Mart 1992 tarihinde Almanya parlamentosu üyeleri Hans Fogel, Gernot Erler, ``Zeit`` gazetesinin Moskovadakı muhbiri Kristian Şmidt-Hoyer, ``Güney Alman gazetesi``nin ( ``Süddeutschen Zeitung``) başkanı Herbert Riel-Hayse Baküye resmi ziyaret gerçekleştirmişlerdir. Bu dönemde derin ekonomik ve siyasal buhran içinde olan Azerbaycan sanki dış dünyadan da diskrimine olmuşdu. Alman millet vekillerinin ülkeye ziyareti Azerbaycan-Almanya ilişkilerini genişletmek ve ermeni tecavüzü ile ilgili gerçekleri dünyaya iletmek açısından önemli ola bilirdi fakat Baküden önce Yerevana sefer gerçekleştiren ve ermenilerin antiazerbaycan propagandasının etkisi altına düşen alman milletvekilleri Azerbaycan hakkında olumsuz fikirlerle kendi ülkelerine geri dönmüşler.3
Sonrakı aşamada iki ülke arasındaki diplomatik ilişkilerin konsolosluklar düzeyinde kurulması önemli bir hale gelmiş, bunu temin etmek amacıyla 29 Mayıs 1992 tarihinde ``Azerbaycan Cumhuriyetinin Almanya Federal Cumhuriyetinde konsolosluğunun açılması hakkında ``Azerbaycan Cumhurbaşkanı Fermanı imzalanmıştır. 2 Eylül 1992 senesinde Almanyada Azerbaycan konsolosluğu, 22 Eylül tarihinde ise Azerbaycanda Almanya konsolosluğu açılmıştır. Konsoloslukların faaliyete başlaması ikitaraflı karşılıklı ilişkilerde görülen durgunluğu ortadan kaldıramamıştır.4
Aynı dönemde Almanyada yaşayan soydaşlarımız insiyatif göstererek Azerbaycan-Almanya ilişkileriningenişlemesine kendi katkılarını yapmışlardır. Örnek olarak, Almanya Cumhuriyetinin Düsseldrof şehrinde faaliyet gösteren Almanya-Azerbaycan Cemiyetinin başkanı , profesör Harmen van Lissen ve Ağabey Azerbaycani Ekim 1992 tarihinde Baküye ziyaret gerçekleştirmiş ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibeyle görüşmüşlerdir. Sohbet zamanı iki ülke arasındaki ilişkilerin geliştirilmesine büyük ihtiyaç olduğuna dikkat çekilmiştir.
2 ülke arasındaki ilişkilerin durgunluğunun sebebi, bir taraftan yeni birleşmiş olan Almanyanın kendi iç problemlerine daha çok dikkat etmesi , diğer taraftan ise Azerbaycanın o dönemki Cumhurbaşkanın daha çok Türkiye yanlısı siyaset yürütmesi olmuştur. O dönemde Almanyanın Baküdeki geçici vekili olarak çalışan Tomas Tertgen “Azerbaycan” gazetesine yaptığı açıklamada şöyle söylemektedir “...konsolosluğumuz basit bir evde yerleşmektedir. Düşük yaşam şartlarından dolayı vizayla ilgili meseleleri hall edememekteyiz. Azerbaycanı Avrupada iyi tanımıyorlar, diplomatik kanallar istenilen bir ülke hakkında bilgi obyektif ve tam bilgi alınmasında büyük bir öneme sahiptir” Şöyle devam etmektedir “Almanyanın diğer ülkelere olduğu gibi Azerbaycana da ilgisi var fakat olumsuz koşul söz konusudur.”
1.2 Azerbaycan-Almanya ilişkileri Haydar Aliyev döneminde
Ermenistanın Azerbaycana karşı tecavüzcü siyaseti, ülkedeki derin sosyo-iktisadi problemlerle yanaşı sabit olmayan iç durumun vatandaş bölünmesine kadar geniş bir hal alması Azerbaycan devletçiliğini tehlike altına atmıştır ve bu da ülkenin dünyadakı imajının zedelenmesine neden olmuştur.5 Sene 1993 Haziran ayında Azerbaycanda gerçekleşen iktidar değişikliği – Haydar Aliyevin yeniden iktidara dönmesiyle devletin öncelikleri arasında duran, hayati önem taşıyan problemlerin çözümüne- ilk önce Azerbaycanın bağımsızlığının ve egemenliğinin güçlenmesine, ülke ekonomisinin pazar ilişkileri üzerinde yeniden kurulmasına , demokratik reformların hayata geçirilmesine başlanıldı. Aynı zamanda Azerbaycanın dış politikadakı öncelikleri ve istikametleri belirlendi ve onların gerçekleştirilmesi sürecine geçildi.
