•
Yılmaz, Yayın Değerlendirme / Book
Reviews
•
278
•
bilig
KIŞ 2012 / SAYI 60
lik” hemen her romanda yer alan temalardır. Romanlardaki ortak yapıya
değinen Özher, bu durumu şu şekilde değerlendirir:
“Attila İlhan romanlarındaki, en temel çatışma tarih ve kültür olgusu ile
Batı’nın sömürgeci gücü arasında yaşanır. Yabancılaşma, kültürel çözülme,
hedonizm, benlik bilinci gibi kavramlar, bu temel temaların roman kurgu-
suna getirdiği kavramlardır.” (578).
Attila ilhan'ın romanlarında sadece sapkın cinsel ilişkileri anlattığına dair
eleştirilere karşı çıkan Özher, tematik kurguya getirdiği yorumlarıyla dü-
şüncesinin temellerini açıklar. Münif Sabri-Neveser,
Miralay Ferit-Ruhsar,
Mustafa Kemal-Fikriye Hanım arasında yaşanan aşkları kadınlarının soylu
güzellikleri ve hassas ruhlarıyla; erkeklerinin korkusuz, zeki ve vatanperver
kişilikleriyle taçlandırdıklarını belirterek yaşanabilecek en nadide aşklara
örnek gösterir.
Çalışmada metinlerarasılığın roman dünyasına kattığı güç de vurgulanmış-
tır. Özellikle Nazım Hikmet'in “Açların Gözbebekleri”; Tevfik Fikret'in
“Han-ı Yağma” ve “Sen Olmasan” şiirleri ile “Manastır'ın Ortasında Var
Bir Havuz” türküsünü tematik kurgunun açımlanmasında işlevsel bir yere
oturtan Özher, getirdiği yorumlarla bu zenginliği açıklığa kavuşturur.
Attila İlhan romanlarında geçen her şeyin mutlak surette roman dünyasın-
da işlevsel bir yeri
olduğunu öne süren yazar, 'isimden içeriğe' bölümleriyle
sanatçının romana dair nasıl ipuçları verdiğini belirtirken özellikle son
roman 'Gazi Paşa' ile bunun en üst seviyeye ulaştığını belirtir. Bu isimle
aynı zamanda romanın başkişisi olan Mustafa Kemal'in mitik bir kahra-
mana dönüşümünün imlendiğini vurgular:
“Biz onun romanlarında adeta mitik bir kahramanın doğaya yayılması gibi
bir Gazi mitinin dağılmış bulunduğu, son roman Gazi Paşa’da da bu mitik
kahramanın bir bütün halinde okuyucuya sunulduğu düşüncesindeyiz.
Gazi mitinin asker yönü Miralay Ferit’te, düşünsel enginliği
Münif Sab-
ri’de, eylemci yönü Ahmet Ziya’da, aşık/seven/ölümlü/otoriter/insan yönü
ise Reis Paşa’da yaşatıldığı düşüncesindeyiz.” (608).
Çalışmanın üçüncü bölümü romanların dil ve üslûp incelemesine ayrılmış-
tır. Üslûp incelemesinde kelime seviyesine dek indirgenebilecek bir çalış-
mayla, kelimelerin metindeki ve kendi aralarındaki anlam ilişkisinden
hareketle, “göstergenin söylem içinde kazandığı değer” (Aktaş 1993: 18)
•
Yılmaz, Yayın Değerlendirme / Book Reviews
•
279
•
KIŞ 2012 / SAYI 60
bilig
üzerinde durulur. Özher, bu bölümde Attila İlhan’ın romanlarına hazırlık
dönemine de değinerek, sanatçının üslûbuna tesir eden içinde bulunduğu
kültür birikimini derinleştiren unsurlara dikkat çektikten sonra, romanlar-
daki anlatım
teknikleri, anlatım biçimleri ve anlatım yöntemlerini metin-
lerden örneklerle izah eder. Romanlardaki söz dizimi cümle türlerinin
kullanım oranlarına göre istatistiksel bir incelemeyle verilerek, buradan
hareketle, sanatçının dil özellikleri ve zaman içinde dil seviyesinde yaşadığı
etkilenmelere dikkat çekilir. Bölümün sonunda romanlarda dil ve üslûp
hakkında genel bir değerlendirme maddeler halinde verilir.
