Könül qasimova 1317. 02046 bakü-2017 azerbaycan devlet iKTİsat universitesi

2.1 1991-1994 yılları arasında Azerbaycan Medyasında Ekonomi Haberleri

Almanya Avrupa'nın en büyük ulusal ekonomisi, dünyada üçüncü en büyük gayri safi yurtiçi hasılaya sahip ülke, satın alma gücü paritesine göre beşinci ülke konumundadır. 2007 yılındaki reel büyüme oranı %2.4'tür. Sanayileşmesinden beri ülke; küresel ekonomide bir lokomotif, yenilikçi ve öncü olarak rol almıştır. "Made in Germany" etiketli ihraç malları ülkenin zenginliğindeki ana unsurdur. Almanya 2006 yılındaki $1.133 trilyon dolarlık ihracatıyla Dünya'nın en fazla ihracat yapan ülkesi olmuştur. Ülke; Avro Alanı ülkeleri dahildir ve 165 milyar Euro ticaret fazlasına sahip olmuştur.Toplam gelirinin %70'ini hizmet sektörü, %29.1'ini endüstri alanları ve %0.9'unu da tarım sektörü oluşturmaktadır. Üretilen ürünlerin büyük çoğunluğunu otomobil, makine, metal sanayi ve kimyasal madde kollarındaki mühendislik ürünleri oluşturmaktadır. Almanya dünyadaki rüzgar türbinleri ve güneş enerjisi teknolojisi alanında bir numaralı üreticidir. Her yıl Hannover, Frankfurt ve Berlin gibi birçok Alman şehrinde büyük uluslararası ticaret fuarları ve kongreler düzenlenmektedir.¹⁸

Komunist Gazetesinin 26 Mart 1991 tarihli sayısında “Almanya en büyük dünya ihracatçısıdır” başlığıyla yayımlanan habere göre, Almanya Federal Cumhuriyeti uzun süre içersinde ilk defa olarak ABD`yi geçmiş, dünyadaki en büyük ihracatçıya dönüşmüştür. ¹⁹

Geçen yıl Almanya Federal Cumhuriyeti ihracatının hacmi 421 milyar dolar olmuştur. Diğer sıralarda ise, ABD(394 milyar), Japonya(286 milyar) durmaktadır. Dünyanın en büyük ithalatçıları ABD, Fransa ve Japonyadır.

GATT` ın ekonomi üzere uzmanlarına göre, Basra körfezindeki krizin dünya ticaretine etkisinin çok az olmasına rağmen dünya ekonomisinin bazı alanları özellikle turizm ve hava trafiği ciddi sıkıntılarla karşılaşmıştır.

Doğu Avrupa ülkeleri arasında ticaretin oranı önemli ölçüde azalmıştır. Aynı zamanda bu devletlerin ihracatının Batıya doğru yeniden yönlendirilmesiyle arzu olunan sonuçları görülememiştir .

Komunist gazetesi 23 Mayıs 1991 tarihinde yayımlanan habere göre, Azerbaycan Cumhuriyeti Ali Sovyeti Başkanı E. M. Gafarova Bakü ile ortaklık ilişkilerine sahip olan Mainz şehrinin valisi Herman-Hartmut Vayl başta olmakla, Almanyanın bu şehrinin valilik personelini kabul etmiştir. ²⁰

Görüş zamanı, misafirler Azerbaycanda serbest piyasa ve ekonominin gelişme perspektiflerine, ülkede mevcut siyasi partilerin ve teşkilatların demokratik değişikliklere katılmalarına dair çok sayıda soru sormuşlardır.

Aynı tarihte Bakü Sovyetinin binasında Mainz ile Bakü arasında ikitaraflı işbirliği hakkında anlaşma imzalanmıştır. Anlaşmada ortaklık ilişkileri mevcut olan şehirler arasında çokyönlü ilişkilerin geniş programı, yetkili kişiler ve gençlerden oluşan temsilci heyetinin, uzmanların, turist gruplarının, kitle iletişim araçları çalışanlarının değişim programıyla karşılıklı şekilde gönderilmeleri hususu üzerine çalışmalar yürütülmekteydi.

