Konvensiyanin 5-Cİ azadliq və toxunulmazliq hüququ
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 7
– tranzit hava limanı zonalarında azadlıqdan məhrum edilmə ( Amuur Fransaya qarşı ;
;
(dec.); Mahdid və Haddar Avstriyaya qarşı (dec.); Riad və İdiab Belçikaya qarşı );
– polis məntəqəsində dindirilmə ( İ.İ. Bolqarıstana qarşı ;
;
;
; və
[GC]);
– polis tərəfindən saxlanma və axtarış ( Foka Türkiyəyə qarşı ;
Krallığa qarşı ;
); –
əleyhinə tədbirlər ( Ostin və başqaları Birləşmiş Krallığa qarşı [GC]);
– ev dustaqlığı ( Mancini İtaliyaya qarşı ;
;
; və
Dakosta Silva İspaniyaya qarşı ).
6) A zadlıqdan məhrum etmə halında pozitiv öhdəliklər 17. 5 §1- ci maddənin birinci cümləsi sözügedən hüquqların fəal şəkildə pozulmasından çəkinməklə yanaşı, yurisdiksiyası daxilindəki hər kəsin bu hüquqlarına qanunsuz müdaxilə əleyhinə müdafiə təmin etmək üçün müvafiq addımlar atmaq məqsədilə Dövlət qarşısına pozitiv
öhdəlik qoyur
(El- Masri Keçmiş Yuqoslav Respublikası Makedoniyaya qarşı [GC],
§ 239). 18. B
eləliklə, Dövlət həssas şəxslərin effektiv müdafiə ilə təmin edilməsi üçün tədbirlər görmək, o cümlədən səlahiyyətli orqanlarının məlumatının olduğu və ya xəbərdar olmalı olduğu azadlıqdan məhrum etmə halına qarşı məntiqi baxımdan səmərəli addımlar atmaq ö hdəliyi daşıyır ( Ştork Almaniyaya qarşı , § 102). 19. H ər hansı şəxsin fərdlər tərəfindən azadlıqdan məhrum edildiyi zaman susaraq razılaşdığı və ya vəziyyətə son qoymaq iqtidarında olmadığı halda Dövlətin məsuliyyəti ortaya çıxır ( Riera Blume və başqaları İspaniyaya qarşı , Rantsev Kipr və Rusiyaya qarşı , §§ 319-21; Medova Rusiyaya qarşı , §§ 123-25).
5 § 1- CI MADDƏYƏ ƏSASƏN HƏBSIN QANUNILIYI 1) 5- ci maddənin məqsədi 20. 5-
ci maddənin əsas məqsədi özbaşına və ya əsassız azadlıqdan məhrum edilmə hallarının qarşısını almaqdır ( Makkey Birləşmiş Krallığa qarşı [GC], § 30). Konvensiyaya əsasən azadlıq və toxunulmazlıq hüququ “demokratik cəmiyyətdə” ən böyük əhəmiyyətə malikdir ( Medvedev və başqaları Fransaya qarşı [GC], § 76; Ladent v. Polşaya qarşı , § 45,
18 mart 2008). 21.
Buna görə də Məhkəmə hesab edir ki, hər hansı şəxsin tanınmayan həbsi 5-ci maddədə əksini tapan əsaslı əhəmiyyət kəsb edən təminatların tamamilə inkar edilməsi deməkdir və bu, müddəanın ən kobud şəkildə pozulduğunu göstərir
(El- Masri keçmiş Yuqoslav Respublikası Makedoniyaya qarşı [GC], § 233). Həbsin tarixi, vaxtı, yeri, səbəbləri, həbs edilənin və həbsi icra edənin adı kimi faktların qeydə alınmaması həmçinin Konvensiyanın 5 -ci maddəsinin məqsədinə birbaşa zidd hesab olunmalıdır ( Kurt Türkiyəyə qarşı , §
125). Bu, həmçinin Konvensiyanın qanunilik tələbinə ziddir ( Anquelova Bolqarıstana qarşı , § 154).
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
8 © Avropa Şurası / İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 2) Milli qanunverici liyə riayət 22.
