Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

B ir qəlbin var,  tap bir ürək dostunu,
Ç ətin  günün m ərd və  zirək dostunu.
N ə h a y ə t,  m ə n   ib a d ə t  e tm ə k   q ə r a n n a   g əldim ,  düşündüm   ki,  bu 
d ü n y a n ın   ə z iy y ə tin ə   d ö z m ə k ,  a x irə td ə   n ic a t  tapm ağa nisb ət heç m ə n - 
z ə lə s in d ə d ir.  B u  d ü n y a d a n  a lın a n  lə z z ə t o d ü n y ad a v eriləcək  əziyyətin 
m in d ə b iri o la b ilm ə z .  H ə r h a ld a  n ə tic ə d ə  ço x lu  şirinlik g ətirən az acı- 
lıq,  ç o x lu   a c ıh q  g ə tir ə n  az  şirin lik d ə n  d a h a  yaxşıdır.  B ir adam a desələr 
ki,  ə b ə d i  n ic a t ü ç ü n   s ə n in   ə tin i  y ü z  il  h ə r   g ü n  on d ə fə   kəsib yenə bir- 
b irin ə  tik m ə k   v ə   y e n ə   d ə   k ə s m ə k   la zım d ır,  g ə rə k   o  buna  razı  olsun, 
çünki  ə b ə d i  n e m ə t  iç in d ə   y a şa m a ğ a   n is b ə tə n   bu  yüz  il  bir  saatdan  da 
a z g ö rü n ə r.  D e m ə k ,  a ğ ıllı  a d a m   m ö m in liy i  böy ü k  v ə   çətin  bir iş  hesab 
edib,  b ir  n e c ə   g ü n lü k   ib a d ə tin   ə z iy y ə tin ə   d ö z m ə k d ə n   boyun  qaçıra 
b ilm ə z .  O n u   d a  b ilm ə k   la z ım d ır  ki,  d ü n y a   b ə la   v ə   əzabla  doludur. 
İnsan  a n a   b ə tn in d ə n   ö m rü n ü n   ax ırın a   q ə d ə r  bir  an  da  olsa,  öz  canmı 
b ə la d a n   q u rtara  b ilm ir.  T ib b   k ita b la rın d a   y a z d ıb d ır  ki,  uşağm   əm ələ 
g ə lm ə s in in   əsas  s ə b ə b i  o lan   k işin in   m ay ası  an a  b ə tn in d ə   qadının m a- 
yası  ilə  q a rışd ıq d a   q ə liz lə ş ib   b ə rk im ə y ə   başlayır.  B u  zam an  anamn 
b ə tn in d ə k i  yel b u  q a rışıq ları  ç a lx a y ıb  ə v v ə lc ə  p en d ir suyuna,  sonra isə 
q atığ a  o x şa r  b ir  m a d d ə   ə m ə lə   g ətirir,  b u n d an   sonra  b əd ən   üzvləri 
y a ra n m a ğ a   b aşlay ır.  U şaq   o ğ la n d ırsa ,  ü zü   ananm   k ü rəy in ə;  qızdırsa, 
üzü  a n a n ın   q a rn ın a   t ə r ə f  ç e v rilm iş  olur.  Ə llə r  alına,  ç ə n ə   dizə  sıxılır, 
u şağ ın   v ü cu d u   p ə rd ə   ilə   e lə   ö rtü lü r ki,  g u y a  onu  bir  k isə y ə   salıb  bağ- 
layıbsan,  zo rla n ə fə s   alır.  B ə tn d ə k i  istilik,  an a q am ım n  ağırlığı,  qaran- 
lıq,  d arlıq   v ə   t ə s ə w ü r ə   g ə lm ə z   ə z iy y ə tlə r...  E lə  ki,  h am iləlik  dövrü- 
nün  so n u   y etişir,  d o ğ u m   v ax tı  çatır,  ana  b ə tn in d ə   yel,  uşaqda  isə  hə- 
r ə k ə t  e tm ə k   q ü w ə t i   ə m ə lə   g ə lir   v ə   uşağ ın   başı  ana  b ətn in d ən   bayıra 
çıxır.  A n a  b ə tn in in  d a rlığ ı n ə tic ə s in d ə  u şaq  e lə  bir ağrı hiss edir ki, onu 
heç  bir ə z a b   və  iş g ə n c ə   ilə  m ü q a y isə  e tm ə k  olm az.  U şaq dünyaya gəl- 
d ik d ə n   so n ra   on a  y u m şa q   bir  ə l  to x u n sa  v ə   y a   yüngül  bir  külək  əssə, 
onun  ç ə k d iy i  ə z iy y ə t,  b ö y ü k lə rin   d ə risin in   soyduqda  çəkdiyi  ağrıya 
b ə ra b ə r  olar.  B u n d an   so n ra  is ə   m ü sib ə t  v ə   b əla  silsilələri  başlayır: 
acan d a  y e m ə k ,  su sa y a n d a   su  is tə y ə   bilm ir;  b ir yeri  ağrıdıqda  başa  sala 
b ilm ir.  S o n ra   a ç ıh b -b ə lə n m ə k ,  q o y u lu b -g ö tü rü lm ə k ,  beşiyin  darlığı 
v ə   sa y sız -h e sa b sız   m ə ş ə q q ə tlə r.  E lə  ki,  k ö rp ə lik   vaxtı  qurtarır,  təlim 
v ə   tə rb iy ə   ə z iy y ə tlə ri  b aşlay ır:  filan   şeyi  y em ə,  filan  şeyə  əl  vurma. 