Anlaşmanın imzalanması töreninde konuşma yapan Bakü Şehir Halk Milletvekililleri Sovyetinin başkanı R. A. Agayev ve Maynts şehrinin belediye başkanı Herman-Hartmut Vayl imzalanan anlaşmanın bu yılın sonbaharında Mainz ile Bakü arasında ortaklığın oluşmasına zemin yaratacağını belirtmişler. Bu antlaşma iki şehir arasında karşılıklı şekilde faydalı iktisadi, kültürel vb ilişkilerin gelişmesi için yeni perspektifler yaratacaktır.

22 Mayıs tarihinde Almanyadan gelen heyet Baküden Moskovaya, oradan da vatanlarına doğru dönüş yapmışlardır.

İstiklal gazetesinin 3 Kasım 1992de yayımlanan sayısındaki habere göre, Almanya İktisadi İşbirliği Bakanlığı Özbekistana 5 milyondan fazla, Kırgızistana ise 8 milyon marka yardımında bulunmuştur. Bu ürünlerin paylaştırılmasında yerli hükümetlere yardım etmek için alman uzmanların Özbekistan ve Kırgızistana doğru yola çıkma hazırlığında oldukları belirtilmiştir. ²¹

Halk gazetesi 27 Kasım 1992 tarihli sayısında, “Şell yeniden geri dönüyor”isimli haber yer almıştır. Buna göre, dünyanın en büyük petrol şirketi olan “Royal Dutch Shell”in işbirliği imkanlarını öğrenmek maksadıyla bir hafta gibi bir süre zarfı içersinde Baküde olan temsilcileri Azerbaycan Devlet Petrol Şirketinden çok da cazip olmayan teklifler paketi alarak geri dönmüşlerdir. Devlet Petrol Şirketinin resmileri tarafından da belirtildiği üzere, Şell ile işbirliğine girilecekse, ülkenin menfaati için onun tüm imkanlarından maksimum yararlanmak gerekir ve buna bağlı olarak da şirketin müzakeresine risk oranı yüksek olan en zor projeleri vermiş bulunmaktadırlar.

İstiklal gazetesi 29 Kasım 1992 tarihli sayında, “İktisadi Reformlar- Dünya Tecrübesi Almanya” başlığı altında haber yayınlanmıştır. Habere göre, piyasa ekonomisinde emek hakkına teminatın verilmesi soru altındadır.

Almanyada en ince detaylarına kadar hazırlanan ve çok verimli bir biçimde çalışan maaşların belirlenmesi mekanizması mevcuttur. Fakat devlet maaşların belirlenmesi hususuna karışmamaktadır. Bununla ilgili konuları ülkenin 2 sosyal organının- sendikaların ve sahipkar ittifaklarının karşılıklı ilişkileri belirlemekte dir. Emek hakkına ve işin teşkilati boyutuna dair bütün meseleler onlar arasında yapılan tarife anlaşmalarında çözüme kavuşmuştur. Tarife anlaşmaları aşağıdaki fonsiyonları gerçekleştirmektedir:

-Teşkilati

-Barışdırıcı anlaşma yürürlükte olduğu müddetce emek koşullarını iyileştirmek ve maaşın miktarını artırmak uğrunda mücadele etmeleri yasaklanmıştır.

Hali hazırda Almanyada çalışanların %90la iş koşulları ve maaşı bu mukavelelerle imzalanmıştır.

Almanya Federal Cumhuriyetinde tatil ilan etmek hakkı yalnız hemkerlar ittifakına aittir. Sendikaların savunmadığı tatil kanunsuz olarak nitelendirilir. Hukuki devlette mahkemenin çözüm bulacağı meseleye, örnek olarak, işçinin işden kanunsuz olarak uzaklaştırılmasına bağlantılı olarak tatili sendika savunmamaktadır.

Yapılan tatilin maksadı mutlaka yeni bir tarife anlaşması ortaya koymak olmalıdır. Aksi halde, hukuki nitelik kazanmaz.