Karşılıklı ilişkilerin genişlemesinde Almanya Federal Cumhuriyeti hükümet temsilcilerinin Azerbaycana seferlerinin önemi büyük olmuştur. 6 Mesela, 3 Ekim 1993te Azerbaycan Ali Sovyetinin Başkanı Haydar Aliyev Azerbaycanda gerçekleştirilen cumhurbaşkanlığı seçimlerini gözlemci olarak izleyen Almanya Federal Cumhuriyeti Bundestagının millet vekili-D.Şperlingle görüşmüştür. Görüş zamanı D.Şperling Azerbaycanda gerçekleşen cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yalnızca Azerbaycanla ilgili bir durum olmadığını belirtmiş ve bu seçimlerin tüm Kafkasyandaki birliğin ve sabitliğin oluşturulmasına büyük etki yapacağına inandığını vurgulamıştır.
Aralık 1993 tarihinde Almanya Parlamentosunun(Reichstag) Kafkasya bölgesi üzere olan komisyon başkanı Villi Vimmeri kabul eden Haydar Aliyev iki ülke arasındaki ilgili konuları gündeme getirmiş ve müzakere gerçekleşmiştir.7 Bu görüşde Ermenistanın Azerbaycana tecavüzü, Dağlık Karabağ sorununun çözümünde uluslararası teşkilatların, devletlerin rolü, AGİT`in sınır ve arazilerin dokunulmazlığı ilkelerine Azerbaycanın her zaman tarafdar olduğunu fakat uluslarası teşkilat ve dünya sahnesinde büyük nüfuza sahip olan ülkelerin Ermenistanın işgalci siyasetinin karşısını almak için etkili yaklaşımlarda bulunmadıkları belirtilmiş ve önemli bir vizyona sahip olan Almanyayı Ermenistanın mevcut tecavüzüne karşı sessiz kalmamaya davet etmiştir. Almanyanın bu konuyla ilgili tutumuna gelince ise,V.Vimmer, sınırları zorla değiştirmek isteyen bir ülkeyi Almanyanın hiç bir zaman desteklemeyeceğini ve ülkesinin AGİT`in sınırların dokunulmazlığı ilkelerini esas aldığını aynı zamanda Dağlık Karabağ sorununun çözüme kavuşması için kendi güç ve kuvvetini esirgemeyeceğini belirtmiştir.
24-27 Ocak 1995 tarihinde Azerbaycan Parlamentosunun üyeleri Bundestagın başkanı Rita Züsmutun davetiyle Almanya Federal Cumhuriyetine ziyaret gerçekleştirmişlerdir. Azerbaycandan giden millet vekillerinin Cumhurbaşkanı R.Hersogla, Bundestagın başkanı R.Zismustla, Dışişleri Bakanının birinci yardımcısı Helmut Şeferle vb yetkililerle görüşlerleri olmuştur. 8
Görüşlerde esasen ikitaraflı ilişkilerin persperktifleri müzakere konusu olmuştur.
Aynı yılın 28 Ocak gününde İsveçrenin Davos şehrinde iki ülkenin cumhurbaşkanları arasında görüş gerçekleşti. Bu Azerbaycan ile Almanya devlet başkanları arasındaki ilk resmi görüş olarak tarihe geçmiştir. Dönemin ülke başkanı Haydar Aliyev alman meslektaşına ülke dahilinde gelişen olaylar, Ermenistanın Azerbaycana tecavüzü ve çok düşük yaşam şartlarıyla hayatlarını sürdürmeye çalışan, kendi topraklarından koparılan 1milyon vatandaşın durumu hakkında bilgi vermiştir. Alman Cumhurbaşkanı Roman Hersog da bu doğrultuda ülkeler arasındaki ilişkilerin siyasi, iktisadi aynı zamanda kültürel boyutlarının geliştirilmesinde her iki ülke halkının ilgili olduğunu bildirmiştir.
1997 yılında Almanya hükümeti Azerbaycana yeni büyükelçi-Kristian Zibeği tayin etmiştir. Yeni diplomatın gelmesiyle iki ülke arasındaki ilişkiler dinamik bir hal aldı.
İlişkilerin genişlemesinde uluslarası teşkilatlar çerçevesinde devlet resmilerinin görüşleri de önem arz etmiştir. 9
20.yüzyılın sonu 19. Yüzyılın başlangıcı bir taraftan dünyada terörizm , etnik karşıdurmalar, bölgesel savaşlar gibi global problemlerin artması, diğer taraftan ise, yukarıda belirtilen problemlerin çözümü amacıyla işbirliğinin, entegrasyon prosedurunun genişlemesi ile karakterize olunmaktadır. Bu süreçte Azerbaycan Cumhuriyeti de katılmış ve bir çok devletle aynı zamanda Almanya ile de ikitaraflı ilişkilerini daha da ilerletmiştir.
