Kizilay belgeleri IŞIĞinda

47

 

 

47 

yapılması  kararlaştırılır.  Bulunabilecek  inşaat  malzemesi  ve  Kıbrıs’ın  inşaat 

özelliklerine  göre  hazırlanan  söz  konusu  projede  ekonomi  ve  kullanılabilirlik  ön 

planda  tutularak  yapılacak  inşaatların  daha  sonra  dar  gelirli  aileler  tarafından  da 

kullanılabilmesi hedeflenir. Dönem itibarıyla işçilik ücretlerinin çok düşük olması ve 

işçilik konusunda çeşitli kişi ve kuruluşlardan yardım ve destek alınabileceği de göz 

önünde  tutularak  projenin  tüm  maliyetinin  754.193  Kıbrıs  Lirası’na  mal  edileceği 

hesaplanır.  Konuyla  ilgili  olarak  hazırlanan  çalışmalar  ve  projelere  Türkiye’nin 

Lefkoşa Büyükelçiliği kanalıyla Türkiye’ye de iletilir ve 5 yıllık programlar halinde 

gerekli  tahsisatın  Türkiye’den  gönderilmesine  karar  verilir.  Türkiye’nin  Kıbrıs’ta 

göçmenlere  yönelik  olarak  yapılan  göçmen  evleri  için  tahsisatı  proje 

tamamlandığında toplam olarak 1.132.992 Kıbrıs Lirası’na ulaşacaktır. Daha güvenli 

bölgelere  göç  ederek  yıllarca  Lefkoşa’da  Göçmenköy  ve  Hamitköy  gibi  göçmen 

kamplarında  yazın  sıcağı,  kışın  soğuğu  altında  hayatlarını  idame  ettirmeye  çalışan 

göçmenlere  ev  tahsisi  ancak  Kıbrıs  Barış  Harekâtı  sonrasında  gerçekleşecektir.

103

 

Hamitköy, 1960’larda Lefkoşa’ya bağlı 418 nüfuslu küçük bir köy iken 1963 olayları 

sonrasında  yaklaşık  3500  civarında  göçmen  bu  bölgede  oluşturulan  çadır  kentlere 

yerleştirilmiştir.

104

 Kıbrıs’ın genel nüfusu 1963 yılında 582 bin, 1964 yılında 587 bin, 

1966 yılında 595 bin, 1969’da 609 bin, 1973 yılında 634 bin ve savaşın patlak verdiği 

1974  yılında  ise  639  bin  olarak  belirtilir.  Bu  yıl  içinde  yıllık nüfus  artışı  ortalama 

%0.8 olarak kaydedilir. Nüfusun %18.1’ini 115.758 kişiyle Türkler % 81.9’unu ise 

523.242  kişiyle  Rumlar  teşkil  etmektedir.  Uygulamaya  geçirilen  yeni  projeyle  5 

Mayıs  1966  tarihinde  Ortaköy  göçmen  köyü  1.  kısımda  yapılan  resmi  temel  atma 

töreniyle başlanır. Ancak 1966–1968 döneminde Kıbrıs’ın Türk bölgelerine pek çok 

malzeme yanında her türlü inşaat malzemelerinin girişine Rum  yönetimi tarafından 

yasaklama  ve  ambargo  getirildiğinden  malzeme  temininde  büyük  sıkıntılarla 

karşılaşılır.  Özellikle  kerpiç,  tuğla,  kireç,  alçı,  mermer,  kum,  çakıl  gibi  inşaat 

malzemelerinin  bölge  içerisinde  temini  yoluna  gidilirken  inşaat  malzemesi 

                                                

103

 Rauf R. Denktaş, Rauf Denktaş’ın Hatıraları, Cilt 9, İstanbul, Mart 1999, s. 447   

104

 H. Scott Gibbons, Peace Without Honor, Ankara, 1969, s. 128-129 

---

48

 

 

48 

konusundaki kısıtlamaların Mart 1968 tarihinden sonra kısmen kaldırılmasıyla delikli 

tuğla, karo mozaik ve kiremit kullanımına hız verilir. Öte yandan bütün bu faaliyetler 

devam  ederken  tamirat  bekleyen  pek  çok  ev  bulunduğundan  Yeşilırmak,  Erenköy, 

Poli,  Baf  gibi  merkezlerde  kalifiye  eleman  sıkıntısı  da  baş  gösterir.1969  yılından 

itibaren  Türkiye’den  prefabrik  evler  gelmeye  başladığından  1970–1971  yıllarında 

Ortaköy  göçmen  köyü  dışındaki  diğer  bölgelerde  göçmen  evlerinin  hemen  hepsi 

prefabrik olarak yapılmaya başlanır. 

         Kıbrıs’ta göçmenlerin iskânı projesi çerçevesinde 1 Nisan 1966–1 Nisan 

1971 tarihleri arasında yeni bir uygulamaya geçilir. Bu bağlamda 1. tatbik yılı olan 

1966  yılında  158.000  Kıbrıs  lirası  tahsisat  ayrılır.  Bu  parayla  178  ev  yapılması 

planlanırken  uygulama  sonrasında  ortaya  130  ev  çıkar.  Söz  konusu  bu  paranın 

128.979 lirası harcamalara, 4.202 lirası avanslara, 24.819 lirası da ambar stokları için 

harcanır.  Bu  aşamada  56  hane  de  inşa  halindedir.  2  tatbikat  yılında  tahsis  edilen 

150.000 Kıbrıs Lirasıyla 240 ev  yapılması planlanır. Uygulama sonrasında 160.765 

lira harcanırken 206 ev yapılmış, 128 ev de inşa halindedir. 3. tatbik yılı olan 1968 

yılında  ayrılan  para  330.346  lira  olurken  bu  parayla  428  ev  yapılması  planlanır. 