Kanuni tatiller gerçekleştirildiği zaman 3 aydan fazla iş stajı olanlar maaşının %2si kadar tatil parası, sendika üyesi olmayanlar ise devletten özel yardım almaktadırlar.



Istiklal gazetesi 9 Şubat 1993 tarihinde yayımlanan habere göre, Azerbaycan Cumhuriyeti Dışişleri İktisadi İlişkiler Bakanının yardımcısı Hansuvar Gasımzade verdiği bilgiye göre, bir kaç gün Azerbaycanda bulunmuş alman girişimcileri kendi ülkelerine doğru yola çıkmışlardır.

Onların ülkenin başbakan yardımcısı ve dışişleri iktisadi ilişkiler bakanı ile görüşmelerinde tarım alanında işbirliği hakkında niyet protokolü imzalanmıştır. Almanya şirketleri Azerbaycana 20 milyon alman markası meblağında kredi vermeye hazır olduklarını bildirmişlerdir. ²²

Azerbaycan gazetesi 4 Haziran 1993 tarihinde Kırgizistanla ilgili habere yer vermiştir. Şöyle ki, Kırgizistan başkanı E. Agayev iktisadi işbirliği bakanı K. Şpranker başta olmak üzere Almanya Federal Cumhuriyetinin hükumet temsilcileriyle görüşmüştür. Taraflar iki ülke arasında iktisadi ve mali işbirliğini genişlendirmek meselelerini müzakere etmişlerdi.

E. Agayev, Almanya Federal Cumhuriyeti Kırgızistanda gerçekleştirilen reformlara yardım edecek ve donör ülke olacaktır diye belirtmiştir. Almanyanın iktisadi işbirliği bakanı hükumetin Avrupa Birliği çerçevesinde mali yardım alarak ülkeye yardım göstermeğe hazır olduğunu belirtmiştir.

Azerbaycan gazetesi 11 Eylül 1993 tarihli baskısında Alman bankı ile Azerbaycan bankları arasında oluşan ilişkilerle igili habere yer vermiştir. 10 Eylül tarihinde Azerbaycan Cumhuriyeti Başkanının görevlerini üstlenen Ali Sovyetin Başkanı Haydar Aliyev Almanya bankı idari heyetinin üyesi olan Keorg Kruplu ve onun başkanlık ettiği temsilcilerle görüştükden sonra bildirilmiştir ki, alman bankının mali imkanlarından yararlanmak Azerbaycanın gelişmesine çok yardımcı ola bilir.

Keorg Krup meclis spikeri ile sohbeti zamanı belirtmiştir ki, bu zamana kadar Azerbaycan hakkında çok az bilgiye sahip olmuşlar ve seferleri zamanı tespit edilen bir konu ise bu ülkenin eski tarih ve kültüre sahip olmasıdır.

Temsil heyetinin başkanı daha sonra Azerbaycanın zengin doğak kaynak yuvası olmasına ilişkin bilgilerini de açıklamış ve iki ülke arasında güçlü iktisadi ticaret ilişkilerinin kurulabileceğini vurgulamıştır. Ardından, heyet ile Bakanlar Kabinesinde karşılıklı protoköl imzalanmıştır.

Parlamentonun spikeri heyetin işbirliği tekliflerine kendi olumlu tutumlarını bildirerek, Azerbaycana ilk önce barışın gerekli olduğunu söylemişler. Beş yıldan fazla devam eden savaşta Azerbaycan çok şeyi- topraklarını ve zengin doğal kaynaklarını kaybetmiştir. Bağımsızlığını yeni kazanan Azerbaycan Cumhuriyetine Avrupada, aynı zamanda dünyada tanınan alman bankının yardımı çok gereklidir. Bu işbirliği savaşın ülkemize vurmuş olduğu ağır darbeleri onarmak adına da önemlidir. H. Aliyev misafirlere imzalanmış olan karşılıklı işbirliği anlaşmasının şart ve koşullarının Azerbaycan tarafından tam olarak hayata geçirileceğini bildirmiştir.

