Adam Smit (1723–1790)
Shotlandiyaning Kerkoldi shahrida
bojxona amaldori oilasida dunyoga keldi. U Glazgo va Oksford
universitetlarida ta’lim oldi, bu yerda adabiyot, tarix, falsafa
fanlari bilan birga fizika, matematikani ham o’rgandi. A.Smit
1748 yilda Edinburgda ommaviy lektsiyalar o’qiy boshladi,
1751 yilda Glazgo universitetining professori etib tayinlandi. Keyinchalik
ijtimoiy fanlar kafedrasini boshqardi. A.Smit 1759 yilda o’zining
1- «Axloqiy
hissiyot nazariyasi»
kitobini yaratdi.
1764 yili A.Smit hayotida keskin o’zgarish bo’ldi: u
kafedrani tark etdi va
o’sha davrda ko’zga ko’ringan siyosiy arbob – gertsog Baklning o’g’li yosh
lordning xorijga qiladigan sayohatida unga hamrohlik qilish to’g’risidagi
taklifini qabul qildi. Bu sayohatdan A.Smit katta moddiy manfaatdorlik ko’rar
edi, ya’ni umrining oxirigacha unga har oyda 800 funt sterling kafolatlangan
edi. Bu uning professorlik gonoraridan ancha ko’p bo’lgan. Sayohat chog’ida u
Shvetsariyada Valter, Frantsiyada fiziokratlar F.Kene, A.Tyurgo, D.Alamber va
boshqa atoqli olimlar
bilan uchrashdi, ularning ishlari bilan tanishdi. Bu
uchrashuvlar A.Smitning dunyoqarashini shakllanishiga katta ta’sir ko’rsatdi.
1766 yilda u o’z yurtiga qaytib keldi va
«Xalqlar boyligining tabiati va
sabablari to’g’risida tadqiqot»
nomli asosiy asarini yozishga kirishdi. Bu asar
1776 yil martda chop etildi. Ingliz iqtisodchisining bu asari zamonaviy iqtisod
fanining boshlanishi hisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: 
