Konvensiyanin 5-Cİ azadliq və toxunulmazliq hüququ
Yüklə 1 Mb. Pdf görüntüsü
|
5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 17
2) Maarifləndirici nəzarət 77. 5-
ci maddənin 1 (d) yarımbəndinin birinci hissəsi uşağın təhsil müəssisəsində davamiyy
ətini təmin etmək məqsədi ilə məhkəmə qərarı və ya inzibati qərar əsasında həbsinə icazə verir. 78. Yetkinlik yaşına çatmamış şəxsin həbsi kontekstində "maarifləndirici nəzarət" sözü sinif otağında dərsin keçilməsi anlayışı ilə tam eyniləşdirilməməlidir. Belə nəzarət sözügedən şəxsin qorunması və maraqları naminə valideynlik hüquqlarının bir çox aspektlərinin səlahiyyətli orqan tərəfindən icrasını əhatə etməlidir (
§ 147; İçin və başqaları Ukraynaya qarşı , § 39;
D.G. İrlandiyaya qarşı , § 80). 79. ( d) yarımbəndi maarifləndirici nəzarət rejimindən əvvəl maarifləndirici nəzarəti ehtiva etməyən müvəqqəti həbsə alınma tədbirinin tətbiqini istisna etmir. Lakin belə hallarda həbsdən sonra ən qısa müddət ərzində bu məqsəd üçün nəzərdə tutulmuş və yetərli resurslara malik müvafiq (qapalı və ya açıq) müəssisədə bu rejim faktiki tətbiq edilməlidir (
, § 50). 80. A zadlıqdan məhrum etmə yolu ilə təhsil nəzarəti sistemini seçən Dövlət 5-ci maddənin § 1 ( d) yarımbəndinin tələblərinə riayət etmək məqsədi ilə həmin sistemin təhlükəsizlik və təhsil tələblərinə cavab verən müvafiq müəssisələr təmin etmək öhdəliyi daşıyır (
, § 69;
D.G. İrlandiyaya qarşı , § 79). 81. Məhkəmə təhsil fəaliyyəti həyata keçirilmədiyi halda, azyaşlılar üçün nəzərdə tutulmuş müəssisənin öz-özlüyündə "maarifləndirici nəzarət" anlayışına uyğun gəldiyini qəbul etmir (
, § 39).
Səlahiyyətli hüquqmühafizə orqanı 82. 5-
ci maddənin § 1 (d) yarımbəndi yetkinlik yaşına çatmamış şəxsin səlahiyyətli hüquq
mühafizə orqanının yanına gətirilməsi məqsədi ilə qanuni həbsini tənzimləyir. Hazırlıq materiallarına əsasən, bu müddəanın məqsədi yetkinlik yaşına çatmamış şəxsin mülki və ya inzibati icraatdan əvvəl həbsini əhatə etmək idi, cinayət icraatı ilə bağlı həbsi isə 5-ci maddənin 1 (c) yarımbəndi əhatə etməli idi. 83.
Lakin cinayətin törədilməsində ittiham olunan yetkinlik yaşına çatmamış şəxsin psixi vəziyyəti barədə qərarın qəbul edilməsi üçün zəruri psixiatrik rəyin hazırlanması müddətində həbsi, yetkinlik yaşına çatmamış şəxsin səlahiyyətli hüquqmühafizə orqanının qarşısına gətirilməsi məqsədi ilə həbs qismində, (d) yarımbəndinə uyğun gəldiyi təsdiq edilmişdir ( X. İsveçrəyə qarşı , Komissiya qərarı 14 dekabr 1979-cu il). E. Tibbi və sosial səbəblərə görə həbs Maddə 5 § 1 (e) “1. …
Heç kəs qanunla müəyyən olunmuş aşağıdakı hallardan və qaydadan başqa azadlıqdan məhrum edilə bilməz: … (e)
yoluxucu xəstəliklərin yayılmasının qarşısını almaq üçün şəxslərin, habelə ruhi xəstələrin, alkoqolizmə və narkomaniyaya mübtəla olanların və ya səfillərin qanuni həbsə alınması;”
84. K
onvensiyanın 5-ci maddəsinin §1(e) yarımbəndi bir neçə şəxs kateqoriyasına, daha dəqiq desək, infeksion xəstəlik yayan şəxslərə, ruhi xəstələrə, spirtli içki, narkotik 5- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT –
18 © Avropa Şurası / İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 aludəçilərinə və səfillərə aiddir. Bütün bu şəxslər arasında bağlılıq bundan ibarətdir ki, onlar həm tibbi yardımın təmin edilməsi üçün, həm də sosial siyasətin diktə etdiyi aspektlərdən dolayı, yaxud da eyni vaxtda həm tibbi, həm də sosial səbəblərə görə azadlıqdan məhrum edilə bilərlər. ( Enhorn İsveçə qarşı , § 43). 85. Ko nvensiyanın cəmiyyətə yaxşı uyğunlaşa bilməmiş belə şəxslərin azadlıqdan məhrum edilməsinə icazə verməsinin səbəbi yalnız onların ictimai təhlükəsizlik üçün təhdid təşkil edə bilmələri deyil, həmçinin onların öz maraqlarının da həbslərini zəruri edə bilməsidir (eyni mənbə;
, § 98 sonda).