Özher, çalışmanın sonuç bölümünde Attila İlhan’ın romanlarıyla
ilgili
ulaştığı hükümleri, sanatçının romancı kimliğiyle Türk edebiyatında edin-
diği konuma da işaret ederek ortaya koyar. Bu bölüm aynı zamanda çalış-
manın özeti ve çıkarımı mahiyetindedir.
Attila İlhan’ın romanları üzerine yapılan dikkate değer bir çalışma olan bu
eserde, kitabın kapağından tercih edilen renk ve başlığa kadar her unsur
Attila İlhan’ı yansıtır. Kapaktaki deniz ve mavi renk motifi, Attila İlhan’ın
Mavi Hareketi içerisindeki faaliyetlerini hatırlatırken, “Kaptanın Aynasın-
dan Yansıyanlar” üst başlığıyla da çok uyumludur. Edebiyat araştırmacıları
ve Attila İlhan severler için doyurucu bir birikim sunan bu çalışmayı edebî
metinlerin gizemli dünyasında bir serüven arzulayan
tüm okurlara tavsiye
ediyoruz.
Kaynaklar
Aktaş, Şerif (1993).
Edebiyatta Üslup ve Problemleri. Ankara: Akçağ Yay.
Eco, Umberto (1997).
Yorum ve Aşırı Yorum. Çev.Kemal Atakay. İstanbul: Cem Yay.
Korkmaz, Ramazan (2007). “Romanda Mekanın Poetiği”.
Edebiyat ve Dil Yazıla-
rı Mustafa İsen’e Armağan (Editörler: Ayşenur Külahlıoğlu İslam, Süer
Eker). Ankara: Grafiker. 399-415.
Özher, Sema (2009),
Kaptanın Aynasından Yansıyanlar Romancı Yönüyle Attila
İlhan, Ankara: Akçağ Yayınları.
281
•
KIŞ 2012 / SAYI 60
281-286
bilig
bilig
2011 MAKALE ADI DİZİNİ
KIŞ-BAHAR-YAZ-GÜZ
(SAYILAR: 56-57-58-59)
2011 INDEX OF ARTICLES
WINTER-SPRING-SUMMER-AUTUMN
(VOLUMES: 56-57-58-59)
Ankara, Toronto ve Priştina’daki Üniversite Öğrencilerinin Risk Alma Davra-
nışları Açısından Karşılaştırılması.........................................................................
................... Kış, s. 56; sh. 01-24 / Gülay Arıkan • Tuğça Tacoğlu • Seçil Erdoğan
A Comparative Study of Risk-taking Behavior among University Students in Ankara,
Toronto and Pristina .................................................... Winter, vol. 56; pp. 01-24
Almanya’da Farklı Olmak: Entegrasyon ve Hoşgörü Kavramına Eleştirel Bir Bakış
............................................................. Yaz, s. 58; sh.
173-202 / Hilâl Onur İnce
Being Different in Germany: A Critical Approach towards the Concepts of Integration
and Tolerance ......................................................... Summer, vol. 58; pp. 173-202
Altay Türklerinin Destanlarındaki Ölüm Teması Üzerine Bazı Tespitler ............
..................................................................... Güz, s. 59; sh.
01-20 / Mustafa Aça
Some Remarks on the Theme of Death in the Epics of the Altai Turks ........................
................................................................................... Autumn, vol. 59; pp. 01-20
An Approach to Unorthodox Spellings in Trademarks ........................................
...................................................................Kış, s. 56; sh. 81-97 /
Kerim Demirci
Ticari Adlardaki Kural Dışı Yazımlara Bir Yaklaşım ..... Winter, vol. 56; pp. 81-97
Anadolu’da İlk Türkçe Telif Eser ......... Bahar, s. 57; sh.
159-174 / Mustafa Koç
The First Turkish Manuscript Written in Anatolia ....... Spring, vol. 57; pp. 159-174
Anlatı Bağlamında Tarihyazımının Sorunları ........................................................
...................................... Güz, s. 59; sh.
203-234 / Mustafa Safran • Ahmet Şimşek
The Problems of Historiography within the Context of Narrative ...............................
................................................................................. Autumn, vol. 59; pp. 203-234
Atatürk Döneminde Sovyet Tarımını İnceleme: Resmî Geziler ve Bilimsel
İşbirliği (1925-1932) ............................... Bahar, s. 57; sh.
227-246 / Seyfi Yıldırım
Soviet Agriculture During the Atatürk Period: Official Trips and Scientific
Cooperation (1925-1932) ............................................ Spring, vol. 57; pp. 227-246