Ocak 2001 tarihinde Bundestagın üyesi, Hristiyan Demokrat İttifakı fraksyanın başkan yardımcısı, Almanyanın eski savunma bakanı Folker Rühenin Baküye seferi ikitaraflı ilişkilerin gelişmesi açısından çok büyük bir öneme sahiptir. F.Rühenin ``bölgede istikrarın teminatçısı`` diye nitelendirdiği Haydar Aliyevle görüşü zamanı devlet başkanı son 2 yılda Almanya ile Azerbaycan arasındaki ilişkilerin durgunlaşmasından duyduğu endişeyi dile getirmiştir. Bu olumsuz durumun beyanı karşılıksız kalmamış ve Nisan-Mayıs aylarında Almanya Federal Cumhuriyetinin yüksek düzey hükümet temsilcilerinin Baküye ziyareti gerçekleşmiştir. 21 Mayısta ülke başkanı Haydar Aliyevle görüşen Y.Fişerin Güney Kafkasya ülkelerinden yalnızca Azerbaycana planlanmış bu seferi zamanı iki ülke arasında bütün alanlarda ilişkilerin gelişimi, bölgedeki güvenliğin durumuyla ilgili fikir alışverişi yapılmış ve Azerbaycanın toprak bütünlüğünün temin edilmesi aynı zamanda bölgedeki bütün sorunların sulh yoluyla çözüme kavuşması için Almanyanın faliyetlerini artırmasının önemine vurgu yapılmış , enerji, bank sektörü, araba üretimi, telekomünikasyon alanlarında işbirliği fırsatları müzakere konusu olmuştur.10
Y.Filşerin seferinden sona, 12Haziran tarihinde Almanya Federal Cumhuriyeti İnsan hakları ve Humanitar meselelerle ilgili yetki sahibi kişi-Gerd Popperin Azerbaycana ziyareti zamanı onun dönemin dışişleri bakanı Vilayet Guliyevle görüşmesi zamanı Azerbaycandakı siyasi durum, bölgede demokratik değişikliklerin gidişatı, Ermenistan-Azerbaycan sorunu ve onun sonuçları müzakere olunmuştur.11
İki ülke arasında mevcut olan ilişkilerin ilerlemesinde büyük elçilerin çok aktif bir rol üstlendikleri belirtilmelidir. Bununla bağlantılı olarak, 23Temmuz 2001 senesinde görev süresi biten Almanya Federal Cumhuriyetinin Baküdeki büyükelçisi Kristian Zibek Azerbaycan Cumhuriyeti başkanı Haydar Aliyev ile görüşmesi sırasında şunları belirtmiştir `` ben görev sürem boyunca yalnız Almanyanı Azerbaycanda değil, aynı zamanda Azerbaycanı da Almanyada tanıtmaya çalışdım `` ve bu süre zarfında Almanyanın 2 yüksek rütbeli bakanı Azerbaycana sefer etmişlerdir. Azerbaycan Cumhurbaşkanı, önemli hizmetlerinden dolayı büyükelçiye teşekkürlerini ileterek, Almanyanın Azerbaycan için işbirliği adına çok mühim bir devlet olduğunu belirtmiştir.
Almanyanın Güney Kafkasya bölgesine, özellikle Azerbaycana olan ilgisi 9 Mayıs 2002 senesinde Bundestagın Avrupa Birliğine dair meseleler üzre komisyonun başkanı olan Fridbert Pflügerin Azerbaycana olan ziyareti zamanı bir daha tescillenmiştir. Ülke başkanı ile olan görüşü zamanı F.Pflüger Güney Kafkasyadakı ülkelerle ilişkilerin kurulmasının önemini bildirmiş, kendi hükümetinin bu bölgeye daha çok dikkat edilmesi gerektiğine taraf olduğunu söylemiştir.
Genel olarak, 1993 senesinde Haydar Aliyevin Azerbaycanda iktidara gelmesiyle ülkenin dış politikasında , aynı zamanda Almanyayla olan ilişkilerinde olumlu ilerlemeler yaşanmıştır. Bu ilerleme kendisini Azerbaycan-Almanya siyasi dialoğunun başlanmasında, ilişkilerin hukuki normlar esasında kurulmasında, iki ülke arasında hem ikitaraflı hem de çoktaraflı işbirliğinin duraksamadan genişlemesinde göstermektedir. Güney Kafkasyanın lider devleti olan Azerbaycanla ilişkileri ilerletmek niyetinde olan Almanya Azerbaycannın Avrupaya entegre olmasına yardımcı olmakta ve Ermenistan-Azerbaycan, Dağlık Karabağ münakişesinde Azerbaycanı desteklemektedir aynı zamanda Bakü ile Berlin arasında enerji alannında işbirliğinin genişlemesi Avrupanın enerji güvenliğinin temin edilmesi açısından çok önemli bir husustur. 12
Dostları ilə paylaş: | 