86.
Hər hansı şəxsin "infeksion xəstəliklərin yayılmasının qarşısının alınması məqsədi ilə" həbsinin qanuniliyinin qiymətləndirilməsi üçün əsas meyarlar aşağıdakılardır: – infeksion xəstəliyin yayılması əhalinin sağlamlığı və təhlükəsizliyi üçün təhlükə təşkil edib- etməməsi; – daha az sərt tədbirlər nəzərdən keçirilərək ictimai marağın qorunması üçün yetərsiz hesab olunduğu üçün infeksiyaya yoluxmuş şəxsin həbsinin xəstəliyin yayılmasının qarşısının alınması üçün son çarə olub-olmaması.
Bu meyarlar artıq təmin edilmədikdə, azadlıqdan məhrum etmə üçün əsas aradan qalxır ( Enhorn İsveçə qarşı , § 44).
87. "R
uhi xəstə" termininə dəqiq tərif vermək mümkün deyil, çünki psixiatriya həm tibbi, həm də cəmiyyətin münasibəti baxımından daimi inkişafda olan sahədir. Lakin bu o demək deyil ki, kimsə sadəcə baxış və davranışları müəyyən edilmiş normalardan fərqləndiyinə görə həbs edilə bilər ( Rakeviç Rusiyaya qarşı , § 26). 88. Aşağıdakı üç minimum şərtə əməl edilmədiyi halda, hər hansı şəxs "ruhi xəstə" olduğuna görə azadlıqdan məhrum edilə bilməz ( Stanev Bolqarıstana qarşı [GC], § 145; D.D. Litvaya qarşı ,§ 156;
Kallveit Almaniyaya qarşı , § 45;
Ştukaturov. Rusiyaya qarşı , § 114; Varbanov Bolqarıstana qarşı , § 45;
Vinterverp Niderlanda qarşı , § 39): – təcili həbs tələb olunmadığı təqdirdə, şəxsin ruhi xəstə olduğu obyektiv tibbi rəydə etibarlı şəkildə göstərilməlidir; – şəxsin psixi xəstəliyinin dərəcəsi məcburi həbsi tələb etməlidir. Azadlıqdan məhrum edilmənin verilən şəraitdə zəruri olduğu göstərilməlidir; – ob
yektiv tibbi rəylə təsdiq edilən psixi xəstəlik həbs müddətində davam etməlidir.
89. Ruhi xəstə hesab edilən şəxsin həbsi barədə tibbi rəyə müraciət edilmədən verilən qərar Konvensiyanın 5-ci maddəsinin §1 (e) yarımbəndinə uyğun hesab edilə bilməz
(
İsveçrəyə qarşı,
§ 59; S.R. Niderlanda qarşı (dec.),
§ 31). 90.
Yuxarıdakı şərtlərdən ikincisinə gəldikdə isə, ruhi xəstənin həbsi yalnız vəziyyətinin müalicəsi və ya yüngülləşməsi üçün müalicə, tibbi preparat və ya başqa klinik müalicə tələb edildikdə deyil, həm də şəxsin, məsələn, özünə və ya başqalarına zərər verməmək üçün nəzarətdə saxlanmasına ehtiyac olduqda zəruri ola bilər ( Hatçison Reid Birləşmiş Krallığa qarşı ,§ 52).
Hər hansı ruhi vəziyyət "əsl" psixi pozğunluq hesab edilmək üçün müəyyən ağırlıqda olmalıdır ( Qlien Almaniyaya qarşı,
§ 85). Yüklə 1 Mb. Dostları ilə paylaş:
|