Qanunilik tələbinə uyğunluq məqsədilə həbs "qanunla müəyyən edilmiş prosedura uyğun" olmalıdır. Bu o deməkdir ki, həbs milli qanunvericiliyin (
, m
üvafiq olduqda, beynəlxalq qanunvericiliyin əsas və prosedur qaydalarına uyğun olmalıdır (bax: başqa qərarlarla yanaşı Medvedev və başqaları Fransaya qarşı [GC], § 79; Toniolo San Marino və İtaliyaya qarşı,
§ 46). 23. Məsələn, səlahiyyətli orqanlar qanunla müəyyən edilmiş zaman çərçivəsində həbsin müddətinin uzadılması haqqında ərizə təqdim etmədiklərinə görə Məhkəmə 5-ci maddənin pozulduğunu müəyyən edib ( G.K. Polşaya qarşı , §
76). Əksinə, müəyyən növ hüquq pozuntularının araşdırılması qaydasına dair təlimatın iddia olunan pozuntusu tutulma və sonrakı həbs üçün milli qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hüquqi əsasları qüvvədən salmır (
, § 62).
Milli qanunvericiliyə riayət olunmasının yoxlanması 24. B
ir qayda olaraq milli qanunvericiliyin təfsiri və tətbiqi səlahiyyətli dövlət orqanları, xüsusən məhkəmələr üçün hər şeydən öncə gəlsə də, həmin qanunvericiliyə riayət edilməyərək Konvensiyanın pozulması ilə nəticələnən hallarda fərqli vəziyyət yaranır. Konvensiyanın 5 § 1-ci maddəsindən söhbət getdikdə, Məhkəmə milli qanunvericiliyə riayət edilib- edilmədiyini nəzərdən keçirmək üçün müəyyən səlahiyyətdən istifadə etməlidir. (bax: başqa qərarlarla yanaşı, Kryange Rumıniyaya qarşı [GC], § 101; Baranovski Polşaya qarşı
§ 50; Benham Birləşmiş Krallığa qarşı , § 4
1). Bu zaman Məhkəmə hüquqi vəziyyəti sözügedən vaxtda olduğu kimi nəzərə almalıdır ( Wùoch Polşaya qarşı , § 114).
25.
Qanunilik tələbi yalnız müvafiq milli qanuna riayətlə təmin olunmur; milli qanunvericilik özü, o cümlədən onda ifadə edilən və ya nəzərdə tutulan əsas prinsiplər Konvensiyaya uyğun olmalıdır ( Pleso Macarıstana qarşı , § 59). 5- ci maddənin 1-ci bəndi ilə bağlı presedent hüququnun əsaslandığı Konvensiyada nəzərdə tutulan ümum i prinsiplər: qanunun aliliyi prinsipi və onunla əlaqəli hüquqi müəyyənlik, proporsionallıq prinsipi, bundan əlavə, 5-ci maddənin ən əsas məqsədi olan əsassızlıqdan müdafiə prinsipidir ( Simons Belçikaya qarşı (dec.), § 32).
26.
Azadlıqdan məhrum edilmə zamanı, ümumi hüquqi müəyyənlik prinsipinin təmin edilməsi xüsusi ilə vacibdir. Buna görə də milli qanunvericilik əsasında azadlıqdan məhrum etm ə şərtləri aydın müəyyən edilməlidir və qanunun tətbiq edilə biləcəyi əvvəlcədən müəyyən edilə bilməlidir, yəni o Konvensiyanın müəyyən etdiyi "qanunilik" standartına - bütün qanunların hər hansı şəxsə, zəruri olduqda müvafiq məsləhətin alınması ilə, sözügedən hərəkətin nə ilə nəticələnə biləcəyini əvvəlcədən şəraitdən asılı olaraq ağlabatan dərəcədə müəyyən etməyə imkan verəcək qədər dəqiq olmasını tələb edən standarta cavab verməlidir (bax: başqa qərarlarla yanaşı,
[GC], § 125; Kryange Rumıniyaya qarşı , § 120; Medvedev və başqaları Fransaya qarşı [GC], § 80). 27. Məsələn, hər hansı şəxsin milli qanunvericilikdə və ya presedent hüququnda nəzərdə tutulan konkret əsas olmadan ittihamın irəli sürülməsi əsasında həbsdə saxlanması təcrübəsi 5 § 1- ci maddənin pozulması deməkdir ( Baranovski Polşaya qarşı , § 50-
58). Bənzər qaydada dəqiq qanuni əsas olmadan məhkəmədən əvvəl həbs müddətinin uzadılması 5 § 1-ci maddəyə ziddir (
, §
86). Əksinə, hər hansı şəxsin həbsinin İttiham Palatasının Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|