filan  şeyi  d e m ə ,  so n ra   x ə s tə lik ,  acı  d ə rm a n la r  və  bununla  əlaqədar
~ ^cD >   74  CZ5>s-
olaraq  m əh ru m iy y ətlər  silsiləsi...  Elə  ki,  h əd d i-b u lu ğ a   çatdı,  ev -eşik , 
a rv ad -u şaq   dərdi,  bununla  b irlik d ə  m a l-d ö v lə t toplam aq  v ə pul  q a z a n - 
m aq  hərisliyi  m eydana  çıxır.  B undan  ə la v ə ,  b ir-b irin ə   zidd  olan  dörd 
ü n s ü r1 həınişə  insanla b ir y erd ə yaşayır,  onunla bir y erd ə  yatıb,  b ir y e r- 
d ə   durur.  Bundan  sonra  h ad isələr,  bəlalar,  fə la k ə tlə r,  m üsibətlər,  x ə s -  
tə lik lə r  bir-birini  o v ə z   edir.  İlandan,  əq rə b d ə n ,  v əh şi  heyvanlardan 
qorxm aq,  isti  və  soyuqdan,  q a r  v ə  yağışdan,  göy  gurultusu  və  ild ırım - 
dan  tə şv işə  düşm ək ,  kim   tə rəfın d ən   isə  q ə flə tə n   hücum   edilib  ö ld ü rü l- 
m ək   vahim əsi...  Sonra  ə g ə r  ö m ü r  vəfa  edib  q o calığa  q ə d ə r  yaşam aq 
m üm kün  olarsa,  qocalıq  d ə rd lə ri,  zəiflik  v ə   taq ətsizlik   o  vaxta  q ə d ə r 
olan  bütün  dərd   v ə   k ə d ə rlə ri  vurub  keçər.  D ü şm ən lərin   ara  v erm əz 
q ə sd lə ri  vo  b ədxahların  n iy y ətləri  də  öz yerində.
F ə rz  ed əlim   ki,  bunların  heç  biri  baş v e rm ə y ə c ək  v ə   insan  ən   yaxşı 
şə ra itd ə   sağ  vo  salam at  yaşayacaqdır.  B əs  ölüm ,  ölüm   saatı  çatd ıq d a 
n ecə?  O ğul,  uşaq,  qohum ,  qardaş,  dost,  aşna  ilə  v id alaşm aq ,  acı  ölüm  
ş ə rb ə tin i  d a m la -d a m la   içm ək  lazım  g ələn  o g ü n d ə d əm i  bu dünya  m o - 
h o b b əti  insanın  q əlb in d ə n   silin m əy əcək d ir?
B elə  olduqda,  heç  b ir ağıllı  adam ,  x ü su silə  indi,  şərin   y a v a ş-y a v a ş 
x ey rə  üstün  goldiyi  v ə   insanların  g et-g ed o   gözəl  x a siy y ətləri  itirm o y ə 
m eyl  gösto rd ik ləri  bu  fə lak ətli  gündə,  dünyanı  ə lə   g ə tirm ə k   üçün 
ö m ü r  s ə r f   etm əyi  özüno  rə v a   bilm oz.  Ç ünki  h ə m işə   qalan  şeyi  tez 
m ə h v   olub  gedon  şeylo,  obodiliyi  m üv əq q ətilik lo   d ə y işm ə k ,  tom iz  v ə  
pak  b ir ruhu  k o sif v ə   n a təm iz b ir bədono qurban  verm ok böyük  eyb  vo 
bağ ışlan m az  səhv  hcsab  edilor.
H orçond  Ə n u ş iro v a n i-A d il  ibn  Q u b ad   ö zü  x o ş b ə x t  o lm a q la  
b ərab o r,  yüksok  ağıl,  sarsılm az  irado,  ali  h ikm ət,  q üdrətli  kam al,  solis 
lohco,  şöhroti  d ü n y ay a  y ay ılm ış  odalət,  sonsuz  so x av ət  sahibidir;  adı 
d illo rd o  gəzir,  elm o  böyük  m oh o b b əti  və  alim lə rə   hörm oti  var;  hikm ot 
e lm in ə  v ə   hikm ət  sah ib lo rin o   xüsusi  rə ğ b ə t b əsləy ir;  q ə d d a r adam lara 
coza  v erib   xid m o tçilərin i  to rb iy o   etm əkdə,  alim ləri  darm adağın  edib 
m ozlu m lara  köm ok  g ö s to n n o k d ə   ad qazanm ışdır.  Lakin  bütün  bun lara 
baxm ayaraq,  z ə m a n ə n in   xarab  olduğunu,  fə la k ə tə   d o ğ ru   sü rü k lə n d i- 
yini  görürom .  Sanki  x c y ir  insanlardan  qaçır.  Faydalı  işlər,  yaxşı  sö zlo r
1 0 ° d im   Şorq  folsofosindo  insan  bodonindo 4  ünsiirün  hoınişo  m übarizo etdiyi  vo 
bunlar arasında  m üvazinot  pozulduqda,  hotta  insanın  öldüyü  düşünülürdü.  Bu 4  ünsiir: 
qan,  öd.  sofra  vo  bolğom   h esab  edilirdi.  M ütərcim.
“^ C ' J   75

---