52
II FƏSİL
MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI
Meşənin tərkibinə ayı fındığı, palıd, vələs, cökə, yunan qozu və
fıstıq daxildir. Ayı fındığının ayrıayrı nümunələrinin
hündürlüyü
25 mə, diametrləri 48120 smə çatır. Məhdud ərazidə yayımış
qiymətli bitki növü hesab edilir.
Palıd meşəsi Qəbələ rayonunun Həzrə kəndi, “Həzrə”
ərazisində 4,0 ha sahədə yayılmışdır. Yaşı 500 ildən yuxarı olan
ağaclardan ibarət təbii şabalıdyarpaq palıd meşəsidir. Ağacların
orta hündürlüyü 18 m, orta diametri 60 sm, orta yaşı isə 250 ildir.
Şabalıd meşəsi Qəbələ rayonunda 935 ha sahəni əhatə edir.
Şabalıd Qafqazın üçüncü dövr relikt florası
nümayəndələrindən
hesab edilir. Respublika ərazisində yeganə iri sahəli şabalıd meşəsi
olmaqla bərabər xüsusi elmitədqiqat əhəmiyyəti kəsb edir.
Ağaclar bol məhsul verir. 100 illik ağacların orta diametri 60 sm,
hündürlükləri 25 sm –dir.
Çinar meşəliyi Qəbələ rayonunun Bum kəndinin qərbində
dəniz səviyyəsindən 700800 m yüksəkilikdə 6,0 ha sahəni əhatə
edir. Şərq çinarı üçüncü dövrün relikt bitkisi hesab edilir. Ağacların
orta yaşı 200 ildir.
Meşənin tərkibində qovaq, qarağac, vələs,
yemişan, çaytikanı və digər ağackol bitkilərinə rast gəlinir.
Qaracöhrə, şabalıd meşəliyi Qəbələ rayonunun Həmzəli
kəndi ərazisində dəniz səviyyəsindən 850 m yüksəklikdə 1,0 ha
sahədə yayılmışdır. Bu meşəlik nadir və yüksək dəyərli obyekt
olub
tərkibində qaracöhrə, şabalıd, vələs ağaclarının nəhəng və
qocaman nümunələrinə rast gəlinir. 7001000 illik qaracöhrələrinin
bəzi nümunələrinin hündürlüyü 34 mə çatır.
Fıstıq meşəsi Qəbələ rayonunun Dəmiraparan çayı hövzəsi
ərazisində 20,0 ha sahəni əhatə edir. Hirkan danayası meşəaltı ilə
örtülmüş qiymətli fıstıq meşəsidir.
Palıd meşəsi Quba rayonu ərazisində
Ağbil kəndi ərazisində
7,0 ha sahəni əhatə edir. Palıd meşəsi 250300 illik təbii palıd
meşəsidir. Tərkibində 200350 illik vələs ağaclarına rast gəlinir.
Fıstıq meşəsi Qusar rayonunun “Əlistan Baba Piri” ərazisində
7,0 ha sahədə yayılmışdır. 100120 illik fıstıq ağaclarından ibarət
olub Qusar şəhərindən 12 km məsafədə yerləşir. Orta diametrləri
3280 sm, hündürlükləri 2035 mdir.
Ardıc meşəliyi Laçın rayonunda dəniz səviyyəsindən 6501100
m yüksəklikdə 1092 ha sahədə yayılmışdır. Ardıcüçüncü
dövrün
nadir reliktidir. Ardıc meşəsi Laçın şəhəri ətrafında, Həkəri çayının
sağ və sol sahillərində yayılmışdır. Ağacların orta yaşı 100150 ildir.
Şümşad meşəliyi Lənkəran rayonunun Rvo ərazisində 3,0 ha,
“Exlon” ərazisində 5,0 ha sahədə yayılmışdır. Hirkanda qaracöhrə
53
MƏKTƏB MEŞƏÇİLİYİNİN YARADILMASI
II FƏSİL
və şümşaddan ibarət ücüncü dövrün relikt meşəliyi saxlanmışdır.
Yaşı 300 il, hündürlüyü 1417 m, diametri 1530 sm olan ağaclara
rast gəlinir.
Şümşad meşəliyi Lerik rayonunun “Babagil Piri” ərazisində
7,0 ha sahədə yayılmışdır. Bu meşəlik ücüncü dövrün relikt
meşəliyi kimi qalmışdır. Həmişəyaşıl ağacların hündürlüyü 818 m,
yaşı 200300 ildir.
Qaracöhrə meşəliyi – Lerik rayonunun Lələkçay ətrafı, Hamarat
kəndi ərazisində 3,0 ha sahədə yayılmışdır. Həmişəyaşıl giləmeyvəli
qaracöhrə, hirkan bigəvərindən ibarət qiymətli meşəlikdir.
Fıstıq meşəsi Lerik rayonunda Lənkərançayın
sol sahilindəki
yamaclarda 50,0 ha sahəni əhatə edir. Qiymətli fıstıq meşəliyindən
ibarətdir.
Şümşad meşəliyi Masallı rayonunun Yenikənd kəndi
ərazisində 1,0 ha sahədə yayılmış üçüncü dövrün relikt meşəliyidir.
Həmişəyaşıl ağacların yaşı 200300 il, hündürlüyü 818 mdir.
Biçənək meşələri – Naxçıvan MRnın Şahbuz rayonu
ərazisində 200 ha sahədə yayılmışdır.
Biçənək meşəliyi nadir ağac
və kollardan ibarətdir. Tərkibinə palıd, vələs, ağcaqayın, ardıc,
yemişan, quşarmudu və s. bitkilər daxildir.
Çinar meşəsi Oğuz rayonunun Ərmənət kəndi ərazisində 2,0
ha sahədə yayılmışdır. Ərmənət kəndindən 2 km aralıda, dəniz
səviyyəsindən 800 m yüksəklikdə yerləşir. Çinarlar qrup halında
bitərək, hər qrupda 37 ağac olmaq şərti ilə 13 qrupdan ibarətdir.
Qrupdakı ağacların diametri 2080 sm, hündürlüyü 1225 m, yaşı
isə 50200 ildir.
Palıd meşəsi Şamaxı rayonunun Dədəgünəş kəndindəki “Dədə
Günəş Piri” ərazisində dəniz səviyyəsindən 1000 m yüksəklikdə
8,0 ha sahəni əhatə edir. 100350 illik təbii palıdlıqdan ibarətdir.
Şam meşəliyi Tovuz rayonunun Böyük Qışlaq kəndi ərazisində
10,0 ha sahədə yayılmışdır. Bu meşəlik dəniz səviyyəsindən 1500
m yüksəklikdə yerləşir. Ağacların diametri 1624 sm, hündürlüyü
1014 sm, yaşı 60130 ildir. Tərkibində fıstıq, gürcü palıdı, vələs və
s. ağaclara rast gəlinir.
Şam-vələs meşəliyi Tovuz rayonunun Şamlıx kəndi ərazisində
12 ha sahədə yayılmışdır. Şamvələs meşəliyi Zəyəmçayın sol
sahilində dəniz səviyyəsindən 1200 m yüksəklikdə yerləşmişdir. Meşə
ağaclarının 90%i şam, 10%i gürcü palıdı, fıstıq və vələsdən ibarətdir.
Araz palıdı Zəngilan və Qubadlı rayonlarının ərazisində 10000
ha sahədə yayılmışdır. Az məhsuldar meşələr araz palıdından
ibarətdir. Nəsli kəsilmək təhlükəsi altındadır.