
S.71.
Odlu nöqtələrdən yazan qəhrəman xanım: Salatın Əsgərova həmişə ucuz ölümdən qorxurdu //Şərq.- 2011.- 22 iyul.- S.11.
Şəymən. Şəhid jurnalist - Salatın Əsgərova /Şəymən //Şərq.-2013.- 17 dekabr.- S.11.
İ n t e r n e t d ə
www.anl.az
www.adam.az
www.az.wikipedia.org
www.milliqahraman.az
www.e-qanun.az
16
Milli Qəhrəman