Uygulama sonunda 314.765 lira harcanırken 512 ev tamamlanmış, programa ilaveten 

150  prefabrike  ev  inşaatı  için  de  ek  yetki  alınmıştır.  Ayrıca  36  ev  de  inşa 

halindedir.1969  yılı  içinde  ayrılan  toplam  311.470  lirayla  389  ev  yapılması 

planlanırken, harcanan 285.400 lirayla 424 ev tamamlanır. Uygulamanın 5. tatbikat 

yılında ise toplam 214.062 lirayla 241 ev  yapılması planlanırken harcanan 156.016 

lirayla 201 ev tamamlanır. Sonuç olarak söz konusu 5 yıllık dönem içerisinde toplam 

1.132.992  lira  harcanarak  1513  evin  inşaatları  tamamlanır  ve  göçmenlere  teslim 

edilir. 

1964 yılından itibaren adadan göç edenlerin sayısı ise 1964 yılında 992 Türk ve 

3.995 Rum olmak üzere toplam 5.081, 1965 yılında 566 Türk ve 2.380 Rum olmak 

üzere toplam 2967, 1966 yılında 538 Türk ve 2.855 Rum olmak üzere toplam 3.408, 

1967  yılında  900  Türk  ve  2.540  Rum  olmak  üzere  toplam  3.470  olur.  Kıbrıs 

Türklerinin  ada  dışına  göçleri  1964–1967  döneminde  artış  gösterir.  Özellikle  21 

---

49

 

 

49 

Aralık  1963  sonrasında  Kıbrıslı  Rumların  Kıbrıslı  Türklere  yönelik  olarak 

uyguladıkları sosyal, ekonomik, kültürel ve siyasi baskı sonucu pek çok Kıbrıslı Türk 

ada  dışına  göç  ederken  geride  kalanlar  da hep  sıkıntı  ve  yokluklar içinde  yaşarlar. 

1968 yılında 503 Türk ve 2.169 Rum olmak üzere toplam 2.676, 1969 yılında 2.378, 

1970 yılında 567 Türk ve 1.741 Rum olmak üzere toplam 2.318, 1971 yılında 612 

Türk ve 1.649 Rum olmak üzere toplam 2.271, 1972 yılında 449 Türk ve 868 Rum 

olmak üzere toplam 1.318, 1973 yılında 430 Türk ve 881 Rum olmak üzere toplam 

1.312 ve 1974 yılında da 587 Türk ve 2757 Rum olmak üzere toplam 3.346 olarak 

gerçekleşir.1964–1974 döneminde ada dışına göç eden ve İngiltere’yi tercih edenlerin 

sayısı toplam 15.184 olurken bu dönem içinde İngiltere’ye göç eden Türklerin sayısı 

ise  toplam  3.102  olur.  1955–1974  döneminde  ise  Kıbrıs’tan  ada  dışına  göç  eden 

toplam  nüfus  96.968  olurken  ada  dışına  göç  edenlerin  Türklerin  nüfusu  17.106, 

Rumların  nüfusu  ise  73.312  olur.  Bu  dönemde  ada  dışına  göç  edenlerin  büyük 

çoğunluğu 73.004 kişi ile İngiltere’ye gitmeyi tercih ederken, İngiltere’ye göç eden 

Türklerin sayısı da 12.223 olur.

105

     

 

1- Kıbrıs’a Yardım Pulu Çıkartılması 

         Öte  yandan  en  doğal  insan  haklarından  birisi  olan  ve  Londra  ve  Zürih 

anlaşmalarıyla  da  garanti  altına  alınmış  bulunan  Kıbrıs’ta  görev  yapan  650  kişilik 

Kıbrıs  Türk  Kuvvetleri  Alayı’na  mensup  askerlere  ait  mektuplar  da  Rum 

ambargosuna  takıldığından  Mart  1964  içerisinde  hasta  ve  yaralı  getiren  gemiyle 

askerlere ait 552 mektup da getirilir ve bunlara ait toplam 224,60 lira pul ücreti de 

Kızılay tarafından ödenir. Bu arada Bakanlar Kurulu’nun 7 Ocak 1964 ve 12 Eylül 

1964 tarihli toplantısında Kıbrıslı Türklere yardım için bastırılması ve kullandırılması 

karar  altına  alınan  “Kıbrıs’a  Yardım  Pulu”  Türkiye  Kızılay  Derneği,  Türk  Hava 

Kurumu,  Çocuk  Esirgeme  Kurumu, Türk  Ulusal  Verem  Savaş  Derneği  ve  Türkiye 

Yardım  Sevenler  Derneği’nin  tanzim  ettikleri  protokol  çerçevesinde hazırlanarak  1 

                                                

105

 13–16 Kasım 1990 tarihlerinde KKTC’de gerçekleştirilen Yurtdışında Yaşayan Kıbrıslı Türkler 

Sempozyumu kapanış ve sonuç bildirgesi. KTMA. Klasör No. 48. 

---