Alman bankı idari heyetinin üyesi Keorg Kruppun başkanlığı altında temsilci heyetinin Azerbaycana bu seferki ziyareti işbirliği alanında ilk adım olarak nitelendirilebilir. Bundan sonraki dönemde alman bankı ile Azerbaycan bankları arasındaki ilişki daha da yoğunlaşacak ve Azerbaycanı Almanyada tanıtmak adına orada bilgi broşürleri de hazırlanacaktır.

Görüşe Azerbaycanın devlet katibi Lale Şövket Hacıyeva Azerbaycan başbakanın birinci yardımcısı Vahid Ahmedov ve başbakan yardımcısı Resul Guliyev de katılmıştır.

Aynı gün içersinde, “Döyçe Bank”ın personeli Azerbaycan başbakanının birinci yardımcısı Vahid Ahmedovla görüşmüştür. Görüşte ülkenin esas bankalarının aynı zamanda devlet şirketlerinin başkanları iştirak etmiştir.

İstiklal gazetesi 24 Mayıs 1993 tarihindeki sayında Almanyanın Ukraynaya 25 milyon marka vereceği ile ilgili haber yapılmıştır. Şöyle ki, Almanyada yayımlanan “Belt” gazetesinin haberine göre, Almanya Federal Cumhuriyeti hükümetinin BDT de almanların işleri üzere müvekkili, İçişleri Bakanı yanında parlamento devlet katibi horst Vaffenşmidt Almanyanın Ukraynaya burada yaşayan etnik alman azınlıklarının durumunu iyileştirmek için ayrılmış meblağın verilmesi koşulunun iptalini bundan sonraki dönemde Ukraynaya göç edenlerin sayında azalmanın olup olmamasına bağlı olarak değişim göstereceğini belirtmiştir. Devlet katibinin söylediğine göre, bu meselede alman tarafının ümitleri şimdiye kadar karşılanamamıştır buna bağlı olarak da federal hükümetin beklediği Ukraynanın daha fazla hazırlık ve insiyatif göstermesidir.²³

Almanya Stalinin emir doğrultusunda Ukraynadan sürülen almanların Ukraynaya geri dönmesi için fazladan 20 milyon marka ayırmıştır. Bu yıl içinde Almanya Federal Cumhuriyeti daha 25 milyon marka vermeği planlamaktadır. Vaffenşmidtin bildirdiğine göre, Ukraynaya beklenen orandan daha az alman göç ederse, bu yardımdan diğer bölgelerde de yararlanılacaktır.

Azerbaycan gazetesi 26 Temmuz 1993 tarihli sayısında Almanyada işsizliğe karşı tatillerin gerçekleştirilmesiyle ilgili haber yapılmıştır. Şöyle ki, Doğu Almanyanın metalurji sanayisinde iş yerlerinin büyük ölçekte azalması beklenmektedir. Batı Almanyada sendika çalışanları buna karşı itiraz mitingi gerçekleştirmiş ve bu mitinge otuz beş bin işçi katılmıştır. ²⁴



İstiklal gazetesi, 5 Şubat 1994 tarihli sayısında “Almanyada işsizlik artacak” başlıklı haber yayınlanmıştır. Şöyle ki, Almanyanın ekonomi üzere bakanı huter-Reksrodtun belirttiğine gore, ülkenin iktisadi durumu buhran içinde olmuştur bu dönemde. İktisadi artım 1-1.5% olursa, işsizlerin sayının 4 milyon kişiye ulaşacağı belirtilmiştir.

Bu hususta Almanya ekonomisinin karşısında duran 3 temel konu bildirilmiştir: tenezzülü önlemek, eski Doğu Almanyanın iktisadi sistemin geliştirmek, ekonomide yapı değişikliğini gerçekleştirmek. ²⁵

İstiklal gazetesi 5 Nisan 1994 tarihli sayısında “Almanya şirketi yatırımlarını ülkemize yönlendiriyor” başlıklı haber yapılmıştır. ²⁶