Kompyuter lingvistikasi: muammolar, yechim, istiqbollar

Alisher Navoiy nomidagi Toshkent 
davlat o‘zbek tili va adabiyoti 
universiteti 
“KOMPYUTER LINGVISTIKASI: 
MUAMMOLAR, YECHIM, ISTIQBOLLAR”
Xalqaro ilmiy-amaliy konferensiya 
Vol. 1 
 
№. 01 (2022)
 
http://compling.navoiy-uni.uz/
 
85 
Dastur ushbu ma’lumotlarni foydalanuvchi tomonidan kiritilishini 
ta’minlaydi va ularni 
MeteRazm
faylga yozib qo‘yadi. So‘ngra kiritilgan 
metarazmetka ma’lumotlar asosida maxsus yagona ism shakllantiriladi va matn 
saqlanib turgan 
*.docs 
fayl shu ism bilan 
 Matn_Baza
papkaga ko‘chirib yoziladi.
Korpus lug‘atini shakllantirish va tahrirlash 
Matnni grammatik (morfologik) razmetklash uchun tilning grammatik lug‘ati 
asos vazifasini bajarishi kerak. Masalan, rus tili milliy korpusi uchun 
A.A.Zaliznyakning rus tili grammatik lug‘ati [1] asos vazifasini bajaradi. Bu lug‘at 
elektron shaklga o‘tkazilib, ruscha so‘zlarni razmetkalashda ishlatiladi. Lekin 
o‘zbek tili uchun bunday lug‘at mavjud emas. Shuning uchun o‘zbekcha so‘zlarning 
grammatik elektron lug‘atini shakllantirish zaruriyati yuzaga keladi.
Grammatik lug‘at yaratish uchun 
Gram_Lugat
nomli dastur tuzilgan. Lug‘at 
korpusning matnlar bazasiga kiritilgan matnlar asosida shakllanadi. 
Gram_Lugat
dastur korpusning 
Matn_Baza
matnlar bazasidagi har bir faylni navbat bilan 
ishlovdan o‘tkazadi. Har bir fayl uchun 
Gram_Lugat
dastur quyidagi ishlarni amalga 
oshiradi: 
•
matnni tokenlash; 
•
matndagi so‘zlarning turli ro‘yxatlarini (alfavit-chastotali tartibdagi, 
chastota-alfavit tartibdagi va ters ro‘yxat) tuzish; 
•
so‘zlarni grammatik lug‘atga kiritish; 
•
grammatik lug‘atni varaqlab ko‘rish va tahrirlash.